Từng giảm xuống mức thấp kỷ lục so với đồng USD vào đầu tháng 3, đồng rúp Nga kể từ đó đã phục hồi gần như hoàn toàn. Trang Gzero dẫn lời ông Jason Bush, nhà phân tích cao cấp của công ty tư vấn Eurasia Group, cho biết điều này chứng tỏ sức mạnh của nền kinh tế Nga trong bối cảnh xung đột với Ukraina và những đòn trừng phạt dữ dội của phương Tây.
Đồng rúp Nga “lội ngược dòng”
Các biện pháp trừng phạt tác động tương đối ít đến nguồn thu của Nga từ xuất khẩu năng lượng. Giá năng lượng tăng vọt hỗ trợ mạnh mẽ cho đồng rúp và hiện tại đang bù đắp những tác động tiêu cực của các lệnh trừng phạt.
Dữ liệu cán cân thanh toán của Nga cho thấy, mặc dù trong quý I/2022, các nhà đầu tư nước ngoài và người dân Nga đã đổ xô bán đồng rúp và mua ngoại tệ, gây thất thoát tới 64 tỉ USD, nhưng điều này được bù đắp bằng mức thặng dư gần 58 tỉ USD trong thu nhập ròng từ nước ngoài của Nga (thặng dư tài khoản vãng lai). Mức thặng dư lớn bất thường này là nhờ xuất khẩu năng lượng, dự kiến trị giá hơn 300 tỉ USD trong năm nay.
Ngoài ra còn có các yếu tố khác. Ngân hàng Trung ương Nga đã áp dụng các biện pháp kiểm soát vốn chặt chẽ, buộc các công ty phải chuyển 80% thu nhập từ xuất khẩu thành đồng rúp, đồng thời hạn chế lượng tiền mặt mà người Nga có thể chuyển ra nước ngoài. Ngân hàng Trung ương Nga cũng đã tăng lãi suất lên 17% để khuyến khích người dân gửi tiền tiết kiệm bằng đồng rúp.
Ngoài ra, Ngân hàng Trung ương Nga cũng đã ngừng tích lũy dự trữ ngoại hối, có nghĩa là hàng tỉ USD và euro thường được ngân hàng này tiết kiệm ở nước ngoài mỗi tháng sẽ tràn vào thị trường ngoại hối, đáp ứng nhu cầu ngoại tệ ngày càng cao của người dân Nga và do đó hỗ trợ đồng rúp.
Lợi ích và thách thức với Nga
Đồng tiền ổn định mang lại một số lợi ích kinh tế cho Nga, làm giảm rủi ro của một cuộc khủng hoảng ngân hàng, trong đó người gửi đổ xô rút tiền rúp ra khỏi các ngân hàng Nga. Điều đó cũng có nghĩa là lạm phát sẽ thấp hơn mức bình thường nếu đồng rúp lao dốc nghiêm trọng hơn.
Tuy nhiên, khả năng phục hồi của đồng rúp không có nghĩa là nền kinh tế Nga không bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt. Ngay cả các quan chức Nga đã dự đoán nền kinh tế Nga sẽ giảm 10% trong năm nay, và một số nhà kinh tế cho rằng sự sụt giảm sẽ còn tồi tệ hơn.
Ngân hàng Trung ương Nga đã buộc phải thực hiện các bước quyết liệt, chẳng hạn như tăng lãi suất, gây ra các chi phí lớn cho nền kinh tế ngay cả khi các biện pháp này thành công trong việc ổn định tiền tệ.
Một điểm nữa là, mặc dù tác động của các lệnh trừng phạt đối với đồng rúp cho đến nay là tương đối yếu nhưng tác động này có thể sẽ mạnh lên theo thời gian. Các biện pháp trừng phạt rõ ràng là ảnh hưởng tiêu cực đối với đầu tư vào Nga, và cuối cùng, chúng có thể gây ra tác động tiêu cực lớn hơn đến thương mại so với những gì đã thấy cho đến nay.
Các chính phủ phương Tây đã nói về việc trừng phạt nhiều hơn các hoạt động xuất khẩu năng lượng của Nga. Do thu nhập khổng lồ của Nga từ xuất khẩu năng lượng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ đồng rúp nói riêng và nền kinh tế Nga nói chung, nên phương Tây có thể sẽ tìm cách tác động trực tiếp vào nguồn thu này để gia tăng áp lực kinh tế với Mátxcơva.
Tuy nhiên, các nước phương Tây và đặc biệt là các nước Châu Âu miễn cưỡng cấm nhập khẩu năng lượng của Nga vì điều này có nguy cơ gây ra tình trạng thiếu năng lượng trầm trọng trong nước và suy thoái kinh tế. Do vậy, một lệnh cấm vận hoàn toàn là không thực tế trong thời điểm hiện tại. Nhưng theo thời gian, phương Tây có vẻ sẽ gia tăng các biện pháp trừng phạt đối với năng lượng nhập khẩu từ Nga và cắt giảm sự phụ thuộc vào dầu khí Nga.
Ảnh hưởng đến cục diện xung đột
Trên thực tế, không có nhiều bằng chứng cho thấy công chúng Nga đang quay lưng lại với Tổng thống Vladimir Putin. Tỷ lệ ủng hộ ông Putin đã tăng lên hơn 80%, cho thấy nhà lãnh đạo Nga vẫn có được sự tín nhiệm rất cao từ công chúng. Tuy nhiên, việc giữ vững được tỉ lệ ủng hộ này không phải là điều đơn giản khi các lệnh trừng phạt bắt đầu ảnh hưởng đến thu nhập của người dân Nga bình thường và nền kinh tế Nga được dự báo sẽ sụt giảm 10% trong năm nay.
Mặc dù hầu hết người Nga có lẽ không quan tâm nhiều đến giá trị của đồng rúp trên thị trường ngoại hối, nhưng họ quan tâm đến lạm phát, đây sẽ là một hậu quả nếu đồng rúp tiếp tục giảm giá. Lạm phát cao hơn cũng đang được thúc đẩy bởi các yếu tố khác bên cạnh đồng tiền yếu hơn, chẳng hạn như gián đoạn nhập khẩu do các lệnh trừng phạt thương mại hoặc các công ty nước ngoài rút khỏi Nga.
Tuy nhiên, cho đến nay, các đòn trừng phạt kinh tế dường như chưa đủ sức nặng để tác động lên các quyết định của Tổng thống Vladimir Putin. Nguồn thu khổng lồ từ xuất khẩu dầu khí có nghĩa là chính phủ đủ sức để tái trang bị quân sự và duy trì sự ổn định của nền tài chính quốc gia.
