10 cấu trúc vũ trụ độc đáo nhất được phát hiện trong năm 2021

Nguyễn Hạnh |

Ngay cả khi Trái đất đang phải vật lộn với đại dịch COVID-19, những khám phá vũ trụ tuyệt vời vẫn được thực hiện. Dưới đây là 10 cấu trúc không gian bí ẩn và độc đáo nhất được phát hiện trong năm nay.

1. Pac-Man nuốt chửng các vì sao

Tàn dư siêu tân tinh N 63A mang một nét tương đồng kỳ lạ với Pac-Man. Ảnh: NASA/ESA/HEIC and The Hubble Heritage Team
Tàn dư siêu tân tinh N 63A mang một nét tương đồng kỳ lạ với Pac-Man. Ảnh: NASA/ESA/HEIC and The Hubble Heritage Team
NASA ngày 12.10 đã công bố một hình ảnh do kính viễn vọng Hubble chụp lại, cho thấy tàn tích của một vụ nổ sao trông rất giống Pac-Man trong trò chơi điện tử.

Theo Space.com, vật thể - được gọi là N 63A - là tàn tích của một siêu tân tinh. N 63A nằm trong Đám mây Large Magellanic (LMG) - một thiên hà cách Dải Ngân hà 163.000 năm ánh sáng và là một trong số ít các thiên hà nhìn thấy bằng mắt thường từ Trái đất.

LMG chứa một số vùng hình thành sao hay còn gọi là tinh vân - nơi các đám mây khí lớn ngưng tụ và sụp đổ thành các ngôi sao nhỏ. Tàn dư siêu tân tinh nằm ở một trong những vườn ươm sao này và được rất nhiều ngôi sao bao quanh. Những ngôi sao đó giống như những viên năng lượng bị Pac-Man nuốt chửng trong trò chơi điện tử nổi tiếng.

2. Một con sứa ma quái, sống lại từ cõi chết

Ảnh: Torrance Hodgson, ICRAR/Curtin University
Ảnh: Torrance Hodgson, ICRAR/Curtin University
Các cụm thiên hà là những cấu trúc lớn nhất từng được biết đến trong vũ trụ, liên kết với nhau bằng lực hấp dẫn. Chúng có thể chứa hàng nghìn thiên hà, những đám mây khí nóng khổng lồ và đôi khi là bóng ma phát sáng của một hoặc hai con sứa. Trong cụm thiên hà Abell 2877, nằm trên bầu trời phía Nam cách Trái đất khoảng 300 triệu năm ánh sáng, các nhà thiên văn học đã phát hiện ra một con sứa như vậy.

Cấu trúc vũ trụ này rộng hơn 1 triệu năm ánh sáng và chỉ có thể nhìn thấy trong một dải ánh sáng vô tuyến hẹp.

Theo một nghiên cứu được công bố ngày 17.3 trên Tạp chí Vật lý Thiên văn, không có cấu trúc nào lớn đến thế từng được nhìn thấy trong một dải ánh sáng hẹp như vậy.

3. Hành tinh cực hiếm trong Orion

Ảnh: ESO/L. Calçada, Exeter/Kraus et al.
Ảnh: ESO/L. Calçada, Exeter/Kraus et al.
Năm nay, các nhà khoa học đã tìm thấy bằng chứng thuyết phục cho thấy loại hành tinh hiếm nhất trong vũ trụ - 1 thế giới đơn lẻ quay quanh 3 ngôi sao cùng một lúc - đang nằm trong chòm sao Orion.

Hệ thống sao - được gọi là GW Orionis (hay GW Ori) và nằm cách Trái đất khoảng 1.300 năm ánh sáng - là một mục tiêu hấp dẫn để nghiên cứu. Với 3 vòng màu cam đầy bụi lồng vào nhau, hệ thống này trông giống như một con mắt bò khổng lồ trên bầu trời. Tại trung tâm của con mắt đó là 3 ngôi sao.

Trong một bài báo được xuất bản ngày 17.9 trên tạp chí của Hiệp hội Thiên văn Hoàng gia, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng, sự lệch hướng dao động trong ba vòng của hệ sao gần như chắc chắn là do sự hiện diện của một hành tinh lớn cỡ sao Mộc bên trong một trong các vòng. Nếu được các nghiên cứu trong tương lai xác nhận, thế giới khổng lồ này sẽ trở thành hành tinh quay quanh 3 ngôi sao đầu tiên từng được phát hiện trong vũ trụ.

4. Khẩu đại bác bắn ra năng lượng hình xoắn ốc

Ảnh: Pasetto et al., Sophia Dagnello, NRAO/AUI/NSF
Ảnh: Pasetto et al., Sophia Dagnello, NRAO/AUI/NSF
Năm 2019, các nhà nghiên cứu công bố bức ảnh đầu tiên và duy nhất cho đến nay về một hố đen siêu lớn, nặng khoảng 6,5 tỉ lần Mặt trời và nằm cách Trái đất khoảng 55 triệu năm ánh sáng trong thiên hà Messier 87.

