Ngay sau khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất lên mức cao nhất nhiều năm, một loạt ngân hàng trung ương các nước cũng công bố quyết định tăng lãi suất như một biện pháp căn bản trong điều hành chính sách tiền tệ nhằm kiềm chế lạm phát.
Một loạt các ngân hàng trung ương như: Philippines, Indonesia, Na Uy, Thụy Sĩ, Anh, Nhật Bản, cơ quan quản lý tiền tệ Hồng Kông (Trung Quốc) ngay sau đó đồng loạt điều chỉnh tăng lãi suất thêm 0,5-0,75%, qua đó đưa lãi suất lên mức cao nhất nhiều năm. Việc ngân hàng trung ương các nước đồng loạt tăng lãi suất là biện pháp can thiệp nhằm ngăn không để đồng nội tệ giảm giá hơn nữa so với đồng USD.
NHNN cũng quyết định điều chỉnh các mức lãi suất, có hiệu lực từ ngày 23.9.2022. Trong đó, NHNN tăng 1% các mức lãi suất điều hành và nâng mức lãi suất tối đa đối với tiền gửi bằng đồng Việt Nam (VND) của tổ chức, cá nhân tại TCTD (áp dụng với các kỳ hạn ngắn dưới 6 tháng).
Đặt trong bối cảnh việc Fed dự kiến tăng lãi suất điều hành lên mức 4,25-4,5% vào cuối năm 2022 sẽ khiến đồng USD mạnh hơn gây áp lực lên tỉ giá hối đoái và lãi suất trong nước, các chuyên gia phân tích tại Công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS) cho biết, trong bối cảnh lạm phát tăng cao trên toàn cầu, hầu hết ngân hàng trung ương thực hiện tăng lãi suất với kỳ vọng kiểm soát lạm phát và vì vậy NHNN cũng không nằm ngoài xu hướng này.
Việc NHNN tăng lãi suất là để tránh tạo ra khoảng cách quá lớn trong điều hành so với mặt bằng chung xu hướng của nhiều quốc gia lớn trên thế giới. Đây là động thái dễ hiểu khi trong giai đoạn này ưu tiên hàng đầu về chính sách của Việt Nam là kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô khi các yếu tố bất định gia tăng.
Theo Phó Thống đốc Đào Minh Tú, thời gian tới đây, NHNN sẽ điều hành lãi suất đảm bảo theo hướng phù hợp diễn biến lạm phát và thị trường trong và ngoài nước, tiếp tục chỉ đạo ngân hàng giảm chi phí hoạt động để có thể giảm lãi suất cho vay đối với một số lĩnh vực ưu tiên theo chỉ đạo của Chính phủ. “Vấn đề là điều hành lãi suất phù hợp với diễn biến lạm phát hiện nay” - Phó Thống đốc cho biết.
Đối với điều hành tăng trưởng tín dụng, lãnh đạo NHNN cho biết, trên cơ sở mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2022 khoảng 6-6,5% và lạm phát khoảng 4% của Quốc hội và Chính phủ, NHNN định hướng tăng trưởng tín dụng năm 2022 khoảng 14%, có điều chỉnh phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế. “Trong bối cảnh hiện nay việc duy trì công cụ hạn mức tín dụng là phù hợp, nhằm đảm bảo an toàn hoạt động của hệ thống ngân hàng, qua đó góp phần kiểm soát lạm phát, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, ổn định vĩ mô” - lãnh đạo NHNN cho biết.
Thế khó giữa điều hành lãi suất và tỉ giá
Đối với mục tiêu ổn định giá trị đồng tiền, ông Phạm Chí Quang - Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Chính sách tiền tệ (NHNN) cho biết, để cho đồng tiền Việt Nam mất giá lớn sẽ tác động rất lớn đến nhập khẩu. Do đó, thời gian qua, NHNN đã điều hành chính sách tiền tệ thận trọng, linh hoạt nhằm ổn định giá trị đồng tiền, kiểm soát lạm phát. “Về nguyên lý, không thể cùng lúc đồng thời ổn định cả lãi suất và tỉ giá. Đây là nhiệm vụ bất khả thi” - ông nói.
Hơn nữa, trong bối cảnh Fed tăng lãi suất USD với mức độ nhanh và mạnh, tốc độ tăng cao nhất trong vòng 40 năm trở lại đây, dẫn đến mặt bằng tỉ giá trên phạm vi toàn cầu biến động lớn, các ngân hàng trung ương cũng phải nâng lãi suất để đảm bảo cho đồng tiền của mình không bị tác động hay biến động quá lớn, hạn chế nguy cơ lạm phát nhập khẩu.
Cũng theo ông Phạm Chí Quang, đối với vấn đề lãi suất, “giữ ổn định không có nghĩa là cố định”, khi thời điểm ban hành Nghị quyết 43 và Nghị quyết 11, điều kiện kinh tế trong nước và thế giới khác biệt rất nhiều so với thời điểm hiện nay. Mặt bằng lạm phát trên toàn cầu thay đổi, chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương các nước thay đổi, không những thế, chiến sự giữa Nga-Ukraine tiếp tục leo thang, dẫn đến giá dầu trên thế giới tăng, kéo theo lạm phát trên quy mô toàn cầu.
“Điều kiện kinh tế đã thay đổi, nếu chúng ta giữ ổn định mặt bằng lãi suất khá lâu sẽ tác động đến đến tỉ giá và có thể gây bất ổn kinh tế vĩ mô. Điều hành chính sách lãi suất làm sao một mặt hóa giải cú sốc của thị trường thế giới, cũng như neo giữ tâm lý kỳ vọng lạm phát của người dân, đồng thời, kiên định mục tiêu lạm phát của Chính phủ, góp phần ổn định tâm lý thị trường, ổn định thị trường và vĩ mô” - ông Quang nhấn mạnh.
