Phân tích do Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch (CREA) thực hiện và được chia sẻ độc quyền với CNN. Những dữ liệu trên có nghĩa là Ấn Độ - đối tác chiến lược của Mỹ - tham gia mua dầu thô của Nga vốn từng được bán cho châu Âu nhưng hiện bị giảm bớt do các lệnh trừng phạt phương Tây áp đặt sau xung đột ở Ukraina.
Việc bán dầu thô của Nga sang Ấn Độ hoàn toàn hợp pháp, không bị trừng phạt nhưng các chuyên gia đã tìm hiểu tuyến đường vận chuyển và nhận thấy hoạt động này có thể liên quan tới "hạm đội bóng tối" gồm các tàu chở dầu thô được đặc biệt tạo ra để che giấu cách thức và đối tượng giao dịch, đồng thời tối đa hóa lợi nhuận cho Nga.
CNN cho biết đã chứng kiến một phần của hoạt động thương mại phức tạp này ngoài khơi cảng Gythio của Hy Lạp vào đầu tháng 2. Hai tàu chở dầu - một lớn, một nhỏ hơn - di chuyển cạnh nhau để chuyển dầu thô từ tàu sang tàu. Động thái này thường nhằm che giấu nguồn gốc của hàng hóa và đích đến cuối cùng của hàng hóa.
Theo các nhà phân tích, hàng chục cuộc chuyển giao tương tự diễn ra mỗi tuần ở vịnh Laconian của Hy Lạp - vị thế thuận tiện trên đường đến kênh đào Suez và các thị trường châu Á.
Nhiều giao dịch dầu mỏ giữa Nga và Ấn Độ diễn ra trực tiếp và công khai. Windward - công ty trí tuệ nhân tạo hàng hải - đã phân tích các hoạt động vận chuyển toàn cầu cho CNN và phát hiện 588 chuyến đi trực tiếp của tàu chở dầu từ Nga đến Ấn Độ trong năm 2023.
Tuy nhiên, giao thương giữa Nga và Ấn Độ phức tạp hơn, như CNN đã chứng kiến ngoài khơi bờ biển Hy Lạp. Hãng giám sát tàu thuyền Pole Star Global đã kiểm tra tuyến đường này và phát hiện hơn 200 chuyến đi trong năm ngoái từ các tàu của Nga chuyển hàng ở vịnh Laconia sang tàu khác để đưa hàng tiếp đến Ấn Độ.
Hạm đội bóng tối giúp Nga tạo ra một cơ cấu vận chuyển song song có thể vượt qua các chiến thuật và trọng tâm trừng phạt của phương Tây. Hạm đội có hàng trăm tàu chở dầu với quyền sở hữu không rõ ràng, sử dụng các tuyến đường phức tạp. Windward ước tính đội tàu này đã tăng lên 1.800 tàu vào năm ngoái.
Tác động của việc Ấn Độ mua dầu thô Nga là làm suy yếu sức ép mà Nga phải chịu từ các lệnh trừng phạt dầu mỏ. Doanh thu của Nga tăng vọt lên mức kỷ lục 320 tỉ USD vào năm 2023 và dự kiến còn tăng hơn nữa.
Ấn Độ cho hay, việc mua hàng từ Nga là phương tiện để giữ giá cả toàn cầu ở mức thấp hơn vì nước này không cạnh tranh với các quốc gia phương Tây về dầu mỏ ở Trung Đông.
Bộ trưởng Dầu mỏ và Khí tự nhiên Ấn Độ Hardeep Singh Puri chia sẻ với CNBC hồi tuần trước: “Nếu chúng tôi mua thêm dầu từ Trung Đông, giá dầu sẽ không ở mức 75 hay 76 USD mà lên tới 150 USD".
Phân tích của CREA ước tính, Mỹ là nước mua nhiều nhất các sản phẩm mà Ấn Độ lọc từ dầu thô Nga, ở mức 1,3 tỉ USD trong khoảng thời gian từ đầu tháng 12.2022 cuối năm 2023. Ước tính của tổ chức này dựa trên dữ liệu năng lượng và vận chuyển công khai.
Ngoài ra, CREA ước tính, khoảng 9,1 tỉ USD sản phẩm dầu làm từ dầu thô của Nga đã được các đồng minh của Mỹ (cũng đang thực thi các lệnh trừng phạt Nga) nhập khẩu trong năm 2023, tăng 44% so với năm trước.
CNN cho hay, một trong những nhà máy lọc dầu và cảng của Ấn Độ tiếp nhận dầu thô của Nga nằm ở Vadinar, do công ty Nayara Energy điều hành. Tập đoàn dầu mỏ nhà nước Nga Rosneft sở hữu 49,1% cổ phần của Nayara Energy.
CREA ước tính, Mỹ đã nhập khẩu các sản phẩm dầu trị giá 63 triệu USD được tinh chế ở Vadinar trong năm 2023. Khoảng một nửa lượng dầu thô sử dụng trong nhà máy này là của Nga.