Năm nay, các nhà khoa học ghi lại được hình ảnh về luồng vật chất và năng lượng khổng lồ phóng ra từ trung tâm của hố đen. Tia phản lực khổng lồ không thẳng mà lại biến đổi thành một cấu trúc xoắn kép kỳ lạ.

5. "Hàng rào" vô hình che chắn trung tâm Dải Ngân hà

Ảnh: NASA Goddard
Ảnh: NASA Goddard
Trung tâm của Dải Ngân hà thường phóng các tia vũ trụ ra ngoài không gian với tốc độ gần bằng ánh sáng. Theo nghiên cứu ngày 9.11 trên tạp chí Nature Communications, khi các nhà nghiên cứu lập bản đồ mật độ các tia vũ trụ gần trung tâm thiên hà, thì phát hiện điều khó hiểu: Ngay cả khi các tia vũ trụ phun ra khỏi trung tâm Dải Ngân hà, một "hàng rào" bí ẩn đã che chắn không để các tia vũ trụ từ nguồn khác đi vào trung tâm thiên hà của chúng ta.

6. "Xưởng đóng tàu" đồ sộ của các thiên hà

Ảnh:  ESA/Herschel and XMM-Newton; NASA/Spitzer; NAOJ/Subaru; Large Binocular Telescope; ESO/VISTA. Polletta, M. et al.; Koyama, Y. et al.
Ảnh: ESA/Herschel and XMM-Newton; NASA/Spitzer; NAOJ/Subaru; Large Binocular Telescope; ESO/VISTA. Polletta, M. et al.; Koyama, Y. et al.
Trong một nghiên cứu ngày 26.10 trên tạp chí Astronomy & Astrophysics, các nhà khoa học đã chia sẻ việc phát hiện ra một "xưởng đóng tàu" khổng lồ - nơi các thiên hà được xây dựng, tương tự như nơi mà Dải Ngân hà của chúng ta đã lớn lên.

Cấu trúc khổng lồ này chứa hơn 60 thiên hà và cách Trái đất 11 tỉ năm ánh sáng. Các thiên hà trẻ trong "xưởng đóng tàu" này đang hợp nhất với tốc độ rất nhanh, gần như phi thực tế.

7. Khoang khổng lồ bí ẩn trong Dải Ngân hà

Ảnh: Alyssa Goodman/Center for Astrophysics | Harvard & Smithsonian
Ảnh: Alyssa Goodman/Center for Astrophysics | Harvard & Smithsonian
Các nhà thiên văn học đã phát hiện ra một khoang hình cầu khổng lồ trong Dải Ngân hà. Nó được cho là hình thành sau vụ nổ sao cách đây hàng triệu năm.

Theo Space.com, khoảng trống hình cầu rộng đến 500 năm ánh sáng và nằm giữa các "vườn ươm sao" trong chòm sao Perseus và chòm sao Taurus.

8. "Đường hầm" từ tính xoắn bao quanh Hệ Mặt trời

Ảnh: Dominion Radio Astrophysical Observatory/Villa Elisa telescope/ESA/Planck Collaboration/Stellarium/J. West.
Ảnh: Dominion Radio Astrophysical Observatory/Villa Elisa telescope/ESA/Planck Collaboration/Stellarium/J. West.
Hệ Mặt trời và một số ngôi sao lân cận có thể đang bị mắc kẹt bên trọng một đường hầm từ tính khổng lồ. Các nhà thiên văn học cho biết trong một bài báo trên cơ sở dữ liệu arXiv, đường hầm này gồm các tua từ tính khổng lồ, dài 1.000 năm ánh sáng và không thể nhìn thấy bằng mắt thường.

9. Lần đầu tiên nhìn thấy một ngôi sao "spaghettified"

Ảnh: NASA//CXC/M. Weiss
Ảnh: NASA//CXC/M. Weiss
Hố đen là "kẻ phàm ăn". Khi một ngôi sao xui xẻo đến quá gần một hố đen, lực hấp dẫn cực lớn của hố đen sẽ kéo ngôi sao thành hình sợi mì dài trong một quá trình gọi là "spaghettification".

Vào tháng 5, các nhà nghiên cứu lần đầu tiên chứng kiến quá trình phức tạp này xảy ra trực tiếp. Một ngôi sao đã đi qua và bị mắc kẹt trong "nanh vuốt" của một hố đen cách Trái đất 750 triệu năm ánh sáng và nặng gấp 30 triệu lần khối lượng Mặt trời. Cuộc gặp gỡ thảm khốc tạo ra một tia sáng chói lọi mà các kính viễn vọng trên Trái đất có thể nhìn thấy rõ ràng.

