Kinh tế là nền tảng cốt lõi và động lực quan trọng
Tuyên bố chung về quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam - Mỹ nêu rõ, hợp tác kinh tế - thương mại - đầu tư và tăng trưởng kinh tế bao trùm dựa trên đổi mới sáng tạo đóng vai trò nền tảng cốt lõi và động lực quan trọng của quan hệ song phương.
Mỹ cam kết tăng cường hỗ trợ Việt Nam về sản xuất, phát triển hạ tầng vật chất và hạ tầng số chất lượng cao, chuyển đổi năng lượng công bằng, nông nghiệp bền vững và thông minh, cũng như hỗ trợ Việt Nam tham gia sâu rộng và bền vững vào các chuỗi cung khu vực và toàn cầu.
Tổng thống Joe Biden nhấn mạnh trong cuộc họp báo với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: "Chúng ta sẽ làm sâu sắc thêm hợp tác trong lĩnh vực công nghệ trọng yếu và mới nổi, đặc biệt là trong việc xây dựng một chuỗi cung ứng có khả năng chống chịu tốt hơn cho ngành công nghiệp bán dẫn. Chúng ta cũng mở rộng mối quan hệ đối tác kinh tế để nhằm thúc đẩy hơn nữa đầu tư và thương mại giữa hai nước".
Tổng thống Mỹ lấy ví dụ, năm ngoái, một công ty Việt Nam đã ký thỏa thuận trị giá 4 tỉ USD để xây dựng một nhà máy sản xuất ô tô điện và ắc quy tại tiểu bang Bắc Carolina tại Mỹ, tạo ra 7.000 công ăn việc làm.
"Các công ty công nghệ Việt Nam có tầm cỡ thế giới đã và sẽ được niêm yết trên thị trường chứng khoán Mỹ và chúng tôi có thêm nhiều hợp đồng thương mại quan trọng nữa được ký kết nhân chuyến thăm này" - Tổng thống Biden nói.
Theo CNN, các gã khổng lồ của Mỹ từ Apple đến Intel đã tiến sâu hơn vào Việt Nam để đa dạng hóa chuỗi cung ứng, sử dụng tối đa công suất của nhiều nhà máy ở Việt Nam và giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, bất chấp suy thoái toàn cầu.
Ngày 11.9, Nhà Trắng công bố một “thỏa thuận ghi nhớ mang tính bước ngoặt” giữa Boeing và Vietnam Airlines trị giá 10 tỉ USD, dự kiến sẽ hỗ trợ hơn 30.000 việc làm tại Mỹ. Boeing cho biết, Vietnam Airlines sẽ mua 50 chiếc máy 737 Max của hãng.
Ông Brad McMullen, Phó Chủ tịch cấp cao phụ trách bán hàng và tiếp thị thương mại của Boeing, cho biết: “Đông Nam Á là một trong những thị trường hàng không phát triển nhanh nhất thế giới và 737 MAX là chiếc máy bay hoàn hảo để Vietnam Airlines đáp ứng hiệu quả nhu cầu đó trong khu vực”.
Trong những năm gần đây, thương mại giữa Việt Nam và Mỹ đã tăng vọt nhờ quan hệ Đối tác Toàn diện được thiết lập vào năm 2013, do đó, việc nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện “chỉ là bắt kịp với thực tế” - Ted Osius, Chủ tịch Hội đồng Kinh doanh Mỹ - ASEAN, cựu Đại sứ Mỹ tại Việt Nam nói.
Tính từ khi Việt Nam và Mỹ bình thường hóa quan hệ năm 1995 đến nay, tăng trưởng thương mại hai nước đã tăng từ 450 triệu USD năm 1995 lên mức hơn 123 tỉ USD năm 2022, tăng 11% so với năm 2021, góp phần đưa tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước năm 2022 đạt mức kỷ lục, vượt mốc 700 tỉ USD.
