Biểu tượng của quyền lực và địa vị
Doanh nhân đã nghỉ hưu He Run nhớ lại chiếc điện thoại di động đầu tiên của ông “có kích thước bằng một chiếc ấm đun nước nhỏ” và đáng giá hơn một năm lương đối với hầu hết người Trung Quốc.
Đó là năm 1991, khoảng 18 năm sau khi kỹ sư Motorola Martin Cooper thực hiện cuộc gọi điện thoại di động đầu tiên, và He là một trong số ít doanh nhân giàu có ở Trung Quốc sở hữu công nghệ tiên tiến này.
Ông He, người gốc Quảng Đông, đã vung 20.000 nhân dân tệ - tương đương khoảng 3.745 USD vào thời điểm đó - để mua một chiếc Motorola cồng kềnh, có biệt danh “da ge da”, có nghĩa là điện thoại của ông trùm.
“Điện thoại của tôi là hàng nhập khẩu, to bằng một cái ấm đun nước nhỏ và rất đắt so với thu nhập hàng tháng của người dân bình thường, lúc đó chỉ vài trăm nhân dân tệ” - người đàn ông 75 tuổi nói với SCMP và cho biết, chiếc điện thoại có thể chỉ thực hiện và nhận cuộc gọi.
Sở hữu điện thoại di động thời đó chắc chắn là biểu tượng của sự giàu có, quyền lực và địa vị xã hội. Chỉ những người giàu nhất Trung Quốc mới có thể mua được. Hầu hết trong số họ là các doanh nhân hoặc thương nhân xuất nhập khẩu.
Theo ông He, trong cộng đồng doanh nghiệp đang tự do hóa nhanh chóng ở Trung Quốc, điện thoại di động không chỉ là biểu tượng địa vị mà còn là dấu hiệu của độ tin cậy, rằng đây là một người có mối liên hệ với thế giới bên ngoài và có nhiều tiền.
Công nghệ bùng nổ
Ngày nay, Trung Quốc có nhiều người dùng điện thoại di động hơn bất kỳ quốc gia nào trên thế giới. Dữ liệu chính thức cho thấy, năm ngoái, hơn một tỉ người ở đại lục sở hữu một chiếc điện thoại. Vào cuối năm 2022, tỉ lệ dân số sở hữu điện thoại thông minh của Trung Quốc đạt gần 72%, chỉ thấp hơn Mỹ, Nhật Bản và Nga.
Việc áp dụng công nghệ của Trung Quốc đã cho phép thương mại di động bùng nổ. Theo báo cáo từ PayPal, hơn 2/3 người Trung Quốc đã mua sắm bằng điện thoại thông minh, so với mức trung bình 32% ở Mỹ, Vương quốc Anh, Pháp, Tây Ban Nha và Australia.
Thanh toán di động được chấp nhận rộng rãi ở Trung Quốc đến mức tiền giấy gần như đã trở nên lỗi thời ở nhiều nơi, vì hầu hết mọi người thích sử dụng ví điện tử để thanh toán mọi thứ, từ trả tiền điện nước đến mua sắm tại trung tâm thương mại và thậm chí cả chợ truyền thống.
John Kou - kỹ sư điện tử kỳ cựu ở độ tuổi ngoài 50 đến từ Thâm Quyến - cho biết, sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế di động được củng cố nhờ đầu tư vào cơ sở hạ tầng viễn thông, giúp Trung Quốc bắt kịp sự phát triển của mạng di động thế giới và thu hẹp khoảng cách giữa thành thị và nông thôn.
Trong khoảng 15 năm từ năm 2000, Trung Quốc đã mở rộng cả mạng di động và cố định ra khỏi các thành phố, đến các thị trấn và làng mạc xa xôi, và những nỗ lực đã được đền đáp.
Theo chương trình “Cun Cun Tong”, nghĩa là kết nối các làng với bên ngoài, chính quyền trung ương đã yêu cầu tất cả các nhà khai thác viễn thông thuộc sở hữu nhà nước xây các trạm phát sóng và mạng ở các vùng nông thôn.
Kou cho biết, cho dù nơi đó rộng lớn và dân cư thưa thớt đến đâu, ngay cả ở những vùng núi nghèo khó, chính phủ Trung Quốc đã kết nối điện, tín hiệu viễn thông và đường nhựa dù có phải bỏ ra bao nhiêu tiền.
Trung Quốc hiện sở hữu cơ sở hạ tầng mạng di động lớn nhất và tiên tiến nhất thế giới. Số lượng trạm gốc 5G là 2,38 triệu vào cuối tháng 2, chiếm 22% tổng số trạm gốc di động trong cả nước.
Trung Quốc cũng đang đạt được những bước tiến trong việc tích hợp dữ liệu lớn, điện toán đám mây và trí tuệ nhân tạo (AI). Theo báo cáo năm 2019 của International Data Corp và công ty lưu trữ dữ liệu Seagate, đến năm 2025, quốc gia này dự kiến sẽ chiếm gần 30% tổng lượng dữ liệu của thế giới.
Theo Học viện Công nghệ Thông tin và Truyền thông Trung Quốc, nền kinh tế số của Trung Quốc ước tính trị giá 45,5 nghìn tỉ nhân dân tệ (6,6 nghìn tỉ USD) vào năm 2021 và chiếm gần 40% GDP.
Với vị thế là công xưởng của thế giới, sản xuất điện thoại di động cũng bùng nổ ở Trung Quốc. Phần lớn trong số 1,2 tỉ chiếc điện thoại thông minh được vận chuyển trên toàn cầu vào năm ngoái đều được sản xuất hoặc lắp ráp tại Trung Quốc – cho dù đó là iPhone do Apple có trụ sở tại California (Mỹ) thiết kế hay POP7 của Tecno có trụ sở tại Thâm Quyến.
Đầu tư đa quốc gia vào những năm 1990 đã giúp Trung Quốc phát triển chuỗi cung ứng đáng gờm, nghĩa là nước này có thể sản xuất các linh kiện điện tử tinh vi, từ loa cho đến màn hình cảm ứng, ngoại trừ chip bán dẫn phần lớn được nhập khẩu.
Liu Kaiming, người đứng đầu Viện Quan sát Đương đại, cho biết, trong những thập kỉ trước, Trung Quốc đã thu được một lượng ngoại hối khổng lồ thông qua sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm điện tử, bao gồm cả điện thoại di động.
Liu cho biết, điện thoại di động rất quan trọng đối với hệ sinh thái của ngành công nghiệp điện tử Trung Quốc. Điện tử là nền tảng xuất khẩu của Trung Quốc, do đó là nền tảng của nền kinh tế Trung Quốc.
George Magnus - chuyên gia nghiên cứu tại Trung tâm Trung Quốc của Đại học Oxford - cho biết điện thoại di động đã giảm đáng kể chi phí truy cập, cung cấp và truyền thông tin.
“Trong bối cảnh này, nó phải được coi là một trong những động lực chính thúc đẩy quá trình toàn cầu hóa của Trung Quốc ở nước ngoài và sự phát triển kinh tế ở trong nước kể từ những năm 1990” - ông nói.
