Tiến sĩ Văn hóa Đặng Thiếu Ngân có nhiều năm sống, học tập và làm việc tại Hàn Quốc. Chị là chuyên gia hàng đầu về làn sóng Hàn lưu (Hallyu).
Tiến sĩ Đặng Thiếu Ngân giữ vị trí Phó Chủ tịch Hội Nghiên cứu Khoa học Hàn Quốc, Giám đốc Đối ngoại và Marketing của Naver Vietnam. Naver vốn là cổ đông của YG Entertainment – công ty quản lý nhóm nhạc Blackpink.
Chị có cuộc trò chuyện với phóng viên Lao Động.
Hôm nay, 7.7, vé 2 đêm diễn của nhóm nhạc toàn cầu Blackpinksẽ được mở bán. Suốt những ngày qua, cơn sốt canh vé, giữ vé, các dịch vụ lừa đảo tặng vé gây hỗn loạn khắp mạng xã hội xung quanh show diễn Blackpink. Đánh giá của chị về sức hút, sức ảnh hưởng của Blackpink nói riêng và Kpop nói chung ở Việt Nam?
- Trong suốt hơn 20 năm qua, Việt Nam luôn là thị trường có số lượng fans khủng của Kpop ở khu vực châu Á. Gần như mọi nhóm nhạc khi ra mắt, công ty quản lý sẽ nhắm đến khán giả Việt Nam để đo độ nóng của "gà nhà". Khán giả Việt luôn dẫn đầu trong bảng xếp hạng cổ vũ, cày view nhiệt huyết, giúp ca sĩ thần tượng Kpop thêm vững niềm tin.
Blackpink là nhóm Kpop đã thể hiện được đẳng cấp ở toàn cầu. Blackpink được đào tạo và cho ra mắt bởi YG Entertainment, một trong những công ty giải trí hàng đầu và nhiều năm kinh nghiệm trong ngành công nghiệp Kpop.
YG có đủ các chiến lược từ tìm kiếm tài năng, đào luyện, xây dựng hình ảnh và sản xuất âm nhạc để giúp Blackpink và từng thành viên của nhóm trở thành những ngôi sao hàng đầu.
Tôi cho rằng, sức hút của Kpop, sự lớn mạnh của họ đã lan tỏa khắp thế giới, ở đó, Blackpink hay BTS đang là những đại diện tiêu biểu.
Cũng trên khắp các diễn đàn mạng xã hội những ngày qua là cuộc tranh cãi gay gắt về giá vé của Blackpink tại Mỹ Đình đang đắt đỏ hơn hẳn so với các nước trong khu vực. Liệu chăng, Blackpink và Kpop đã nhìn thấy tiềm lực tài chính ở thị trường biểu diễn tại Việt Nam?
- Đã có rất nhiều đoàn khảo sát, nhiều công ty giải trí lớn của Hàn sang Việt Nam tìm hiểu thị trường, với mong muốn tổ chức show, concert thương mại tại Việt Nam nhưng đều thấy chưa đủ điều kiện đảm bảo.
Lý do lớn nhất, không phải vì cơ sở hạ tầng, vấn đề an ninh, hệ thống cung cấp các dịch vụ... mà quan trọng, so với nhiều khán giả ở Indonesia, Thái Lan... thì khả năng chi tiêu, “chịu nổi” giá vé để cân bằng chi phí cho nhà tổ chức là không thể.
Vì thế, suốt gần 3 thập niên qua, rất nhiều Đại nhạc hội, có sự tham gia của các ngôi sao Kpop, thường chỉ là các chương trình có tài trợ, diễn ra trong khuôn khổ giao lưu Văn hoá hai nước Việt Hàn.
Từ 2018, Vlive thuộc Tập đoàn Naver là đơn vị chịu chơi nhất, khi thực hiện chuỗi chương trình Vheartbeat, đưa rất nhiều nhóm nhạc, ca sĩ Kpop sang Việt Nam biểu diễn, miễn phí toàn bộ vé cho khán giả. Tất cả những nhóm nhạc hàng đầu như BTS, T.ara, Super Junior, NCT... cũng do Vlive - Naver mời sang và không sử dụng bất cứ nguồn tài trợ nào.
Rất nhiều công ty âm nhạc lớn của Hàn Quốc nhận định, Việt Nam là thị trường "giới thiệu và lấy tiếng" chứ không phải thị trường "kiếm tiền".
Với những người kinh doanh, thị trường biểu diễn tại Việt Nam có thể không màu mỡ nhưng với nghệ sĩ Kpop, thì họ rất thích fans Việt vì văn minh, nhiệt tình.
Người Hàn đã xây dựng được “đế chế” về văn hóa, giải trí khiến cả thế giới kinh ngạc. Chị nhìn nhận như thế nào về cách họ đã làm việc, đã sáng tạo, đã có được đội ngũ tài năng ở nhiều khâu từ đạo diễn, biên kịch, biên đạo, ca sĩ, diễn viên... để làm nên những bộ phim, hay MV ca nhạc gây bão?
- Từ những ảnh hưởng sơ khai trong những thập niên 40, 50 của thế kỷ trước, cho tới sự thành công lan tỏa châu Á của thế hệ đầu tiên Kpop những năm 1990 với Seo Tae Ji & Boys, H.O.T, Shinhwa... sau đó là những “cuộc đổ bộ Kpop của BoA, SES, Super Junior, DBSK ở Nhật hay Wonder Girls ở Mỹ, làn sóng Hàn lưu (Hallyu) đã được ghi nhận là bước vào giai đoạn 2.0 – giai đoạn của Kpop, song hành với thành công của giai đoạn Hallyu 1.0 với sự nổi bật của Drama - phim truyền hình.
