Khi các đội cứu hộ tìm kiếm những người sống sót trong trận động đất kép ở Thổ Nhĩ Kỳ, hy vọng đang tăng lên rằng, phản ứng nhân đạo quốc tế sẽ thúc đẩy hòa giải ngoại giao giữa Ankara với các đối thủ ở Trung Đông và Địa Trung Hải cũng như với các đối tác NATO.
Trong vòng vài giờ sau trận động đất Thổ Nhĩ Kỳ, Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis đã gác lại mối quan hệ cá nhân căng thẳng với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan để đề nghị giúp đỡ trong cuộc trò chuyện đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo sau vài tháng.
Chỉ 6 tháng sau khi Thổ Nhĩ Kỳ và Israel khôi phục quan hệ ngoại giao đầy đủ sau một thập kỷ căng thẳng giữa lãnh đạo hai nước, các tình nguyện viên Israel nằm trong số những người đầu tiên đến sân bay Gaziantep ngày 7.2.
Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và Saudi Arabia - vốn có các cuộc chiến ngoại giao và chiến tranh ủy nhiệm gay gắt với Thổ Nhĩ Kỳ để tranh giành ảnh hưởng ở Trung Đông và Bắc Phi cho đến khi xích lại gần nhau năm 2020 - đã chi ngân sách, phát động các chiến dịch quyên góp công khai và lập cầu hàng không để đảm bảo nguồn cung cho các khu vực bị động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ và nước láng giềng Syria được thông suốt.
Giorgio Cafiero - Giám đốc điều hành của Gulf State Analytics, công ty tư vấn rủi ro chính trị có trụ sở tại Washington - nhận định, nhiều quốc gia trên thế giới “hiện nhìn thấy cơ hội để đạt được thiện chí lớn hơn ở Ankara theo những cách có thể mang lại tín hiệu tích cực cho các chương trình nghị sự chính sách đối ngoại của những nước này với Thổ Nhĩ Kỳ”.
Ông Cafiero chỉ ra, ví dụ Thụy Điển có phản ứng nhanh chóng và cam kết chắc chắn trong giúp đỡ Thổ Nhĩ Kỳ sau động đất. Trong khi Ankara và Stockholm đã căng thẳng trong suốt năm 2022-2023 khi Thổ Nhĩ Kỳ chặn đơn xin gia nhập NATO của Thụy Điển.
Trong khi đó, việc Trung Quốc nhanh chóng huy động các đội tìm kiếm và cứu hộ, cùng với các đội kỹ sư và máy móc đang làm việc cho các dự án ở Thổ Nhĩ Kỳ tham gia tìm kiếm cứu nạn ở Thổ Nhĩ Kỳ có khả năng làm dịu đi căng thẳng giữa 2 bên trong một số vấn đề chưa tìm được tiếng nói chung.
Rich Outzen - nhà tư vấn địa chính trị và thành viên cấp cao không thường trú tại Hội đồng Đại Tây Dương ở Thổ Nhĩ Kỳ, một tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại Istanbul - cho hay, những thông điệp đồng cảm, hỗ trợ từ khắp khu vực “nhắc nhở chúng ta rằng, những thảm kịch cũng có thể tạo ra tinh thần đoàn kết trong thời kỳ khủng hoảng”. Ông nhận định, các mối quan hệ căng thẳng trong khu vực có thể dịu đi sau động đất và trong quá trình phục hồi.
Nhà phân tích Carice Witte - Giám đốc điều hành của Academic Leadership có trụ sở tại Tel Aviv - cho rằng, phản ứng mạnh mẽ của khu vực với thảm kịch ở Thổ Nhĩ Kỳ cho thấy, “diễn biến đáng chú ý trong quá trình bình thường hóa khu vực Trung Đông”, tương tự như điều đã thấy khi bắt đầu đại dịch COVID-19. “Kể từ đó, Thổ Nhĩ Kỳ đã cải thiện quan hệ với Nga, Trung Quốc, các nước Arab vùng Vịnh và Israel" - bà nói.
Tuy nhiên, các nhà phân tích nhận định, rất khó để dự đoán trận động đất sẽ ảnh hưởng thế nào tới mối quan hệ giữa ông Erdogan và chính phủ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad.
“Mối quan hệ của Ankara và Damascus đã dần tan băng khi hai bên thận trọng hướng tới nối lại mối quan hệ. Sự hỗ trợ từ Thổ Nhĩ Kỳ cho các nạn nhân Syria có thể là động lực thúc đẩy quá trình này" - nhà phân tích rủi ro chính trị Cafiero nói. Tuy nhiên, ông lưu ý, còn có nhiều "biến số phức tạp khác trong phương trình".
