Căng thẳng đang gia tăng xung quanh vùng Kaliningrad của Nga, một vùng lãnh thổ tách rời nhưng có ý nghĩa chiến lược trên bờ biển Baltic. Nga phản ứng gay gắt sau khi Lithuania cấm vận chuyển hàng hóa qua lãnh thổ nước này đến và đi khỏi Kaliningrad. Lithuania cho biết, họ chỉ đang tuân thủ các lệnh trừng phạt của Liên minh Châu Âu và EU cũng ủng hộ điều này.
Theo CNN, xung đột hiện tại có nguy cơ leo thang căng thẳng giữa Nga và EU sau khi EU đã công bố một số gói trừng phạt nhằm vào hàng hóa Nga.
Nguồn cơn gây căng thẳng
Kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraina vào cuối tháng 2, các chuyên gia đã lo ngại rằng, Kaliningrad có thể trở thành tâm điểm trong căng thẳng giữa Nga và Châu Âu.
Đây là lãnh thổ cực Tây của Nga và là phần duy nhất của Nga nằm giữa các quốc gia EU: Lithuania nằm giữa Kaliningrad và Belarus - một quốc gia đồng minh của Nga, trong khi Ba Lan giáp biên giới Kaliningrad ở phía Nam.
Ngày 20.6, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov gọi động thái của Lithuania là chưa từng có tiền lệ và Nga coi đây là hành động bất hợp pháp.
Thư ký Hội đồng An ninh Nga Nikolai Patrushev tuyên bố: "Nga chắc chắn sẽ đáp trả những hành động thù địch như vậy. Các biện pháp đang được thực hiện theo hình thức liên bộ và sẽ được thực hiện trong tương lai gần. Hậu quả sẽ tác động tiêu cực đến người dân Lithuania” - RIA Novosti đưa tin.
Hãng thông tấn Nga TASS dẫn nguồn từ Bộ Phát triển Kinh tế Nga cho hay, các sản phẩm bị EU trừng phạt và cấm xuất khẩu sang lãnh thổ Nga bao gồm máy móc xây dựng, máy công cụ và thiết bị công nghiệp khác. Một số hàng hóa xa xỉ cũng nằm trong danh sách.
Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Lithuania cho biết, không áp đặt trừng phạt đơn phương, cá nhân hoặc trừng phạt bổ sung. Đại biện Lithuania tại Mátxcơva đã được triệu tập tới Bộ Ngoại giao Nga hôm 20.6 và được thông báo rằng nếu quá trình vận chuyển hàng hóa đến khu vực Kaliningrad không được khôi phục hoàn toàn, Nga có quyền thực hiện các hành động để bảo vệ lợi ích quốc gia của mình.
Trong khi đó, EU ủng hộ Lithuania thực hiện các biện pháp trừng phạt Nga.
Các hàng hoá bị trừng phạt giờ đây sẽ không thể vận chuyển bằng đường sắt và đường bộ, mà chỉ có thể bằng đường biển. Ông Rolandas Kacinskas, một quan chức Lithuania, cho biết, Lithuania không cấm vận chuyển hành khách và hàng hóa không bị EU trừng phạt đến khu vực Kaliningrad qua lãnh thổ của của Lithuania.
Vị trí chiến lược của Kaliningrad
Kaliningrad trở thành một phần lãnh thổ của Liên Xô theo kết quả của Hiệp định Potsdam sau Thế chiến 2 năm 1945.
Trong nhiều thập kỷ, đây là một khu vực được quân sự hóa nặng nề, đóng cửa với người nước ngoài. Nhưng trong những năm gần đây, Kaliningrad đã trở thành một điểm du lịch mới nổi và nơi đây đã tổ chức các trận đấu trong khuôn khổ World Cup 2018 của Nga.
Kaliningrad có dân số khoảng 1 triệu người, phần lớn sống trong hoặc gần thủ phủ cùng tên. Kaliningrad là một trong những khu vực thịnh vượng hơn của Nga, với ngành công nghiệp phát triển. Cảng Baltiysk là bến cảng cực Tây trên lãnh thổ Nga và quan trọng là không có băng quanh năm.
Nhưng tầm quan trọng của Kaliningrad chủ yếu nhờ vị trí địa lý của khu vực này. Một dải đất mỏng ở phía nam Kaliningrad ngăn cách với Belarus và nối liền lãnh thổ Ba Lan và Lithuania. Được gọi là hành lang Suwalki, đây là đường liên kết trên bộ duy nhất giữa các nước Baltic và phần còn lại của EU.
Kaliningrad cũng là nơi đóng quân của Hạm đội Baltic của Nga. Ngày 20.6, RIA Novosti đưa tin, Hạm đội Baltic đã bắt đầu các cuộc tập trận tên lửa và pháo binh theo kế hoạch trước đó, với sự tham gia của khoảng 1.000 quân nhân và hơn 100 đơn vị quân sự và thiết bị đặc biệt của các đơn vị pháo binh và tên lửa.
Năm 2002, EU và Mátxcơva đạt được thỏa thuận về việc đi lại giữa Nga và Kaliningrad, trước khi Ba Lan và Lithuania gia nhập EU vào năm 2004. Khi các nước này gia nhập, Kaliningrad bị lãnh thổ EU bao vây ba phía. Nga nói rằng, thỏa thuận năm 2002 hiện đã bị vi phạm.
Tầm quan trọng của Kaliningrad càng trở nên lớn hơn với Nga khi theo kế hoạch, Thụy Điển và Phần Lan gia nhập NATO. Vào tháng 5, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Quốc gia Nga Dmitry Medvedev cho biết, kế hoạch gia nhập của hai nước này có nghĩa là "sẽ không còn có thể nói về bất kỳ tình trạng phi hạt nhân hóa nào của các nước Baltic và sự cân bằng phải được khôi phục”.
Từ lâu, Nga đã không thích sự hiện diện của các nước NATO xung quanh Kaliningrad. "Họ đã chuyển cơ sở hạ tầng của NATO đến gần biên giới của chúng tôi. Và đây không phải là lãnh thổ của Mỹ” - Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nói với CNN vào năm 2015, sau khi báo chí đưa tin Nga đã chuyển tên lửa Iskander có khả năng hạt nhân đến khu vực.
Kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraina, Lithuania đã thúc giục NATO tăng cường triển khai quân đội trên lãnh thổ của mình.
