Chính phủ vừa có tờ trình gửi Quốc hội về dự án Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi. Đây được xem là một trong hai trụ cột cơ bản nhất của an sinh xã hội, liên quan đến đời sống hằng ngày của hàng chục triệu lao động và gần 4 triệu người hưởng lương hưu.
Hiện nay hàng năm có khoảng 900.000 người rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần, bằng xấp xỉ con số vào. Đây là nguy cơ làm phát sinh một số hệ lụy, ảnh hưởng đến mục tiêu đảm bảo an sinh bền vững cho người dân.
Trước tình hình trên, trong dự thảo luật đã có nhiều sửa đổi, bổ sung theo hướng gia tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn, khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần.
Ngoài ra, người lao động có thêm sự lựa chọn hưởng trợ cấp hằng tháng trong trường hợp có thời gian đóng BHXH mà không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.
Trao đổi với Lao Động, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương cho rằng, việc rút BHXH một lần đang là vấn đề hết sức nhức nhối.
Bà Nga lấy dẫn chứng, theo tổ chức ILO (Tổ chức Lao động Quốc tế), Việt Nam là nước duy nhất có chính sách hưởng BHXH một lần. Thống kê của Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho thấy, có đến 80% số người nhận BHXH một lần ở độ tuổi từ 20 đến 40.
Do đó, bà Nga cho rằng, đây là một nghịch lý. Vì khi còn trẻ, còn đủ khả năng lao động để tạo thu nhập thì chúng ta lại sử dụng hết “của để dành” cho tuổi già.
Theo bà Nga, tình trạng này không nên được khuyến khích mà cần phải hạn chế tối đa, vì việc tham gia BHXH là nhằm bảo đảm an sinh xã hội, trợ giúp người lao động lúc về già.
Bởi lẽ, khi rút BHXH một lần, lao động đã chọn trở thành "người nghèo dự bị" bởi rủi ro mất thu nhập, gặp vấn đề về sức khỏe trong tương lai là điều không thể đoán trước.
Vị đại biểu cho rằng, nếu ai cũng muốn rút BHXH một lần thì thì khi về già cuộc sống không có lương hưu, bảo hiểm y tế sẽ thế nào. Việc nhận BHXH một lần làm mất đi chức năng xã hội của chính sách an sinh xã hội.
"Sẽ là toan tính hoàn toàn sai lầm nếu cho rằng việc giảm điều kiện về thời gian đóng BHXH sẽ làm gia tăng số người nhận BHXH một lần.
Bởi thời gian đóng BHXH càng dài thì mức lương hưu càng cao và điều này rất quan trọng khi về già, khi mà khả năng tạo thu nhập về già của chúng ta đã giảm sút hoặc không còn. Lương hưu cao cùng với bảo hiểm y tế sẽ là chỗ dựa vững chắc cho người lao động", bà Nga cho hay.
Bà Trần Thị Diệu Thúy, đại biểu Quốc hội TPHCM đề xuất, cần quy định mức sàn đóng BHXH để từ đó có được mức sàn lương hưu đảm bảo mức sống tối thiểu.
Theo bà Thúy, nhiều người ở TPHCM về hưu lương 2 triệu đồng trong khi chuẩn nghèo ở thành phố thu nhập phải dưới 3,8 triệu đồng mỗi tháng nên khi so sánh, người lao động sẽ thấy không hấp dẫn.
Bà Thúy cũng bày tỏ băn khoăn khi dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội khuyến khích lao động đến tuổi hưu nhưng chưa đủ năm đóng BHXH, nếu không rút một lần vẫn được giải quyết chế độ hưu trí dựa vào số năm đóng; quy định này cần xem xét lại.
Tại Diễn đàn Người Lao động năm 2023, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, dự thảo luật sẽ hạn chế tối đa việc rút BHXH một lần. Qua đó vừa đảm bảo ổn định an sinh xã hội vì BHXH là một trong hai trụ cột căn bản nhất của an sinh xã hội, vừa bảo đảm cho người lao động khi thực sự cần thiết có quyền rút bảo hiểm xã hội một lần. Đồng thời có chính sách để khi cần thiết người lao động không cần phải rút BHXH một lần mà có hỗ trợ khác.
