Tôi và những người nông dân

Sau cả tiếng không tìm thấy cái gì đáng giá vì chiếc xe đạp cũ rách và cái bàn xộc xệch – 2 tài sản đáng giá nhất, đã bị bắt và lấy đi trước đó. Cuối cùng, ông đội trưởng đã chỉ đạo lật tung đống rơm và khênh ra 1 bì lúa to mẹ tôi giấu tận đáy đống rơm đó. Mẹ tôi đã quỳ xuống van xin các ông để lại bì lúa để nuôi con lúc giáp hạt nhưng ông đội trưởng vẫn cương quyết chỉ đạo lôi đi. Mẹ tôi nằm sõng xoài khóc trong thất vọng. Khi đó, tôi đã nép mình một xó, nhìn mẹ rồi khóc...

Anh chị em chúng tôi đã lớn lên trong những ngày tháng như thế. Đến giờ, 5 anh chị em chúng tôi đều thoát ly nhưng bố mẹ tôi dù trên 70 tuổi vẫn gắn bó với đồng ruộng, với bà con nông dân. Trong huyết mạch tôi vẫn vẹn nguyên  người nông dân với chứa chan tình yêu làng xóm và những nỗi niềm trăn trở với những phận người nơi ấy...

Tôi đã đi và viết loạt bài điều tra “Vừa lọt lòng đã cõng các loại phí”, “Vừa lọt lòng đã đóng tiền xây nghĩa trang” phản ánh tình cảnh lạm thu ở xã Minh Lộc, huyện Hậu Lộc (Thanh Hoá) trong tâm thế như vậy.
Từ thông tin của người dân, tôi đã có nhiều ngày xuống tìm hiểu thực tế. Tôi thực sự ngỡ ngàng khi tiếp cận với đống phiếu thu với đủ các khoản mà chính quyền thôn, xã yêu cầu người dân phải thực hiện. Có tới gần 20 khoản thu các loại, hết thôn thu đến xã thu. Có những khoản thuế, phí đã bị bãi bỏ nhưng ở đây vẫn thu. Đau đớn và nhói lòng hơn cả là việc đè dân ra để tận thu. Tất cả những đứa trẻ vừa mới lọt lòng, cứ đi đăng ký khai sinh là vào danh sách phải thu, kể cả những khoản thu như.... xây nghĩa trang.

Rất khó khăn khi tiếp cận sự thật dù sự thật đau đớn đó đã diễn ra trong khoảng thời gian dài. Ông chủ tịch xã liên tục cử người bám sát, theo dõi hoạt động của tôi ở địa phương. Doạ này nọ và cả gợi ý ký hợp đồng. Ông còn cho rằng những khoản thu đó là cần thiết, là đúng và khi không thể viện lý do, ông còn khẳng định “sẽ nghĩ ra cách thu khác để bù vào”...

Tôi đã viết điều tra về sự cố môi trường ở Cty CP Nicotex Thanh Hoá; điều tra ép ngư dân nhường đất cho doanh nghiệp với giá rẻ mạt ở Sầm Sơn, điều tra về những con dê của người nghèo chui vào nhà quan... bằng tâm thế đó.  Mỗi lần “xung trận” tôi cứ nghĩ, nếu bố mẹ, gia đình mình ở đó...

Trở lại câu chuyện khi tôi 6 tuổi. Sau này tôi mới biết, ông đội trưởng đã theo dõi mẹ tôi vì nhà ông sát ngay sau nhà tôi. Ông này sau bị ung thư mất khi còn trẻ. Con ông làm ăn nợ nần chồng chất rồi phải trốn khỏi địa phương...

Nước mắt tôi từ thời 6 tuổi giờ vẫn chảy. Còn được viết báo, tôi còn sẽ tiếp tục học tập các bậc tiền bối, rèn luyện và viết về những người nông dân, người lao động nghèo dù tôi biết phía trước là nhiều rắc rối, thị phi và cả nguy hiểm.

Loạt bài viết vinh dự được nhận giải B - Giải báo chí Quốc gia lần thứ XI - 2016.