Theo tờ trình về dự án Luật Cư trú (sửa đổi) do Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm trình bày tại Kỳ họp 9, Quốc hội khoá XIV ngày 23.5, có nêu chi tiết những trường hợp xoá đăng ký thường trú.
Cụ thể, với người thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị xóa đăng ký thường trú:
Chết, bị Toà án tuyên bố là mất tích hoặc đã chết;
Ra nước ngoài để định cư;
Đã có quyết định hủy đăng ký thường trú quy định tại Điều 38 của Luật này;
Vắng mặt tại nơi thường trú từ trên 12 tháng liên tục mà không đăng ký tạm trú ở nơi nào hoặc không khai báo tạm vắng với Công an xã, phường, thị trấn nơi thường trú; trừ trường hợp xuất cảnh ra nước ngoài;
Đã được cơ quan có thẩm quyền cho thôi quốc tịch Việt Nam; bị tước, bị hủy bỏ quyết định cho nhập quốc tịch Việt Nam;
Đã được đăng ký thường trú ở nơi cư trú mới;
Người đã đăng ký thường trú tại chỗ ở là do được thuê, mượn, ở nhờ nhưng đã hết thời hạn thuê, không được mượn, không được ở nhờ nữa;
Người đăng ký thường trú tại chỗ ở đã bị phá dỡ, kê biên, tịch thu và người đã bán nhà, tàu, thuyền, phương tiện khác là chỗ ở dùng để đăng ký thường trú bị xóa đăng ký thường trú sau 12 tháng kể từ ngày bán nhà, tàu, thuyền, phương tiện đó; trừ trường hợp được chủ sở hữu tài sản mới đồng ý cho tiếp tục đăng ký thường trú.
Theo Dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi), cơ quan có thẩm quyền đăng ký thường trú thì cũng có thẩm quyền xóa đăng ký thường trú.
Bên cạnh đó, dự thảo Luật cũng bổ sung quy định công dân được đăng ký lại nơi thường trú ban đầu khi trở về địa phương sinh sống.
Thẩm tra vấn đề này, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, đa số ý kiến trong Uỷ ban Pháp luật tán thành với quy định của dự thảo Luật về xóa đăng ký thường trú trong trường hợp công dân vắng mặt tại nơi thường trú từ trên 12 tháng liên tục mà không đăng ký tạm trú ở nơi nào hoặc không khai báo tạm vắng với Công an xã, phường, thị trấn nơi thường trú, trừ trường hợp xuất cảnh ra nước ngoài.
Loại ý kiến này cho rằng, quy định này sẽ khắc phục tình trạng quản lý cư trú “ảo”, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về cư trú trong điều kiện hiện nay; đồng thời, cũng giúp nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của công dân trong việc đăng ký tạm trú, khai báo tạm vắng.
Mặt khác, việc xóa đăng ký thường trú trong trường hợp này sẽ góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các thành viên khác trong hộ gia đình khi tham gia giao dịch dân sự của hộ gia đình.
Một số ý kiến không tán thành với quy định này vì cho rằng, quyền tự do cư trú là quyền cơ bản của công dân đã được Hiến pháp ghi nhận. Nhà nước có trách nhiệm tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm thực hiện quyền này.
Việc xóa đăng ký thường trú có thể tác động tiêu cực đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân; hơn nữa, cần làm rõ và có giải pháp xử lý đồng bộ về giá trị pháp lý của các giấy tờ cá nhân có liên quan đến nơi thường trú khi xóa đăng ký thường trú. Do đó, loại ý kiến này đề nghị cần cân nhắc kỹ, chỉ nên quy định xóa đăng ký thường trú của công dân trong trường hợp thật cần thiết.