10. Túp lều bí ẩn ở phía xa của Mặt trăng

Ảnh: CNSA/Our Space
Ảnh: CNSA/Our Space
Robot thám hiểm Yutu-2 của Trung Quốc đã phát hiện một vật thể hình khối bất thường ở nửa tối của Mặt trăng vào ngày 29.10. Các nhà khoa học gọi nó là "túp lều bí ẩn". Yutu-2 sẽ mất 2-3 tháng để có thể đến gần hơn và xác định chính xác vật thể đó là gì.
Nguyễn Hạnh
TIN LIÊN QUAN

Những phi hành gia động vật mở đường cho con người bay vào vũ trụ

Nguyễn Hạnh |

Từ côn trùng đến các loài linh trưởng, từ chó và mèo đến bò sát máu lạnh, động vật đã đóng một vai trò quan trọng trong việc khám không gian kể từ khi những con ruồi giấm đầu tiên được phóng lên thượng tầng khí quyển của Trái đất vào năm 1947.

9 sinh vật kỳ quái bậc nhất được bắt gặp dưới đáy đại dương trong năm 2021

Nguyễn Hạnh |

Đáy đại dương vốn là nơi ẩn náu của những sinh vật kỳ quái bậc nhất hành tinh. Dưới đây là danh sách 9 sinh vật biển sâu kỳ lạ nhất được tìm thấy trong năm 2021, theo Live Science.

Du lịch vũ trụ có bước nhảy vọt: 9 cột mốc quan trọng năm 2021

Nguyễn Hạnh (theo Space.com) |

Năm 2021 là màn khởi động hoành tráng của ngành hàng không vũ trụ khi một loạt các chuyến du hành không gian đầu tiên diễn ra thành công.

Rung lắc thượng tầng tại Eximbank: Thập kỷ rối ren chưa kết thúc

Đức Mạnh |

Cơ cấu thượng tầng tại Ngân hàng Eximbank đã có nhiều biến động mạnh. Cổ đông ngoại gắn bó 16 năm đã chuyển nhà, thế chân bởi nhân tố bí ẩn liên quan đến Tập đoàn Bamboo Capital.

Hà Nội: Sau chấn chỉnh, loạt lô cốt vẫn án ngữ trên đường Vũ Trọng Khánh

PHẠM ĐÔNG |

9 chiếc lô cốt đang án ngữ trên đường Vũ Trọng Khánh khiến giao thông đông đúc, quá tải dù đã cận kề Tết Nguyên đán Quý Mão. Sở Giao thông vận tải (GTVT) Hà Nội lại yêu cầu chấn chỉnh tình trạng thi công hệ thống xử lý nước thải Yên Xá gây ùn tắc.

Cha đẻ của mèo AI mà cư dân mạng nhầm tưởng ở Ninh Thuận lên tiếng

Hữu Long |

Nguyễn Lê Thái Nguyên vẽ mèo Tết bằng công nghệ AI rồi chia sẻ lên trang cá nhân. Những hình ảnh tuyệt đẹp về mèo nhận được vô số lời khen từ nhiều người bạn. Có không ít người đến nay vẫn nhầm lẫn đây là mèo Tết có nguồn gốc từ Ninh Thuận.

Cận Tết, showroom xe ôtô cũ chấp nhận bán hòa, cắt lỗ để thu hồi vốn

LÂM ANH |

Cuối năm thường là mùa thu hoạch của thị trường xe ôtô cũ nhưng năm nay điều này đã không đến bởi việc ngân hàng siết cho vay, lãi suất cao đã khiến lượng khách hàng giảm đi đáng kể. Những ngày cuối cùng trước khi nghỉ Tết, chủ showroom chấp nhận bán hòa vốn hay thậm chí, bán cắt lỗ để thu hồi vốn trước Tết.

Xu hướng công khai tiền lương ở Mỹ: Ai sẽ được hưởng lợi?

Thanh Hà |

Luật thanh toán minh bạch ở Mỹ góp phần giảm chênh lệch tiền lương.

Những phi hành gia động vật mở đường cho con người bay vào vũ trụ

Nguyễn Hạnh |

Từ côn trùng đến các loài linh trưởng, từ chó và mèo đến bò sát máu lạnh, động vật đã đóng một vai trò quan trọng trong việc khám không gian kể từ khi những con ruồi giấm đầu tiên được phóng lên thượng tầng khí quyển của Trái đất vào năm 1947.

9 sinh vật kỳ quái bậc nhất được bắt gặp dưới đáy đại dương trong năm 2021

Nguyễn Hạnh |

Đáy đại dương vốn là nơi ẩn náu của những sinh vật kỳ quái bậc nhất hành tinh. Dưới đây là danh sách 9 sinh vật biển sâu kỳ lạ nhất được tìm thấy trong năm 2021, theo Live Science.

Du lịch vũ trụ có bước nhảy vọt: 9 cột mốc quan trọng năm 2021

Nguyễn Hạnh (theo Space.com) |

Năm 2021 là màn khởi động hoành tráng của ngành hàng không vũ trụ khi một loạt các chuyến du hành không gian đầu tiên diễn ra thành công.