Việt Nam và Cuba thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 2.12.1960, 2 năm sau khi Cách mạng Cuba thành công (1.1.1959). Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Cuba là nước luôn đi đầu trong phong trào quốc tế ủng hộ Việt Nam, là nước đầu tiên trên thế giới công nhận Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam và chấp thuận Phái đoàn Đại diện thường trú của Mặt trận (7.1962), thành lập Ủy ban Đoàn kết với Miền Nam Việt Nam (25.9.1963), công nhận về mặt ngoại giao Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (20.12.1965)… Cuba cũng dành nhiều sự giúp đỡ về kinh tế, quân sự cho Việt Nam vào những thời khắc quan trọng của cuộc chiến tranh.
Những năm gần đây, quan hệ đoàn kết truyền thống, ủng hộ và hợp tác toàn diện anh em Việt Nam - Cuba không ngừng được quan tâm củng cố, thúc đẩy và phát triển trên mọi lĩnh vực, chính trị, kinh tế - thương mại, an ninh - quốc phòng, nông nghiệp, xây dựng, giáo dục, y tế, công nghệ sinh học, giao thông, thể dục - thể thao...
Trước tác động của đại dịch COVID-19, Lãnh đạo Cấp cao và các bộ, ngành hai nước tiếp tục duy trì trao đổi qua hình thức trực tuyến, trong năm 2021 là Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và Bí thư Thứ nhất Raúl Castro (9.2); Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Bí thư Thứ nhất Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Miguel Díaz-Canel (5.5 và 27.7); Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc và Bí thư Thứ nhất Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Miguel Díaz-Canel (23.8); Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Thủ tướng Manuel Marrero Cruz (1.7)... Gần đây nhất, ngày 25.3.2022, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã hội đàm trực tuyến với Chủ tịch Quốc hội Cuba Esteban Lazo Hernandez.
Về trao đổi thương mại, kim ngạch song phương năm 2020 ở mức 178,5 triệu USD, giảm 21,3% so với năm 2019 do tác động của dịch COVID-19; năm 2021 đạt 261,7 triệu USD, tăng 46,6% so với năm 2020; 8 tháng đầu năm 2022, kim ngạch đạt 106 triệu USD. Cuba nhập từ Việt Nam khoảng 300.000 - 400.000 tấn gạo/năm… Ngày 1.4.2020, Hiệp định Thương mại Việt Nam - Cuba (ký ngày 9.11.2018) chính thức đi vào hiệu lực, với nhiều cam kết ưu đãi thương mại mới, đem lại lợi ích cho doanh nghiệp hai nước và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa song phương.
Về hợp tác nông nghiệp, Dự án hợp tác hỗ trợ Cuba phát triển sản xuất lúa gạo quy mô hộ gia đình giai đoạn 2011 - 2015 với tổng số vốn đầu tư 43 triệu USD đạt kết quả tích cực; các dự án hỗ trợ Cuba sản xuất ngô, đậu tương và nuôi trồng thủy sản giai đoạn I và II đã đạt kết quả tốt đẹp; hai bên đang tiếp tục nghiên cứu và triển khai các dự án nông nghiệp - thủy sản khác, trong đó Chính phủ Việt Nam đã phê duyệt và đang triển khai Dự án “Hợp tác Việt Nam - Cuba phát triển sản xuất lúa gạo giai đoạn 2019-2023”.
Về hợp tác vaccine, nhân chuyến thăm chính thức Cuba của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc (18-20.9.2021), hai bên đã ký hợp đồng mua 5 triệu liều vaccine Abdala và tiếp nhận 900.000 liều đầu tiên trong chuyến thăm này; đồng thời, tiếp nhận 150.000 liều Abdala do Bộ các Lực lượng vũ trang Cách mạng Cuba tặng Bộ Quốc phòng Việt Nam.
Trong các lĩnh vực đầu tư, một số doanh nghiệp Việt Nam đang triển khai các dự án đầu tư về xây dựng hạ tầng khu công nghiệp, sản xuất vật liệu xây dựng, sản xuất bột giặt và tã lót tại Đặc khu Phát triển Mariel, San Miguel, Santa Cruz. Trước những thay đổi về chính sách quản lý kinh tế, môi trường đầu tư của Cuba, doanh nghiệp Việt Nam ngày càng quan tâm mở rộng hợp tác đầu tư tại Cuba.
Trong lĩnh vực ngoại giao đa phương, hai bên duy trì quan hệ hợp tác và ủng hộ lẫn nhau tại các tổ chức quốc tế và diễn đàn đa phương, nhất là tại Liên Hợp Quốc. Gần đây Việt Nam ủng hộ Cuba ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2021-2023; tích cực thúc đẩy, hỗ trợ Cuba ký kết TAC/ASEAN (10.11.2020); Cuba đã ủng hộ Việt Nam ứng cử vào Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc nhiệm kỳ 2020-2021. Việt Nam nhất quán ủng hộ chấm dứt chính sách bao vây, cấm vận kinh tế - tài chính của Mỹ chống Cuba.
Chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Cuba lần này nhằm mục đích tăng cường hơn nữa mối quan hệ đoàn kết anh em, hợp tác toàn diện và tin cậy lẫn nhau giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân hai nước Việt Nam - Cuba, đồng thời đây cũng là dịp để lãnh đạo cấp cao hai nước thống nhất phương hướng và các biện pháp cụ thể nhằm tăng cường hơn nữa mối quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư song phương.