Đường ống trung chuyển khí đốt Nga qua Ukraina
Nga Theo RT, cho đến nay, các lô khí đốt của Nga không bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng liên quan đến Ukraina, thậm chí còn tăng lên so với mức trước xung đột. Tuy nhiên, nguồn cung đang chịu áp lực ngày càng lớn khi các nhà nhập khẩu trong và ngoài EU đang thúc đẩy hành động mạnh mẽ hơn đối với việc mua năng lượng của Nga, tìm kiếm các nhà cung cấp thay thế trên thế giới.
Trong khi trên thế giới, "an ninh năng lượng" gây ra các cuộc tranh luận về việc đa dạng hóa nguồn cung và giảm bớt sự phụ thuộc vào các tác nhân xấu, nhưng đối với Sergiy Makogon, ý nghĩa của chúng đúng hơn: Làm thế nào để giữ cho mạng lưới gần 40.000km đường ống dẫn khí đốt tự nhiên chằng chịt ở Ukraina hoạt động trong thời kỳ chiến sự.
Vào ngày CBC nói chuyện với Makogon tuần trước, vị Giám đốc điều hành Hệ thống truyền dẫn khí đốt của Ukraina đang bận rộn định tuyến lại một đường ống gần thành phố phía bắc Kharkiv vừa bị trúng tên lửa.
Nhóm của Makogon chịu trách nhiệm về các đường ống áp suất cao vận chuyển 40 tỉ mét khối khí tự nhiên mỗi năm đến Châu Âu.
Mạng lưới này là một mắt xích trong một hệ thống phức tạp phụ thuộc lẫn nhau giúp giữ cho Châu Âu luôn sáng và mang lại doanh thu quan trọng cho Nga. Các chuyên gia cho rằng, mạng lưới trung chuyển này đang đối mặt với mối đe dọa lớn nhất kể từ khi phương Tây bắt đầu nhập khẩu một lượng lớn khí đốt từ Liên Xô vào cuối những năm 1980.
Margarita Balmaceda - giáo sư ngoại giao và quan hệ quốc tế tại Đại học Seton Hall ở New Jersey và là tác giả của một số cuốn sách về ảnh hưởng của Nga trong lĩnh vực năng lượng - cho biết: “Hệ thống đó được tạo ra với niềm tự hào lớn từ cả hai bên. Các kỹ sư, nhà hoạch định, nhà quản lý đã thực sự hào hứng tạo ra một hệ thống... cuối cùng có thể chống chọi lại mọi căng thẳng chính trị theo thời gian, có thể vượt qua Bức màn sắt".
Tuy nhiên, bà Balmaceda nói, cuộc tấn công của Nga vào Ukraina có nguy cơ phá vỡ tiền lệ đó khi Châu Âu tìm cách thu hẹp quy mô phụ thuộc vào khí đốt của Nga và Nga đe dọa trừng phạt các quốc gia không thân thiện bằng cách thanh toán tiền khí đốt bằng đồng rúp.
Trong khi Châu Âu lo ngại về nguồn cung khí đốt, các đường ống quốc tế trung chuyển qua Ukraina cũng bị ảnh hưởng bởi cuộc xung đột.
Ông Makogon cho biết, kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraina vào ngày 24.2, các cuộc pháo kích đã làm hư hại một số đường ống, trạm nén khí và các điểm phân phối. "Phần lớn các thiệt hại liên quan đến các đường ống áp suất thấp do giao tranh rất nặng ở các thành phố hoặc gần các thành phố" - ông Makogon nói.
Trong một email gửi tới CBC, tập đoàn năng lượng Nga Gazprom cho hay, đang cung cấp khí đốt để vận chuyển qua Ukraina như thường lệ và "phù hợp với yêu cầu của người tiêu dùng Châu Âu".
"Phòng thủ năng lượng"
Ukraina là một trong bốn hành lang đường ống chính, qua đó khí đốt của Nga chảy tới bắc, trung và nam Châu Âu, cùng cung cấp khoảng 45% lượng khí đốt mà EU nhập khẩu.
