CNA chỉ ra 5 lĩnh vực trên toàn cầu có khả năng chịu ảnh hưởng từ xung đột Nga-Ukraina.
Giá khí đốt gia tăng, dự trữ toàn cầu thấp
Nhiều quốc gia Châu Âu phụ thuộc phần lớn vào nguồn cung năng lượng của Nga, đặc biệt là khí đốt thông qua một số đường ống quan trọng.
Việc tạm dừng hoàn toàn các dòng khí đốt của Nga khó có thể xảy ra tại thời điểm này, nhưng ngay cả những gián đoạn nhỏ cũng sẽ mang lại tác động đáng kể. Dự trữ khí đốt toàn cầu đang ở mức thấp do ảnh hưởng của đại dịch và giá cả tăng mạnh, tác động đến người tiêu dùng và các ngành công nghiệp.
Với việc khí đốt là đầu vào thiết yếu của nhiều chuỗi cung ứng, sự gián đoạn đối với nguồn cung quan trọng như vậy sẽ gây ra những hậu quả kinh tế trên diện rộng.
Nga, Ukraina là nhà xuất khẩu thực phẩm lớn
Nga và Ukraine cùng chiếm hơn 1/4 lượng xuất khẩu lúa mì toàn cầu, trong khi riêng Ukraina chiếm gần một nửa lượng xuất khẩu dầu hướng dương. Cả hai đều là thành phần chính được sử dụng trong nhiều sản phẩm thực phẩm.
Nếu việc thu hoạch và chế biến ở Ukraina bị cản trở do chiến sự tàn phá, hoặc xuất khẩu bị chặn, các nhà nhập khẩu sẽ gặp khó khăn trong việc tìm nguồn cung thay thế.
Một số quốc gia đặc biệt phụ thuộc vào ngũ cốc từ Nga và Ukraina. Thổ Nhĩ Kỳ và Ai Cập là ví dụ khi nhập khẩu gần 70% lượng lúa mì từ 2 quốc gia này. Ukraina cũng là nhà cung cấp ngô hàng đầu cho Trung Quốc.
Đẩy mạnh sản xuất ở những nơi khác trên thế giới có thể giúp giảm thiểu tác động của gián đoạn nguồn cung thực phẩm. Tuy nhiên, Nga đồng thời cũng là nhà cung cấp chủ yếu các nguyên liệu chính cho phân bón nên các lệnh trừng phạt thương mại có thể ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất ở những nơi khác.
Đầu mối vận tải bị ảnh hưởng
Với việc giao thông toàn cầu vốn đã bị gián đoạn nghiêm trọng do hậu quả của đại dịch COVID-19, một cuộc xung đột quân sự có thể tạo ra nhiều thách thức hơn nữa. Các phương thức vận tải có khả năng bị ảnh hưởng nhất là vận tải biển và vận tải đường sắt.
Các tuyến liên thông vận chuyển hàng hóa bằng đường sắt giữa Trung Quốc và Châu Âu được thiết lập kể từ năm 2011 và đóng một vai trò quan trọng dù chỉ chiếm một tỉ trọng nhỏ trong tổng lượng hàng hóa trao đổi giữa Châu Á và Châu Âu. Các chuyến tàu hiện đang được định tuyến lại, tránh đi qua Ukraina nên các chuyên gia vận tải hàng hóa đường sắt hiện lạc quan rằng sự gián đoạn sẽ được giữ ở mức tối thiểu. Tuy nhiên, vẫn có những quốc gia bị ảnh hưởng nghiêm trọng từ sự thay đổi này, điển hình là Lithuania.
Đối với vận tải đường biển, tàu vận chuyển container ở Biển Đen chỉ là một thị trường ngách so với quy mô toàn cầu, nhưng một trong những cảng container lớn nhất trong khu vực là Odessa, Ukraina. Nếu tuyến vận tải này bị cắt đứt, những ảnh hưởng đối với xuất nhập khẩu của Ukraina chắc chắn là đáng kể.
Giá dầu tăng do xung đột là một mối lo ngại đối với ngành vận tải biển nói chung. Cước phí vận chuyển đã rất cao và có thể còn tăng cao hơn nữa.
Cũng có thêm một lo ngại cho rằng các cuộc tấn công mạng có thể nhắm vào các chuỗi cung ứng toàn cầu. Vì thương mại phụ thuộc nhiều vào trao đổi thông tin trực tuyến, điều này có thể gây ra những hậu quả sâu rộng nếu các hãng tàu hoặc cơ sở hạ tầng quan trọng bị nhắm mục tiêu. Các hiệu ứng làn sóng của một cuộc tấn công mạng vào chuỗi cung ứng có thể là rất lớn.
Sản xuất các kim loại dùng cho nhiều ngành thiết yếu
Nga và Ukraina dẫn đầu về sản xuất kim loại như niken, đồng và sắt trên toàn cầu. Họ cũng góp phần không nhỏ vào xuất khẩu và sản xuất các nguyên liệu thô thiết yếu khác như neon, palladium và bạch kim.
Nhiều lo ngại cho rằng các lệnh trừng phạt đối với Nga đã làm tăng giá các kim loại này. Chẳng hạn palladium có giá giao dịch hiện tại là gần 2.700 USD/ounce, tăng hơn 80% kể từ giữa tháng 12.2021.
Palladium được sử dụng cho mọi thứ, từ hệ thống ống xả ô tô, điện thoại di động đến chất hàn răng. Giá của niken và đồng, được sử dụng trong sản xuất và xây dựng tương ứng, cũng đã tăng vọt.
Các ngành công nghiệp hàng không vũ trụ của Mỹ, Châu Âu và Anh cũng phụ thuộc vào nguồn cung cấp titan từ Nga.
Boeing và Airbus tuy đã tìm kiếm và tiếp cận các nhà cung cấp thay thế. Nhưng thị phần và nền tảng sản phẩm của nhà cung cấp hàng đầu của Nga VSMPO-AVISMA khiến các khách hàng này không thể đa dạng hóa hoàn toàn khỏi họ trong khi một số nhà sản xuất hàng không vũ trụ đã ký hợp đồng cung cấp dài hạn cho đến năm 2028.
Tình trạng thiếu vi mạch càng trầm trọng hơn
Tình trạng thiếu vi mạch là một thách thức lớn trong suốt năm 2021 và có vẻ như không mấy khả quan trong năm nay.
Là một phần của các biện pháp trừng phạt đối với Nga, Mỹ đã đe dọa cắt nguồn cung cấp vi mạch cho Nga. Nhưng điều này là vô nghĩa khi Nga và Ukraina là những nhà xuất khẩu chính neon, palladium và bạch kim - tất cả đều là thành phần quan trọng cho sản xuất vi mạch.
Khoảng 90% neon, được sử dụng cho quy trình in thạch bản (lithography) để sản xuất vi mạch, có nguồn gốc từ Nga và 60% trong số này được tinh chế bởi một công ty ở Odessa, Ukraina. Các nguồn muốn thay thế sẽ cần phải đầu tư dài hạn trước khi có thể cung cấp cho thị trường toàn cầu.
Các nhà sản xuất vi mạch hiện đang trữ một lượng dự phòng đủ cho từ 2 đến 4 tuần sản xuất, nhưng bất kỳ sự gián đoạn nguồn cung kéo dài nào do hành động quân sự ở Ukraina gây ra sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc sản xuất chất bán dẫn và các sản phẩm phụ thuộc vào chúng, trong đó có sản xuất ô tô.
