Bánh mỳ, khởi thuỷ có tên gọi là “Bánh mỳ Sài Gòn” vì theo nhiều tài liệu lịch sử, bánh mỳ được người Pháp mang đến Sài Gòn đầu tiên. Đó chính là chiếc bánh mì baguette kiểu Pháp có mặt tại Việt Nam từ những năm đầu thế kỷ 19.
Thời kỳ ấy, người Pháp đã cho xây dựng những lò bánh mì gạch đầu tiên tại Việt Nam. Và người làm bánh lúc ấy là người Việt hoặc người gốc Hoa được thuê chứ không phải người Pháp.
Thú vị là bánh mỳ baguette, khi du nhập ra miền Trung thì vẫn được gọi là bánh mỳ. Nhưng ra đến miền Bắc thì lại được gọi là “bánh Tây”.
Ban đầu, bánh mỳ ở Việt Nam được sản xuất hoàn toàn bằng lúa mỳ nhập khẩu và với phần lớn người bản xứ, bánh mỳ là món xa xỉ phẩm.
Tuy nhiên đến Thế chiến thứ nhất, do việc nhập khẩu lú mỳ gặp khó khăn, các nhà sản xuất bánh bắt đầu trộn bột gạo rẻ tiền hơn nhưng có tác dụng làm cho bánh mì mềm hơn. Do đó, phần lớn người Việt mới có cơ hội thưởng thức bánh mỳ và trở thành một món ăn ưa thích.
Sau đó, người Sài Gòn đã biến tấu bánh baguette lại thành bánh mì đặc trưng của Việt Nam với chiều dài chỉ khoảng 30 – 40 cm. Và bánh mỳ baguette của Pháp đã chính thức trở thành bánh mỳ Việt Nam bằng việc ra đời cửa hang bánh mỳ thịt nguội Hòa Mã (tên một ngôi làng ở ngoại ô Hà Nội lúc đó) của ông Hòa, bà Tịnh xuất hiện năm 1958 tại số 511 Phan Đình Phùng sau dời lại Nguyễn Đình Chiểu, Quận 3.
Sở dĩ có tên “bánh mỳ thịt nguội” là do bà Tịnh trước đó từng làm cho một hang thịt nguội chuyên cung cấp sản phẩm cho các nhà hàng Pháp ở Hà Nội. Nên khi vào Sài Gòn, bà Tịnh đã mở cửa hàng bán bánh mì kẹp với thịt nguội phục vụ cho người bản xứ. Sau này, vợ chồng bà Tịnh còn nghĩ ra cách kẹp thịt, chả lụa, patê vào giữa ổ bánh mì và kiểu ăn này vẫn còn được duy trì cho đến ngày nay.
Trước những năm 1975, học sinh của các trường công lập ở Sài Gòn, đến giờ ra chơi đều được phát cho một ổ bánh mì không dùng kèm với sữa bột dinh dưỡng.
Đáng chú ý là sau năm 1975, theo bước chân của người Việt ra thế giới, món bánh mỳ kiểu Việt Nam đã xuất hiện ở nhiều nước và dần trở thành một món ăn phổ biến khắp nơi trên thế giới. Gần như ở đâu có người Việt sinh sống là ở đó có món bánh mỳ Việt vì dễ chế biến, nguyên liệu dễ tìm.
Thậm chí, theo nhiều kiều bào, phần lớn người dân Mỹ khi tiếp xúc với món bánh mỳ Việt Nam cũng đều gọi tên là “banh my”thay vì "sandwich" như cách mà họ gọi tên những món ăn tương tự.
