Mỗi ngày qua, hàng triệu tài xế, người bán hàng rong, nhân viên vệ sinh, thợ xây, nông dân và những người lao động làm việc ngoài trời hoặc kinh tế phi chính thức trên khắp Đông Nam Á đang chịu ảnh hưởng nặng nề nhất trong đợt mà các chuyên gia gọi là “nắng nóng kỷ lục” của khu vực.
Những người lao động là trụ cột của nhiều xã hội nhưng chịu ảnh hưởng nhiều bởi các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt, với nhiệt độ cao nguy hiểm ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, cùng với đó là tính chất nghề nghiệp vốn đã bấp bênh.
Tháng 4 và tháng 5 thường là những tháng nóng nhất trong năm ở Đông Nam Á, khi nhiệt độ tăng cao trước khi có những cơn mưa giải nhiệt. Tuy nhiên, năm nay, nhiệt độ đã đạt đến mức chưa từng ghi nhận trước đây ở hầu hết các quốc gia trong khu vực, bao gồm cả các điểm nóng du lịch Thái Lan và Việt Nam.
Thái Lan ghi nhận ngày nóng nhất trong lịch sử ở mức 45,4 độ C vào ngày 15.4, trong khi nước láng giềng Lào có nhiệt độ cao nhất là 43,5 độ C trong 2 ngày liên tiếp vào tháng 5. Kỷ lục nhiệt độ mọi thời đại của Việt Nam bị phá vỡ vào đầu tháng 5 với nhiệt độ 44,2 độ C, theo phân tích dữ liệu trạm thời tiết của nhà khí hậu học và sử gia thời tiết Maximiliano Herrera.
Bà Herrera mô tả đây là “đợt nắng nóng không hồi kết tàn bạo nhất” kéo dài sang tháng 6. Ngày 1.6, Việt Nam phá kỷ lục về ngày tháng 6 nóng nhất trong lịch sử với 43,8 độ C.
Báo cáo gần đây của World Weather Attribution (WWA) - liên minh các nhà khoa học quốc tế - cho biết, đợt nắng nóng tháng 4 ở Đông Nam Á là sự kiện 200 năm mới có một lần và “hầu như không thể xảy ra” nếu không có biến đổi khí hậu do con người gây ra.
Nguy cơ từ nóng ẩm ở Đông Nam Á
Nắng nóng thiêu đốt ở Đông Nam Á khó chịu và nguy hiểm hơn do độ ẩm cao - một sự kết hợp chết người. Nóng ẩm dẫn tới trạng thái cực kỳ khó chịu và biến đổi khí hậu khiến tình trạng này còn tồi tệ hơn.
Các bệnh liên quan đến nhiệt độ, như say nắng và kiệt sức vì nóng, có các triệu chứng nghiêm trọng và có thể đe dọa tính mạng, đặc biệt với những người mắc bệnh tim và các vấn đề về thận, tiểu đường và người mang thai.
Độ ẩm cùng với nhiệt độ cực đoan khiến cơ thể mọi người tìm cách tự hạ nhiệt. “Khi độ ẩm xung quanh rất cao, cơ thể sẽ tiếp tục đổ mồ hôi để tự làm mát, nhưng do mồ hôi không bay hơi được nên cuối cùng sẽ dẫn đến tình trạng mất nước nghiêm trọng, và trong trường hợp cấp tính có thể dẫn đến say nắng và tử vong. Đó là lý do nắng nóng ẩm nguy hiểm hơn nắng nóng khô” - nhà nghiên cứu Mariam Zachariah tại sáng kiến Phân bổ thời tiết thế giới, Đại học Hoàng gia London cho hay.
Tại Thái Lan, 20 ngày trong tháng 4 và ít nhất 10 ngày trong tháng 5 có nhiệt độ gần như trên 46 độ C. Ở cấp độ này, sốc nhiệt được coi là đe dọa tính mạng bất kỳ ai, kể cả những người khỏe mạnh đã quen với nhiệt độ cực ẩm.
Trong suốt tháng 4 và tháng 5, Việt Nam, Campuchia, Lào và Malaysia đều có vài ngày có khả năng dẫn tới tình trạng sốc nhiệt, trong khi Myanmar đã có 12 ngày như vậy.
Theo báo cáo của World Weather Attribution, đợt nắng nóng từ tháng 4 đến tháng 5 ở Đông Nam Á đã dẫn tới nhập viện trên diện rộng, làm hư hỏng đường sá, gây ra hỏa hoạn và khiến trường học phải đóng cửa.
Nghiên cứu cho thấy, do biến đổi khí hậu, nhiệt độ cảm nhận được nóng hơn 2 độ so với nhiệt độ xảy ra nếu không có hiện tượng nóng lên toàn cầu do ô nhiễm gây ra.
Theo nghiên cứu, nếu nóng lên toàn cầu tiếp tục tăng lên 2 độ C, những đợt nóng ẩm như vậy có thể xảy ra thường xuyên hơn gấp 10 lần.
Và nếu lượng khí thải tiếp tục tăng với tốc độ tương tự, 2 thập kỷ tới có thể chứng kiến thêm 30 ca tử vong/1 triệu người do nắng nóng và thêm 130 ca tử vong/1 triệu người ở Thái Lan vào cuối thế kỷ này, theo dự báo Human Climate Horizons của Liên Hợp Quốc. Với Myanmar, con số đó sẽ lần lượt là 30 và 520 người chết/1 triệu người, với Campuchia là 40 và 270.
