Chính phủ Phần Lan và Thụy Điển đã chính thức công bố ý định gia nhập NATO với lý do Nga tấn công Ukraina. Để được gia nhập cần sự đồng thuận nhất trí của toàn bộ 30 nước thành viên NATO, nhưng lãnh đạo của một trong số quốc gia này - Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan - đã lên tiếng do dự về việc kết nạp hai nước Bắc Âu.
Dưới đây là những điều cần biết về việc Thổ Nhĩ Kỳ phản đối Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO, theo Washington Post.
Thổ Nhĩ Kỳ nói gì về việc Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO?
Ngày 16.5, Tổng thống Erdogan nói rằng Thổ Nhĩ Kỳ không ủng hộ việc Phần Lan và Thụy Điển gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương.
“Chúng tôi đang theo dõi những diễn biến ở Phần Lan và Thụy Điển, nhưng chúng tôi không có những suy nghĩ tích cực” - ông Erdogan phát biểu với báo giới.
“Chúng tôi sẽ không nói ‘có’ với việc họ gia nhập NATO mặc dù họ sẽ đến thuyết phục chúng tôi” - ông Erdogan nói thêm.
Trước đó, Reuters dẫn lời một cố vấn của ông Erdogan cho hay, Thổ Nhĩ Kỳ không nói sẽ phủ quyết, nhưng về cơ bản coi đây như một vấn đề an ninh quốc gia của Thổ Nhĩ Kỳ.
Ngày 15.5, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ đưa ra một số điều kiện với Helsinki và Stockholm, bao gồm cả việc hai quốc gia Bắc Âu chấm dứt cái mà ông gọi là hỗ trợ cho "các tổ chức khủng bố”, cũng như lệnh cấm xuất khẩu đối với Thổ Nhĩ Kỳ.
Tại sao Thổ Nhĩ Kỳ không muốn Phần Lan và Thụy Điển trong NATO?
Tổng thống Erdogan cáo buộc rằng Phần Lan và Thụy Điển là "nơi chứa chấp nhiều tổ chức khủng bố", ám chỉ PKK.
PKK là một nhóm du kích người Kurd đã chiến đấu trong một cuộc nổi dậy kéo dài hàng thập kỷ chống lại Thổ Nhĩ Kỳ. PKK bị Mỹ chỉ định là một tổ chức khủng bố vào năm 1997.
Mỹ và Thụy Điển khiến Thổ Nhĩ Kỳ giận dữ vì hai nước hỗ trợ lực lượng dân quân liên kết với PKK ở Syria, nơi nhóm này đang chiến đấu chống lại IS.
Tổng thống Erdogan phải đối mặt với cuộc đua tái tranh cử muộn nhất là vào năm 2023 trong bối cảnh Thổ Nhĩ Kỳ đang bất ổn kinh tế. Do vậy, những bình luận của ông có thể nhằm một phần vào những cử tri theo chủ nghĩa dân tộc phản đối bất kỳ mối liên hệ nào với PKK.
Thổ Nhĩ Kỳ cũng nêu những bất bình khác về Phần Lan và Thụy Điển, bao gồm lo ngại về đảm bảo an ninh và chặn xuất khẩu vũ khí sang Thổ Nhĩ Kỳ.
Thổ Nhĩ Kỳ có thể phủ quyết quyền thành viên của Phần Lan và Thụy Điển trong NATO không?
Việc chấp nhận Phần Lan và Thụy Điển tham gia liên minh đòi hỏi sự ủng hộ nhất trí của tất cả 30 quốc gia thành viên, vì vậy Thổ Nhĩ Kỳ có thể phản đối và ngăn chặn việc gia nhập. Tuy nhiên, Stockholm, Helsinki và Ankara đã tổ chức các cuộc đàm phán trong những ngày gần đây để giải quyết vấn đề.
Mỹ, quốc gia đóng vai trò quan trọng trong liên minh, cho biết có sự ủng hộ rộng rãi đối với các quốc gia Bắc Âu gia nhập NATO. Karen Donfried, trợ lý ngoại trưởng phụ trách các vấn đề Châu Âu và Á-Âu, cho biết Tổng thống Erdogan không chính thức tuyên bố sẽ hành động chống lại Phần Lan và Thụy Điển.
Jen Psaki, thư ký báo chí Nhà Trắng, hôm 13.5 cho hay không có vấn đề gì về sự ủng hộ từ hầu hết các thành viên NATO, đồng thời nói thêm rằng chính quyền Tổng thống Joe Biden đang làm việc để làm rõ quan điểm của Thổ Nhĩ Kỳ.
Trước những câu hỏi về lập trường của Thổ Nhĩ Kỳ, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg bày tỏ tin tưởng rằng liên minh sẽ tiến triển nhanh chóng.
“Thổ Nhĩ Kỳ đã nói rõ: Ý định của họ không phải là chặn tư cách thành viên. Do đó, tôi tin tưởng rằng chúng tôi sẽ có thể giải quyết những lo ngại mà Thổ Nhĩ Kỳ đã bày tỏ theo cách không làm trì hoãn quá trình gia nhập” - ông Stoltenberg phát biểu với báo giới hôm 15.5.