Năm 2022 đánh dấu bước ngoặt khi lần đầu tiên hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang một thị trường đạt mốc hơn 100 tỉ USD. Cùng năm này, Việt Nam đã trở thành đối tác thương mại lớn thứ 8 của Mỹ, tăng từ vị trí thứ 10 của hai năm trước đó.
Chuyển đổi chuỗi cung ứng
Hai bên ngày càng xích lại gần nhau hơn khi các quan chức Mỹ, đặc biệt là Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen, đã nhiều lần chỉ ra tầm quan trọng của việc “friend-shoring" (chuyển các hoạt động trong chuỗi cung ứng hàng hóa về các nước bạn bè, nhằm vừa tận dụng lợi ích của toàn cầu hóa, vừa hạn chế các rủi ro gián đoạn sản xuất).
Michael Every, chiến lược gia toàn cầu của Rabobank cho biết, từ góc độ công nghiệp, Việt Nam đã bùng nổ trong nhiều năm. Mức lương tương đối thấp hơn và dân số trẻ đã mang lại cho Việt Nam lực lượng lao động và người tiêu dùng vững chắc, thúc đẩy hoạt động đầu tư vào quốc gia 97 triệu dân này.
Alicia García-Herrero, nhà kinh tế trưởng tại Natixis cho biết, nhu cầu sản xuất tại Việt Nam đã vượt xa nguồn cung trong một số trường hợp.
Bà nói, có quá nhiều công ty đang đến Việt Nam, bởi Việt Nam có lợi thế là quốc gia đầu tiên trong khu vực xây dựng năng lực chuỗi cung ứng cho nhiều lĩnh vực từ những năm trước.
Công nghệ chủ chốt
Ngay sau khi Tổng thống Joe Biden đến Việt Nam vào ngày 10.9, Nhà Trắng đã công bố mối quan hệ đối tác bán dẫn mới.
“Mỹ công nhận tiềm năng và vai trò quan trọng của Việt Nam trong việc xây dựng chuỗi cung ứng chất bán dẫn linh hoạt” - Nhà Trắng nêu trong một tuyên bố.
Cựu Đại sứ Osius cho biết, Mỹ cần một đối tác đáng tin cậy để cung cấp chip và Việt Nam có thể làm được điều này.
Intel cũng nhìn nhận sự việc theo cách đó. Nhà sản xuất chip có trụ sở tại California đã cam kết đầu tư 1,5 tỉ USD vào một khuôn viên rộng lớn nằm ngay bên ngoài Thành phố Hồ Chí Minh, dự kiến sẽ là cơ sở thử nghiệm và lắp ráp đơn lẻ lớn nhất trên thế giới.
Cựu Đại sứ Osius kỳ vọng, sẽ có thêm nhiều khoản đầu tư vào lĩnh vực này khi Mỹ tăng cường quan hệ với Việt Nam.
Ông dự đoán: “Tầm quan trọng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng đó sẽ tăng lên. Chúng ta sẽ thấy sự tăng tốc khi nói đến hợp tác trong lĩnh vực công nghệ”.
Tăng trưởng nhanh
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo, tăng trưởng của Việt Nam ở mức 5,8% trong năm 2023, do phải đối phó với nhu cầu xuất khẩu từ nước ngoài ít hơn.
Nhưng con số đó vẫn khả quan so với dự báo tăng trưởng toàn cầu là 3% và nhanh hơn đáng kể ở nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới.
Natixis cho biết trong một báo cáo nghiên cứu gần đây, Việt Nam vẫn sẽ là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất châu Á trong năm nay. Điều đó hấp dẫn đối với các tập đoàn đang tìm kiếm những điểm sáng trong một môi trường nhìn chung ảm đạm.
Sự quan tâm như vậy đã được ghi nhận vào tháng 3 năm nay, khi Hội đồng Kinh doanh Mỹ - ASEAN dẫn đầu phái đoàn kinh doanh lớn nhất từ trước đến nay tới Việt Nam. Phái đoàn bao gồm 52 công ty Mỹ, trong đó có các tập đoàn lớn như Netflix và Boeing.
