Khu vực tư nhân ASEAN đang có nhiều cơ hội
Trong khuôn khổ Hội nghị Diễn đàn Kinh tế Thế giới về ASEAN (WEF ASEAN) 2018, PwC (PricewaterhouseCoopers - một trong bốn công ty kiểm toán hàng đầu thế giới hiện nay) công bố báo cáo “Tương lai của ASEAN - Thời khắc hành động”.
Báo cáo đánh giá những thay đổi mang tính đột phá ASEAN đang phải đối mặt và khuyến nghị cách mà các chính phủ và doanh nghiệp có thể đảm bảo tăng trưởng trong tương lai thông qua những chiến lược mới và sáng tạo. Báo cáo cũng đưa ra góc nhìn chuyên sâu về 7 lĩnh vực: Sản xuất ôtô, dịch vụ tài chính, hàng tiêu dùng, thiết bị y tế, lọc dầu, viễn thông và giao thông vận tải.
Báo cáo “Tương lai của ASEAN - Thời khắc hành động” tìm hiểu cách ASEAN có thể vượt qua được giai đoạn tăng trưởng thụ động và triển khai các biện pháp chủ động hơn để tiếp tục thu hút đầu tư, xây dựng thể chế và phát triển con người cũng như năng lực công nghệ. Khu vực tư nhân sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện triển vọng tăng trưởng của ASEAN trong những năm tới.
Lãnh đạo Trung tâm Thị trường Tăng trưởng của PwC David Wijeratne nhận định: "Chúng tôi nhận thấy khu vực tư nhân đang có nhiều cơ hội tăng trưởng mạnh mẽ trên một số lĩnh vực tại ASEAN. Tuy nhiên, đứng trước sự năng động và những thách thức của ASEAN, cũng như những nhu cầu liên tục thay đổi của người tiêu dùng tại đây, các doanh nghiệp sẽ cần triển khai những chiến lược sáng tạo để đạt được thành công”.
Theo đó, chiến lược gồm các nội dung: Nội địa hóa, số hóa, xây dựng đối tác và liên minh. Cụ thể, cần chuyển đổi sang nội địa hóa nguồn cung ứng, hoạt động sản xuất, hoạt động bán hàng thông qua việc xây dựng các trung tâm khu vực để phục vụ người tiêu dùng trong ASEAN. Thêm vào đó, cần ứng dụng các năng lực kỹ thuật số để nâng cao chất lượng sản xuất và vận chuyển hàng hóa, dịch vụ, cũng như giao tiếp với người tiêu dùng và doanh nghiệp. Nội dung cuối cùng trong chiến lược này là xây dựng các quan hệ đối tác và liên minh, đặc biệt theo hướng liên ngành và có ứng dụng các công nghệ mới (như Fintech - công nghệ tài chính).
Tại cuộc họp báo trong khuôn khổ Hội nghị WEF ASEAN 2018, lãnh đạo khối trung tâm thị trường tăng trưởng của PwC cho rằng, ASEAN rất nhạy cảm, dễ ảnh hưởng từ những “cú sốc” bên ngoài và trong 5-10 năm tới, ASEAN sẽ gặp nhiều khó khăn, thách thức. Trong đó, năng suất lao động là thách thức số 1 của khu vực nên đòi hỏi phải cải cách về thể chế, cơ sở hạ tầng.
Ông lưu ý, các doanh nghiệp cần chuẩn bị để tham gia vào thị trường với các mô hình hoạt động trong phạm vi ASEAN. Doanh nghiệp cần có cách tiếp cận hệ thống, chuẩn bị trước cho sự thay đổi, chuyển mình của công nghệ để tận dụng sức mạnh của kỷ nguyên số trong tiếp cận khách hàng. Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác và hội tụ cho sự phát triển trong ASEAN.
Sự sẵn sàng của các doanh nghiệp Việt Nam còn thấp
Tại Hội nghị Thượng đỉnh kinh doanh Việt Nam (VBS 2018), bên lề Hội nghị WEF ASEAN 2018, ông Eric Sidgwick - Giám đốc quốc gia ADB Việt Nam - nói về một số cơ hội và tiềm năng của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu. Theo ông, các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ, muốn tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu cần đẩy mạnh hơn nữa các tiêu chuẩn, để đáp ứng đầy đủ chất lượng, tiêu chuẩn quốc tế.
“Đối với tôi, một trong những rào cản chính là về năng lực và trình độ sáng tạo của các doanh nghiệp nội địa. Đó không chỉ là về sản phẩm mà phải tính đến giá trị cũng như năng lực cạnh tranh và cần có nghiên cứu và phát triển (R&D). Những điều đó giúp doanh nghiệp chưa được kết nối với chuỗi giá trị toàn cầu trở thành doanh nghiệp toàn cầu”.
