Ngân hàng trung ương Ấn Độ thông báo ngày 19.5 về việc rút đồng tiền mệnh giá cao nhất khỏi lưu thông. Tờ 2.000 rupee, được đưa vào lưu thông năm 2016, sẽ vẫn có giá trị pháp lý nhưng người dân được yêu cầu gửi hoặc đổi những tờ tiền này trước ngày 30.9.2023.
Ấn Độ rút đồng 2.000 rupee khỏi lưu thông gợi nhớ tới động thái gây sốc năm 2016 khi chính phủ do Thủ tướng Narenda Modi rút 86% lượng tiền tệ đang lưu hành trong nền kinh tế chỉ sau một đêm.
Tuy nhiên, theo các nhà phân tích và chuyên gia kinh tế, lần này, động thái rút đồng 2.000 rupee khỏi lưu thông dự kiến ít gây gián đoạn hơn vì lượng tiền giấy thấp hơn được rút trong thời gian dài hơn.
Vì sao Ấn Độ thu hồi đồng 2.000 rupee?
Khi được giới thiệu năm 2016, tờ 2.000 rupee nhằm bổ sung vào tiền tệ đang lưu hành của nền kinh tế Ấn Độ một cách nhanh chóng sau khi phi tiền tệ hóa.
Tuy nhiên, ngân hàng trung ương thường xuyên nhấn mạnh mong muốn giảm lượng tiền mệnh giá cao trong lưu thông và đã ngừng in tờ 2.000 rupee trong 4 năm qua.
"Mệnh giá này không được sử dụng phổ biến cho các giao dịch" -Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ nêu trong thông báo giải thích về quyết định thu hồi tiền 2.000 rupee.
Tại sao thu hồi vào thời điểm này?
Mặc dù chính phủ và ngân hàng trung ương không nêu rõ lý do về thời điểm của việc rút tờ 2.000 rupee khỏi lưu thông nhưng các nhà phân tích chỉ ra động thái này diễn ra trước các cuộc bầu cử cấp bang và tổng tuyển cử ở Ấn Độ - thời điểm việc sử dụng tiền mặt thường tăng đột biến.
Rupa Rege Nitsure - nhà kinh tế trưởng của L&T Finance Holdings - cho biết: “Thực hiện một động thái như vậy trước cuộc tổng tuyển cử là quyết định sáng suốt. Những người đã sử dụng những tờ tiền này như một kho lưu trữ giá trị có thể gặp bất tiện".
Có ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế không?
Giá trị của những tờ 2.000 rupee đang lưu hành là 3,62 nghìn tỉ rupee Ấn Độ (44,27 tỉ USD). Đây là khoảng 10,8% tiền tệ đang lưu hành.
“Việc rút lưu hành sẽ không tạo ra bất kỳ sự gián đoạn lớn nào vì các tờ tiền mệnh giá nhỏ hơn có sẵn với số lượng đủ lớn. Cũng trong 6-7 năm qua, quy mô giao dịch kỹ thuật số và thương mại điện tử đã mở rộng đáng kể" - bà Nitsure nói.
Yuvika Singhal - chuyên gia kinh tế tại QuantEco Research - cho biết, các doanh nghiệp nhỏ và các lĩnh vực định hướng tiền mặt như nông nghiệp và xây dựng có thể thấy gặp bất tiện trong thời gian tới.
Tác động tới lĩnh vực ngân hàng như thế nào?
Vì chính phủ yêu cầu người dân gửi hoặc đổi tiền giấy lấy mệnh giá nhỏ hơn trước ngày 30.9, tiền gửi ngân hàng sẽ tăng lên. Điều này diễn ra vào thời điểm tăng trưởng huy động đang thấp hơn so với tăng trưởng tín dụng ngân hàng.
Karthik Srinivasan - trưởng nhóm xếp hạng lĩnh vực tài chính tại cơ quan xếp hạng ICRA - cho biết, điều này sẽ làm giảm bớt áp lực tăng lãi suất huy động. Thanh khoản hệ thống ngân hàng cũng sẽ được cải thiện.
“Vì tất cả các tờ 2.000 rupee sẽ quay trở lại hệ thống ngân hàng, chúng ta sẽ thấy lượng tiền mặt lưu thông giảm đi và điều đó sẽ giúp cải thiện tính thanh khoản của hệ thống ngân hàng” - Madhavi Arora - chuyên gia kinh tế tại Emkay Global Financial Services - giải thích.
Chuyên gia Srinivasan cho biết, tính thanh khoản của hệ thống ngân hàng và dòng tiền gửi vào ngân hàng được cải thiện có thể đồng nghĩa với việc lãi suất ngắn hạn trên thị trường giảm xuống khi các quỹ này được đầu tư vào trái phiếu chính phủ ngắn hạn hơn.
