Thưa TS Vũ Văn Thái, ông đánh giá như thế nào về đề án đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, trong đó có nội dung đáng chú ý là không tổ chức cấp trung gian do Bộ Công an công bố thời gian qua?
- Về khoa học tổ chức và thực tế, việc Bộ Công an bỏ các cấp trung gian là việc làm đúng đắn và tôi hoàn toàn đồng tình ủng hộ. Nguyên tắc để tinh gọn tổ chức bộ máy trước hết cần phải bỏ ngay các cấp trung gian theo nghĩa hiện hữu và ẩn dụ; vì thực thi hành chính càng “trực tuyến”, ít cấp càng nhanh gọn, có hiệu lực, hiệu quả và kiểm soát hoạt động công vụ, chống chuyển hóa, biến dạng vừa lạm quyền, vừa không chịu trách nhiệm.
Việc kiên quyết bỏ cấp trung gian không chỉ riêng đối với ngành công an mà đối với toàn bộ hệ thống tổ chức hành chính nhà nước và khu vực công quyền. Mô hình tổ chức tổng cục quản lý theo ngành dọc chỉ đối với những chuyên ngành, lĩnh vực mà nó không thể phân cấp được cho địa phương, có nghĩa là địa phương không thể làm cái đó được và không có tổ chức, bộ máy, biên chế để làm việc đó.
Ví dụ một số tổng cục của các bộ Nông nghiệp PTNT, Lao động TBXH, Khoa học CN; Kế hoạch và Đầu tư; Tư pháp... Những công việc các đơn vị này đang đảm nhiệm chỉ cần đến các cục và vụ thôi là đủ. Thực chất, các đơn vị tổng cục hiện đang là cấp trung gian gồm rất nhiều vụ, cục và tương đương trực thuộc với nhiều biên chế không cần thiết mà nên có đề án sắp xếp lại tinh gọn như Bộ Công an.
Cần lưu ý, bản thân các Bộ, ngang bộ đã tổ chức quản lý theo ngành dọc xuyên suốt xuống địa phương rồi thì cấu trúc bên trong không có tổng cục quản lý ngành dọc nữa.
Tôi ví dụ như Tổng cục Thi hành án của Bộ Tư pháp, thực tế Chính phủ không có văn bản riêng nào về thành lập Tổng cục Thi hành án dân sự mà được cài đặt trong Nghị định hướng dẫn thi hành luật thi hành án (thay cho trước đây chỉ có Cục thi hành án dân sự). Riêng thi hành án hình sự thì đã có Công an làm, thi hành án dân sự không cần thiết khi mỗi tỉnh đều có một cục, mỗi huyện một chi cục thực hiện chức năng đó như hiện nay. Chính vì thế phải mạnh dạn cải cách.
Theo ông, bỏ cấp trung gian, cụ thể là các tổng cục sẽ có những điểm lợi nào?
- Bỏ các đơn vị trung gian này là hoàn toàn phù hợp với thực tế, thể hiện tư duy về mặt tổ chức phải có tính xuyên suốt, phối hợp với nhau đồng bộ, có hiệu quả tích cực để làm cho bộ máy tinh gọn, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả bền vững.
Cấp Bộ trực tiếp quản lý nhà nước các ngành, lĩnh vực sẽ vừa tăng vị thế, uy quyền, vừa nắm được các đầu mối thực thi xuyên suốt xuống địa phương và kiểm soát quyền lực nhà nước. Kéo theo đó, chỉ đạo sẽ cụ thể và sâu sát hơn là việc phải thông qua tổng cục. Việc đề xuất bỏ các cấp trung gian là cách tư duy mạnh bạo, mang hàm lượng cải cách, làm tăng tính chặt chẽ và hiệu quả quản lý nhà nước.
Xét về tinh giản biên chế hay hành chính gắn kết với bỏ các cấp trung gian có nhiều lợi ích rất lớn. Ví dụ khi bỏ tổng cục sẽ giải quyết được chồng chéo trong nhiều công tác khác như tổ chức cán bộ, thanh tra, hợp tác quốc tế, pháp chế… trong các tổng cục trùng với các tổ chức tương tự cấp bộ. Như vậy, sẽ tiết kiệm được rất nhiều nhân sự và giảm bớt các thủ tục hành chính không cần thiết, làm cồng kềnh bộ máy.
Việc giảm bớt hay cắt bỏ cấp trung gian sẽ dẫn đến việc thừa ra nhân sự. Theo ông, việc này nên giải quyết như thế nào?
- Với thời đại hiện nay, chúng ta cần có cơ chế chuyển đổi phù hợp, tạo nguồn thu cho các đơn vị còn rất nhiều tiềm năng. Ví như nhiều toà soạn báo thì làm gì có biên chế, làm gì có cấp kinh phí từ ngân sách nhưng vẫn hoạt động tốt, vẫn có nguồn thu đó thôi. Nhiều đơn vị cũng đã thành công trong việc mở doanh nghiệp, mở các trung tâm để tạo thêm nguồn thu. Thậm chí, các đơn vị này còn sống tốt hơn khi không phụ thuộc vào ngân sách nhà nước. Như vậy, nếu các đơn vị làm được tốt thì biên chế hay không biên chế không quá quan trọng. Phải mạnh dạn cải cách dù biết thời gian đầu sẽ đau như lấy búa đập vào đầu gối mình. Nhưng chấp nhận đau thì mới cải cách thành công.
Xin cảm ơn ông!