Ukraina nhận được khoảng 100 triệu USD mỗi tháng cho việc trung chuyển khí đốt đến Châu Âu. Quan trọng hơn, Makogon cho biết, nó đảm bảo Nga có thể thu về khoảng 900 triệu USD mỗi ngày từ việc bán khí đốt cho Châu Âu.
“Chúng tôi gọi nó là loại phòng thủ năng lượng của chúng tôi. Chúng tôi tin rằng, miễn là chúng tôi còn đường ống quá cảnh, Nga sẽ không cố tình phá hủy cơ sở hạ tầng của chúng tôi và chúng tôi sẽ có thể cung cấp khí đốt cho người dân địa phương".
Cuối cùng, Ukraina muốn thấy Châu Âu đặt lệnh cấm vận hoàn toàn đối với dầu khí Nga, nhưng họ nhận ra rằng, việc loại bỏ dần dần có nhiều khả năng xảy ra hơn - Makogon nói. "Thật không may, chúng tôi hiểu rằng Châu Âu đang quá phụ thuộc vào khí đốt của Nga".
Về phần mình, Nga không vội cắt nguồn doanh thu mà nhu cầu năng lượng của Châu Âu tạo ra, giáo sư Balmaceda nói. Năm ngoái, Nga đã kiếm được 99 tỉ euro (107 tỉ USD) từ việc bán dầu và khí đốt cho EU.
Theo giáo sư Balmaceda, đã có một vài lần Nga sử dụng sự gián đoạn nguồn cung làm đòn bẩy: Vào năm 2006 và 2009 trong tranh chấp giá cả với Ukraina và mùa thu năm ngoái, khi nước này giảm nguồn cung khí đốt để gây áp lực lên các đối tác Châu Âu xúc tiến đường ống Nord Stream 2 đến Đức, vốn bị đình chỉ hồi tháng 2 do Nga công nhận các nước cộng hòa ly khai ở miền đông Ukraina.
Bà Balmaceda, đồng thời là cộng sự tại Trung tâm Nghiên cứu Nga và Á-Âu của Đại học Harvard và Viện Nghiên cứu Harvard Ukraina, cho biết: “Họ đã thực sự làm việc với ý tưởng trở thành một nhà cung cấp đáng tin cậy".
Trong email gửi CBC, Gazprom cho hay, "tiếp tục cung cấp xuất khẩu khí đốt đáng tin cậy cho người tiêu dùng", nhưng sẽ tuân theo lệnh của Tổng thống Nga Vladimir Putin yêu cầu các nước "không thân thiện" thanh toán tiền mua khí đốt của Nga vào tài khoản rúp.
Nga mở rộng cung cấp khí đốt
Liệu Nga có cắt nguồn cung cấp cho những người mua không tuân thủ hay không vẫn chưa rõ ràng, nhưng Carlos Torres Diaz - nhà phân tích của Rystad Energy (một công ty nghiên cứu thị trường năng lượng ở Oslo) - nói rằng, việc chuyển hướng khí đốt sang các thị trường khác sẽ không phải là điều mà Nga có thể làm nhanh chóng và một cách dễ dàng.
Nga đã mở rộng xuất khẩu khí đốt sang Trung Quốc trong những năm gần đây, nhưng đường ống hiện tại không kết nối với các mỏ khí đốt Tây Siberia và Yamal, nơi có khí đốt của Châu Âu, vì vậy việc chuyển hướng nguồn cung đó sẽ đòi hỏi phải xây dựng các kết nối mới, các dự án mở rộng - vốn khó thực hiện vì các lệnh trừng phạt Nga do chiến sự ở Ukraina.
Torres Diaz nói: “Rất nhiều cơ sở hạ tầng này đã được phát triển cùng với các công ty phương Tây như Exxon, nhưng họ đang rút lui".
Về phần mình, Châu Âu đã thực hiện một bước để loại bỏ năng lượng của Nga vào tuần trước bằng cách cấm nhập khẩu than của Nga bắt đầu từ tháng 8, nhưng làm điều tương tự đối với khí tự nhiên sẽ khó hơn nhiều, Torres Diaz nói.