Từ những năm đầu thập niên 1990, những người làm trong ngành công nghiệp âm nhạc Kpop như nhà sản xuất, các công ty giải trí, các quan chức quản lý về luật định... đã có rất nhiều nghiên cứu, thảo luận, xây dựng mô hình và đánh giá từ các thực tế để ngày càng hoàn thiện và tiếp cận đến phạm vi khán giả rộng lớn hơn.
Họ không ngừng làm mới bản thân, sẵn sàng đầu tư để học hỏi từ những nền công nghiệp âm nhạc, giải trí tiên tiến, đồ sộ. Họ chấp nhận những khái niệm từ văn hoá toàn cầu rồi sau đó “Hàn hoá” để ngày càng hoàn thiện Kpop chỉn chu hơn, hấp dẫn hơn, độc đáo hơn.
Đánh giá của chị về cách kiếm tiền "khủng" ở Kpop?
- Theo báo cáo của Bộ Văn hoá và Thể thao Hàn Quốc đầu năm 2023, các nghệ sĩ K-pop đã bán được hơn 80 triệu album trên toàn thế giới vào năm 2022 và số lượng người hâm mộ Hallyu toàn cầu đã tăng lên 156,6 triệu tại 116 quốc gia vào tháng 12 năm 2021, tăng gấp 17 lần so với năm 2011 thể hiện quá rõ sức ảnh hưởng của Kpop.
Khi nhóm nhạc BTS biểu diễn tại Las Vegas, báo chí địa phương đưa tin không chỉ vé, các phụ kiện của buổi biểu diễn được bán chạy, mà ngay cả một bữa ăn ba món gồm Kimbap (Cơm cuộn), Tteokbokki (bánh gạo cay) và Galbi (sườn) có giá 60,000 won (khoảng 1 triệu VND) cũng được bán rất chạy, thúc đẩy tạo việc làm và kinh tế cho địa phương.
Việc giới trẻ bị ảnh hưởng văn hóa thần tượng, mê thần tượng quá đà, hay còn gọi là chứng cuồng thần tượng - từng được bàn đến nhiều lần. Các chuyên gia xã hội học cũng từng cảnh báo việc này. Chị có quan ngại?
- Tôi nghĩ, một nhóm rất nhỏ mới có những hành vi hay nhận thức sai lệch qua việc hâm mộ thần tượng.
Khi đến với một chương trình nghệ thuật đẳng cấp, ngoài việc tha thiết nhìn thấy thần tượng của mình ở cự ly gần, tận mắt nhìn thấy nghệ sĩ còn là việc được trải nghiệm cảm xúc qua âm thanh sống động, hiệu ứng ánh sáng tuyệt hảo, không khí bùng nổ cảm xúc trên không gian lớn như sân vận động...
Đó sẽ là những cảm xúc mãnh liệt và đáng giá. Còn giá trị đến mức như thế nào, thì người không thích xem concert, không thích âm nhạc, khó đánh giá đúng sai được lắm.
Tôi cũng thấy có ý kiến lên án giới trẻ, khi kinh tế còn nghèo mà bày đặt chi trả khoản tiền lớn để đi xem ca hát. Đây là phạm trù khác, theo hoàn cảnh, lựa chọn của mỗi người bởi nếu tự bản thân, gia đình không sàng lọc, cân đối theo điều kiện của mình, thì mọi việc, từ học tập, thể thao, giải trí... đều có thể trở nên phi lý, vô nghĩa - theo đánh giá chủ quan của người ngoài cuộc.
Đầu năm 2023, Netflix tuyên bố đầu tư 2,5 tỉ USD vào phim Hàn. Giữa bối cảnh đó, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Việt Nam cũng xây dựng chiến lược công nghiệp hóa văn hóa với tham vọng kiếm được tiền từ văn hóa. Nếu suy nghĩ lạc quan, phim ảnh, âm nhạc Việt Nam sẽ phải đi bao xa, và cần làm những gì đầu tiên để đặt được nền móng công nghiệp hóa như Hàn Quốc, theo chị?
- Việt Nam cũng có rất nhiều chất liệu, tiềm năng con người để khai thác. Để đặt được nền móng "công nghiệp", tôi cho rằng cần phải có sự liên kết một cách đồng bộ, chuyên nghiệp thành một hệ thống giữa các thành phần sáng tạo nghệ thuật, phát hành, phân phối và quảng bá các sản phẩm, cũng như những chính sách hỗ trợ của nhà nước (thuế, kết nối nước ngoài, tổ chức các sự kiện văn hoá lớn…) dành cho những đơn vị này hay những luật định cụ thể và rõ ràng để những người làm nghề có cái nhìn rõ ràng, cụ thể hơn khi vận hành.
Ngoài ra, muốn có thành công để xây dựng nền công nghiệp văn hóa Việt Nam, còn cần sự chung tay, ủng hộ quyết liệt từ chính khán giả trong nước. Điều này, những năm gần đây đang có chuyển biến tích cực.
Khán giả Việt Nam chắc chắn về mọi mặt chẳng thua kém gì khán giả Hàn Quốc. Bằng chứng là, ngành công nghiệp văn hóa – giải trí của Hàn Quốc đã đánh giá fans Việt là một trong những cộng đồng – thị trường tiềm năng, để dẫn đến sự kiện lần này,Blackpink tới Hà Nội.
