Trách nhiệm của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch
BH Media trả lời báo chí, tiết lộ thông tin một hãng thu âm nước ngoài là Marco Polo đã tiến hành thu âm Quốc ca của Việt Nam để khai thác quyền liên quan trên nền tảng số. Tại sao một hãng đĩa nước ngoài lại có thể khai thác quyền liên quan Quốc ca của Việt Nam?
Trước đó, Hồ Gươm Audio từng thu âm "Tiến Quân Ca" và kiếm tiền từ việc bán bản thu âm này cho BH Media. BH Media gắn "Content ID" cho bản thu này.
“Số phận” của Quốc ca Việt Nam đặc biệt hơn những ca khúc khác, khi tháng 7.2016, gia đình nhạc sĩ Văn Cao đã tặng ca khúc “Tiến Quân Ca” cho nhà nước và nhân dân. Theo thông tin chính thức từ Cục Bản quyền tác giả, hiện Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch được giao nhiệm vụ là cơ quan chủ quản quản lý bài “Tiến Quân Ca” quy định pháp luật về quyền tác giả và các quyền liên quan về bản quyền.
Trả lời báo Lao Động, Luật sư Trần Thị Tám (Công ty IPCom) cho biết: “Một tác phẩm đã được hiến tặng cho nhà nước thì nhà nước là chủ sở hữu, và nhà nước giao Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch đại diện chủ sở hữu quản lý.
Cho nên, đối với “Tiến Quân Ca”, tại thời điểm hiện tại, bất kỳ tổ chức, cá nhân nào muốn tạo bản ghi âm, ghi hình mới cho tác phẩm này, về nguyên tắc phải xin phép Nhà nước Việt Nam, có thể không phải trả phí sử dụng do có những quy định riêng về tác phẩm này theo quy định cụ thể của Bộ Văn hoá- Thể thao và Du lịch”.
Theo Luật sư Trần Thị Tám, “Quyền sở hữu bản ghi âm chỉ được coi hợp pháp khi việc tạo ra bản ghi âm đó hợp pháp tức là, bản ghi âm phải được sự đồng ý của chủ sở hữu quyền tác giả”.
Trong khi đó, trả lời Lao Động, nhạc sĩ Văn Thao, con trai nhạc sĩ Văn Cao cho biết: "Gia đình tôi rất bức xúc trước vụ việc này. Bạn bè, khán giả cũng liên lạc với tôi để phản ánh và thể hiện sự bức xúc. Tại sao nhà nước lại để vụ việc này xảy ra?".
Khi việc khai thác quyền liên quan của “Tiến Quân Ca” đang diễn ra tràn lan với nhiều hãng thu âm cả trong nước và nước ngoài, câu hỏi đặt ra Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch – nơi giữ bản quyền tác giả - đang ở đâu? Bộ Văn hóa đã làm gì để bảo vệ Quốc ca Việt Nam – khi ca khúc bị khai thác vô tội vạ?
Trường hợp này cũng khác với những ca khúc đã hết quyền bảo hộ tác phẩm, khoảng thời gian hết quyền bảo hộ là 50 năm - sau khi tác giả mất. Nhạc sĩ Văn Cao mất năm 1995, tính tới nay, "Tiến Quân Ca" vẫn chưa hết quyền bảo hộ.
“Số phận” của Quốc ca Việt Nam
“Tiến Quân Ca” được nhạc sĩ Văn Cao sáng tác năm 1944. Ngày 13.8.1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chính thức duyệt “Tiến Quân Ca” là Quốc ca của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Ngày 2.9.1945, “Tiến Quân Ca” chính thức được cử hành trong ngày Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình lịch sử. Năm 1946, Quốc hội khóa I đã quyết định chọn “Tiến Quân Ca” làm Quốc ca. Trong bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam, tại điều 3 ghi rõ: "Quốc ca là bài Tiến Quân Ca".
Ngày 21. 6.2010, Cục Bản quyền tác giả nhận được thư ngỏ lời được hiến tặng tác phẩm “Tiến Quân Ca” của bà Nghiêm Thúy Băng, vợ cố nhạc sĩ Văn Cao gửi Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Tuy vậy, đến tháng 8. 2015, 5 năm sau - Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch không có phản hồi về lời tặng này.
Ngày 15 tháng 7 năm 2016, gia đình của nhạc sĩ Văn Cao tiếp tục hiến tặng ca khúc “Tiến Quân Ca” cho "nhân dân và Tổ quốc Việt Nam". Lễ tiếp nhận được tổ chức tại Tòa nhà Quốc hội.
Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam từng đề xuất thu phí bản quyền khi “Tiến Quân Ca” được sử dụng để biểu diễn trong các chương trình nghệ thuật, đề xuất này bị dư luận phản ứng dữ dội. Tháng 8.2016, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch gửi công văn đến trung tâm này đề nghị dừng việc thu tiền bản quyền tác phẩm “Tiến Quân Ca” với lý do đưa ra là ''lời hiến tặng của vợ cố nhạc sĩ Văn Cao và cũng là tâm nguyện của nhạc sĩ khi còn sống''.
Từ đầu năm 2021, “Tiến Quân Ca” tiếp tục trở thành tâm điểm tranh cãi của dư luận khi liên tục bị đánh gậy bản quyền bởi các hãng thu âm khác nhau. Các hãng thu âm như Hồ Gươm Audio, Marco Polo thực hiện thu âm và bán bản thu âm này cho các đơn vị khai thác trên nền tảng số.
Luật sư Trần Thị Tám nhấn mạnh: “Nếu họ tạo ra bản ghi âm ca khúc Tiến Quân Ca hoàn toàn mới (và việc tạo ra đó hoàn toàn hợp pháp) thì họ cũng trở thành chủ sở hữu bản ghi âm ca khúc Tiến Quân Ca độc lập với quyền sở hữu bản ghi âm của đơn vị A, đơn vị B, hoặc của Hồ Gươm Audio... Miễn là, tất cả những bản ghi này đều được tạo ra hợp pháp – tức là phải được sự cho phép của chủ sở hữu quyền tác giả tác phẩm”.
Và quản lý quyền tác giả "Tiến Quân Ca" là Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch.