Nói về nền kinh tế Việt Nam trong ASEAN và dưới tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 (CMCN 4.0), bà Đinh Thị Quỳnh Vân - Tổng Giám đốc PwC Việt Nam - nhấn mạnh, các doanh nghiệp hiện nay cần phải tập trung vào 3 vấn đề then chốt: Công nghệ, nguồn lực và cơ cấu quản trị.
Theo bà, về mặt công nghệ, việc hiểu rõ về CMCN 4.0 và ảnh hưởng của CMCN 4.0 tới doanh nghiệp là điều cần thiết. Khảo sát của PwC và Diễn đàn Kinh tế Thế giới cho thấy, 27% số doanh nghiệp được khảo sát tin rằng họ hiểu rõ CMCN 4.0 và ảnh hưởng của cuộc cách mạng này với doanh nghiệp, 14% không hiểu hoặc rất ít hiểu biết về CMCN 4.0.
Bà nhấn mạnh: “Nghiên cứu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới cũng như PwC về xếp hạng mức độ sẵn sàng cho thấy Việt Nam, Indonesia và Philippines gần như bằng nhau. Điều đó cho thấy sự sẵn sàng của các doanh nghiệp Việt Nam còn thấp”.
Tổng Giám đốc PwC Việt Nam cho hay, PwC đã thực hiện các khảo sát về nguồn lực với các CEO trên toàn thế giới và các diễn đàn kinh tế hằng năm. Theo báo cáo cuối cùng, 98% các CEO cho rằng, nguồn lực là vấn đề quan trọng. “Trong số tất cả các cuộc trao đổi, tôi thích nhất một CEO nói với tôi rằng, kỹ năng cần thiết nhất là thích ứng với thay đổi” - bà nói.
Bà Quỳnh Vân lưu ý, một trong những vấn đề cơ bản để có thể tham gia vào xu hướng toàn cầu là cái kiện toàn quản trị doanh nghiệp.
Theo Tổng Giám đốc PwC Việt Nam, dưới tác động của cách mạng công nghiệp 4.0, các doanh nghiệp nên cân nhắc nghiêm túc việc chuyển đổi hoạt động kinh doanh để trở nên thông minh hơn, hiệu quả hơn, minh bạch hơn và có sức đề kháng tốt hơn trước các rủi ro.
Để làm được điều này, các doanh nghiệp sẽ cần trang bị các công nghệ cần thiết, những con người có đầy đủ kỹ năng để vận hành những công nghệ đó, cũng như một cấu trúc quản trị phù hợp cho doanh nghiệp. "Các doanh nghiệp cần phải đi đầu trong quá trình này, nhưng Chính phủ cần đóng vai trò tạo điều kiện cho sự thay đổi đó, đặc biệt là thông qua việc xây dựng thể chế, đào tạo nguồn kỹ năng và cung cấp cơ sở hạ tầng cho kết nối kỹ thuật số" - Tổng Giám đốc PwC Việt Nam nói.
Công nghệ là phương tiện, con người mới là sức mạnh thay đổi thế giới
Nói về cách mạng công nghiệp 4.0 với doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Phương Thảo - CEO của Vietjet Air - cho biết, ngay từ đầu hãng đã đi theo hướng ứng dụng công nghệ số hóa và tự động hóa cao nhất trong hoạt động. Từ mua vé giấy, thanh toán qua các đại lý, check-in tại sân bay... Sau vài năm, hành khách đã có thể chuyển dần các khâu này qua dùng smartphone. Ngoài ra, còn có nhiều dịch vụ đi kèm thuận tiện qua các ứng dụng công nghệ như: Mua hành lý xách tay, đặt khách sạn, thuê xe...
“Đó là kết quả mà Vietjet tự hào và chúng tôi cũng góp phần tích cực mang lại nhũng thay đổi trong dịch vụ hàng không, trong phương thức tiêu dùng và phương thức cung cấp dịch vụ cho ngành này” - bà nói.
CEO Vietjet Air nhấn mạnh, ứng dụng công nghệ số, tự động hóa và CMCN 4.0 là những nội dung then chốt cho mục tiêu kết nối tăng trưởng đổi mới và sáng tạo.
Ngoài những thách thức về chính sách, viễn thông và Internet, bà Nguyễn Thị Phương Thảo cho biết: “Tôi nghĩ thách thức rất lớn với doanh nghiệp và những người lãnh đạo là thách thức ở chính mình”. Theo CEO Vietjet Air, doanh nhân, doanh nghiệp cần phát huy tinh thần đổi mới, kết nối sáng tạo trong CMCN 4.0.
Nói về lời khuyên nào cho các doanh nghiệp và doanh nhân mới khởi nghiệp, bà nói: “Trong khởi nghiệp, con người và chính ước mơ của con người tạo nên sự thay đổi thế giới. Công nghệ chỉ là công cụ, phương tiện để được sáng tạo từ chính những ước mơ, khát vọng đó”.
Năng suất lao động là thách thức số 1 của khu vực ASEAN nên đòi hỏi phải cải cách về thể chế, cơ sở hạ tầng.
