Hạ Kiến Khuê (He Jiankui), cựu phó giáo sư Đại học Khoa học và Công nghệ Phương Nam, thành phố Thẩm Quyến, Trung Quốc đã tạo ra ba em bé chỉnh sửa gene vào năm 2018 và 2019.
“Các bé có cuộc sống bình thường, hạnh phúc và không bị xáo trộn. Đây là mong muốn của các em và chúng ta nên tôn trọng” - ông Hạ nói với tờ SCMP trong cuộc phỏng vấn hôm 3.2.
Ông cho biết không muốn các em bị quấy rầy quá nhiều vì mục đích nghiên cứu khoa học, đồng thời cho rằng “hạnh phúc của các em và gia đình phải được đặt lên hàng đầu”.
Khi được hỏi có lo lắng cho tương lai của các bé không, ông Hạ nói cảm giác của ông giống như sự chờ đợi, lo lắng mà người cha nào cũng có cho tương lai của con mình.
“Bạn sẽ có những kỳ vọng cao ở chúng, nhưng bạn cũng cảm thấy rất khó chịu” - ông nói.
Năm 2018, Hạ Kiến Khuê khiến cả thế giới choáng váng khi tuyên bố đã tạo ra hai bé gái song sinh chỉnh sửa gene, được các nhà khoa học Trung Quốc đặt tên là Lulu và Nana. Bố của hai em bé này bị nhiễm HIV. Em bé thứ ba, Amy, chào đời vào năm sau, cũng ở Trung Quốc.
Hạ Kiến Khuê cho biết đã sử dụng kỹ thuật CRISPR-Cas9, còn gọi là kỹ thuật "cắt dán gene", cụ thể là cắt bỏ và thay thế một phần bộ gene, giống như ta sửa lỗi đánh máy trên máy vi tính. Lulu và Nana được sinh ra bằng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm từ một phôi đã được chỉnh sửa gene trước khi được cấy vào tử cung của người mẹ.
Ông Hạ nói đã sử dụng CRISPR-Cas9 để sửa lại gene CCR5 của cặp song sinh nhằm bảo vệ các em khỏi bị nhiễm HIV trong tương lai.
Trong một nghiên cứu chưa được công bố của ông Hạ và các tác giả khác về thí nghiệm trên người, họ tuyên bố gene CCR5 của cặp song sinh đã được “chỉnh sửa thành công” và được cho là sẽ tạo ra khả năng kháng HIV hoàn toàn hoặc một phần.
Nhưng một số nhà khoa học và chuyên gia cho biết dữ liệu của nhóm nghiên cứu không hỗ trợ cho tuyên bố chính của họ.
“Nhóm nghiên cứu không thực sự tái tạo đột biến đã biết. Thay vào đó, họ tạo ra những đột biến mới, có thể kháng HIV nhưng cũng có thể không” - báo cáo của MIT Technology Review tháng 12 năm 2019 cho biết.
Bác sĩ Hạ cho hay nhóm của ông có nghĩa vụ theo dõi tình trạng sức khỏe của các bé. Sau 18 tuổi, những đứa trẻ sẽ quyết định có nên theo dõi y tế theo nhu cầu cá nhân hay không.
Ông Hạ và nhóm đã cam kết mua thêm bảo hiểm y tế cho các bé bên cạnh bảo hiểm y tế công cộng. Nhưng vì sự ra đời của các em gây tranh cãi nên không công ty bảo hiểm nào muốn tham gia. Do đó, ông Hạ đang muốn thành lập một quỹ từ thiện để quyên góp tiền và trang trải các chi phí liên quan đến sức khỏe cho ba đứa trẻ.
Hạ Kiến Khuê đã phải trả giá đắt cho những thí nghiệm của mình. Tòa án Trung Quốc ngày 30.12.2019 kết án 3 năm tù giam, phạt tiền 3 triệu nhân dân tệ (430.000 USD) với Hạ Kiến Khuê vì tội hành nghề y bất hợp pháp. Hạ ra tù vào tháng 4.2022.
“Tôi đã làm điều đó quá nhanh. Tôi đã học được rất nhiều điều và thay đổi rất nhiều trong bốn năm qua" - ông Hạ nói.
Khi được hỏi liệu có làm khác đi nếu có cơ hội tương tự hay không, ông nói "câu hỏi quá phức tạp và tôi chưa có câu trả lời”.
Hạ Kiến Khuê dự định viết một bài báo về những suy nghĩ của mình và chia sẻ với cộng đồng khoa học quốc tế vào thời điểm thích hợp.
Ông được mời đến thăm Đại học Oxford vào tháng tới để nói chuyện về việc sử dụng công nghệ chỉnh sửa gene CRISPR trong y học sinh sản.
Trong khi chờ đợi, Hạ Kiến Khuê đã thành lập một phòng thí nghiệm mới ở Bắc Kinh để nghiên cứu các liệu pháp gene hợp lý cho các bệnh di truyền hiếm gặp như chứng loạn dưỡng cơ Duchenne - căn bệnh chết người chủ yếu ảnh hưởng đến các nam thanh niên và thiếu niên. Ông cũng có kế hoạch đăng ký thành lập tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận có tên là Viện nghiên cứu bệnh hiếm gặp Bắc Kinh.
“Tôi có tầm nhìn dài hạn, đó là mỗi chúng ta sẽ không mắc các bệnh di truyền” - Hạ Kiến Khuê nói.
