Thời gian thanh tra từ năm 2012 đến năm 2018; tập trung vào các huyện, thị xã có nhiều khiếu nại, tố cáo.
Nhiều doanh nghiệp để đất, rừng bị xâm chiếm lớn
Theo đó, Thanh tra Chính phủ xác định: Trong quá trình thực hiện sắp xếp, đổi mới các nông, lâm trường, doanh nghiệp nhà nước theo các nghị định của Chính phủ, UBND tỉnh Đắk Nông đã thu hồi 113.346 ha đất, rừng của các nông, lâm trường giao cho các Ban quản lý rừng, khu Bảo tồn thiên nhiên, Vườn quốc gia...
Trong đó, UBND tỉnh đã giao hơn 44.520 ha đất cho 52 công ty, doanh nghiệp tư nhân thuê để thực hiện 54 dự án nông, lâm nghiệp theo hình thức công ty, doanh nghiệp (DN) thỏa thuận địa điểm với các nông, lâm trường để lấy đất.
Sau đó, UBND tỉnh ra quyết định thu hồi đất của nông, lâm trường với các lý do nông lâm trường tự nguyện trả lại đất hoặc lý do để cho doanh nghiệp tư nhân thuê đất thực hiện dự án là "không đúng quy định".
Kết luận thanh tra nêu rõ: "Việc quản lý, sử dụng đất, rừng sau khi thực hiện sắp xếp, đổi mới theo Nghị định 200/2004/NĐ-CP tại các công ty nông, lâm nghiệp, ban quản lý từng để xảy ra nhiều sai phạm, nhiều diện tích rừng bị hủy hoại, đất rừng bị lấn chiếm; công tác bảo vệ rừng chưa được kịp thời, để rừng tự nhiên bị chặt phá, đất rừng bị lấn chiếm, một số đơn vị để mất đất rừng với diện tích lớn...".
Thanh tra Chính phủ cũng kết luận, theo tổng hợp báo cáo, tính đến tháng 5.2018, một số công ty nông lâm nghiệp, ban quản lý rừng đang quản lý, sử dụng đã buông lỏng quản lý để diện tích đất, rừng bị xâm chiếm lớn như: Công ty trách nhiệm hữu hạn Một thành viên cao su Phú Riềng; Công ty trách nhiệm hữu hạn Một thành viên lâm nghiệp Đức Hòa; Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên lâm nghiệp Đắk Măng (nay là Ban quản lý rừng phòng hộ Đắk Măng); Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên lâm nghiệp Đắk N'tao; Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên lâm nghiệp Quảng Sơn; Trung đoàn 726 (Binh đoàn 16).
"Để xảy ra sai phạm trên, trách nhiệm thuộc về lãnh đạo Ủy ban Nhân dân tỉnh, giám đốc các Sở: Tài nguyên và Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, giám đốc các công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên lâm nghiệp, giám đốc các ban quản lý rừng, giám đốc các công ty, doanh nghiệp được giao, cho thuê đất", kết luận nêu rõ.
Kiến nghị lãnh đạo tỉnh Đắk Nông thực hiện nghiêm kết luận của Ủy ban Kiểm tra Trung ương
Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ yêu cầu lãnh đạo, nguyên lãnh đạo UBND tỉnh Đắk Nông thực hiện nghiêm các nội dung kết luận của Ủy ban Kiểm tra Trung ương.
Một số công ty, doanh nghiệp được giao, thuê đất để thực hiện dự án không chấp hành nghĩa vụ tài chính, còn nợ tiền, những chưa có biện pháp kiên quyết thu hồi, chưa xử lý phạt chậm nộp theo quy định, điển hình như: Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên lâm nghiệp Đức Hòa 37,552 tỉ đồng; Công ty trách nhiệm hữu hạn khai thác khoáng sản Đắk Nông Sài Gòn 1,359 tỉ đồng; Công ty cổ phần Đông Bắc 2,652 tỉ đồng; Công ty trách nhiệm hữu hạn Hào Quang 1,408 tỉ đồng; Công ty cổ phần chế biến Nông lâm sản dược liệu sạch 3,225 tỉ đồng.
Ngoài ra một số doanh nghiệp sai phạm, sử dụng dất không hiệu quả, UBND tỉnh đã thu hồi nhưng việc xử lý nghĩa vụ tài chiến chưa dứt điểm như Công ty cổ phần đầu tư xây dựng 59; Công ty trách nhiệm hữu hạn Bảo Lam; Công ty trách nhiệm hữu hạn Greenfeed.
Đáng chú ý, Thanh tra Chính phủ xác định: Tình hình khiếu kiện tranh chấp đất giữa người dân với một số công ty, doanh nghiệp được giao, thuê đất trên địa bàn, trong thời gian qua diễn biến phức tạp, còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ phát sinh thành điểm nóng, gây mất an ninh trật tự tại địa phương.
"Nguyên nhân chính là do khi thu hồi đất của các nông lâm trường để cho các công ty, doanh nghiệp thuê đất, các cơ quan chức năng của tỉnh thiếu kiểm tra, rà soát các đối tượng đang sử dụng đất nằm trong diện tích đất thu hồi để có phương án giải quyết hợp lý; việc quản lý của các cơ quan nhà nước bị buông lỏng, các công ty, doanh nghiệp sau khi được giao, thuê đát nông lâm nghiệp để diện tích rừng bị phá, lấn chiếm với diện tích lớn...", kết luận chỉ rõ.
Từ những kết luận trên, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ yêu cầu lãnh đạo, nguyên lãnh đạo UBND tỉnh Đắk Nông thực hiện nghiêm các nội dung kết luận của Ủy ban Kiểm tra Trung ương.
Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài nguyên và Môi trường, Công an, Kế hoạch Đầu tư, UBND tỉnh Đắk Nông thực hiện nghiêm ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình về xử lý, giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông; báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện.
