Những miền ký ức khó quên
11h30 ngày 30.4.1975, tiếng loa phát thanh từ đài công cộng vang lên bản tin hùng hồn của Đài Phát thanh Tiếng nói Việt Nam thông báo: “Sài Gòn đã hoàn toàn giải phóng”.
Với mỗi người dân Việt Nam, ngày 30.4.1975 đã đi vào lịch sử dân tộc như một mốc son chói lọi đưa đất nước ta bước vào kỷ nguyên độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Đây là một ngày lịch sử trọng đại, đất nước hoàn toàn thống nhất, hoà bình trở lại trên toàn cõi Việt Nam.
Lật giở lại danh sách những đồng đội đã ngã xuống năm xưa, ký ức về cuộc chiến hào hùng như những thước phim quay chậm hiện ra trước mắt người đại tá, PGS-TS Chu Xuân Đoàn (76 tuổi, trú tại quận Cầu Giấy, Hà Nội).
Nhắc đến những ngày tháng ở chiến trường miền Nam, giọng người lính già đầy xúc động. Ông kể, năm 1965 khi đang là thanh niên trẻ, tinh thần hăng hái nên ông tham gia nhập ngũ và đóng quân tại Ứng Hoà, Hà Nội. Sau đó, ông được điều động tham gia chiến đấu, công tác tại chiến trường miền Nam, trực thuộc Trung đoàn 9 (Sư đoàn 968).
Theo đại tá Chu Xuân Đoàn, chiến thắng trong Chiến dịch Tây Nguyên từ tháng 3.1975 được xem là đòn mở đầu trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 của quân và dân ta. Do đây là cuộc chiến quan trọng nên chiến dịch này đã khiến 123 đồng đội của ông ngã xuống. Đến nay, chỉ gần một nửa trong số hài cốt đó đã được đưa về với đất mẹ. Số đồng đội còn lại vẫn đang được ông, những cựu binh và đơn vị chức năng tích cực tìm kiếm.
Thừa thế tiến công, 17h ngày 28.4.1975, các hướng, mũi chiến đấu của quân ta bắt đầu hành quân suốt đêm, đi từ Củ Chi vào Đồng Dù (phía Tây Bắc Sài Gòn) với quãng đường hơn 10km. Đến 5h30 sáng 29.4.1975, Trung đoàn 9 (khi đó được chuyển về Sư đoàn 320 với thời gian là 1,5 năm) đồng loạt tiến công căn cứ Đồng Dù và kéo dài trong suốt 2 giờ liền. Đây là căn cứ hỗn hợp quy mô lớn, có vị trí rất quan trọng, nằm trên trục Quốc lộ 1, án ngữ phía Tây Bắc Sài Gòn.
Đồng Dù có 10 lớp hàng rào bảo vệ, vốn là hang ổ của Sư đoàn 25 Mỹ (Tia chớp nhiệt đới) được xây dựng từ lâu, có hình bầu dục, chu vi gần 8.500m, xung quanh là vùng trắng bằng phẳng trống trải hoang tàn nên rất dễ khi phòng thủ và thuận lợi cho việc tấn công của quân địch.
“Lúc đó chúng tôi chẳng hề quan tâm đến chuyện sống chết, khí thế như trời rung đất chuyển chỉ nghĩ đến việc tiến công và chiến thắng thật nhanh” - ông Đoàn tâm sự.
Đến 11h ngày 29.4.1975, Sư đoàn 320 đã làm chủ hoàn toàn căn cứ Đồng Dù. Như vậy, chỉ trong 5 giờ chiến đấu, quân ta đã đập tan toàn bộ Sư đoàn 25 của quân địch. Việc chiến thắng ở căn cứ Đồng Dù - nơi được mệnh danh là “cánh cửa thép” án ngữ phía Tây Bắc Sài Gòn đã tạo điều kiện thuận lợi cho lực lượng tiến công tiến thẳng về nội đô, kết hợp cùng các cánh quân khác đánh chiếm các mục tiêu chiến lược.
Đến 11h30 ngày 30.4.1975, chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng kết thúc 21 năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta.
“Ở căn cứ Đồng Dù, có 500 tên địch bị tiêu diệt, 2.269 tên bị bắt làm tù binh, thu 4.909 khẩu súng các loại. Tuy nhiên, trận chiến ấy cũng làm cho 49 đồng đội của tôi ngã xuống mãi mãi. Khi ấy, chúng tôi phải đưa anh em ra nghĩa trang caosu để chôn cất và tiếp tục chiến đấu với quân địch” - ông Đoàn đau xót kể lại.
Quân với dân cùng một ý chí
Do được phân công nhiệm vụ truy bắt hết số quân phản động, ổn định đời sống nhân dân nên thời điểm đó ông Chu Xuân Đoàn - Tham mưu trưởng Trung đoàn 9 và các đồng đội không tiến vào Dinh Độc Lập.
Nhận được tin chiến thắng, ông và các đồng đội như vỡ oà trong hạnh phúc và nao nức như ngày hội. Niềm vui kết thúc chiến tranh lớn đến mức ông và đồng đội ăn cũng hát, gặp nhau cũng hát và hò reo. Tin chiến thắng đến nhanh nên tất cả mọi người đều không kịp chuẩn bị ăn mừng.
Người tay cầm bát cơm cũng hát, đi đâu cũng tiếng reo hò, sảng khoái. Ngoài ra, khổ sở nhất với ông trong quá trình chiến đấu là anh em, đồng đội bị những cơn sốt rét hành hạ, ăn uống khổ sở, thiếu thuốc men. Tuy nhiên, khi quân ta chiến đấu, các mẹ, các chị và thanh thiếu niên miền Nam ra động viên bộ đội rất nhiều.
Đến khi Sài Gòn được giải phóng, các mẹ, các chị tiếp tục cung cấp lương thực, thực phẩm cho bộ đội. Quân với dân cùng một ý chí đã làm nên Chiến dịch Hồ Chí Minh lẫy lừng, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Với đại tá Chu Xuân Đoàn, mỗi lần nhắc đến ngày 30.4 là ký ức trong ông lại tràn về những cảm xúc khó tả xen lẫn niềm vinh dự, tự hào. Đó là tình đồng chí, đồng đội và cuộc sống trong chiến đấu, chiến tranh, những gian khổ mất mát hy sinh trong thời kỳ đó. Những thứ của cuộc chiến tranh như tiếng bom đạn, tiếng gọi của đồng đội vẫn văng vẳng bên tai. Đến bây giờ, chỉ khi đồng đội cũ gặp được nhau, hồi tưởng về những ký ức xưa, ôm nhau khóc mới khiến nỗi lòng nguôi ngoai phần nào. 46 năm rồi, những ký ức ấy với ông vẫn hiện rõ như mới xảy ra ngày hôm qua thôi.
“Mong muốn của chúng tôi lớn nhất hiện nay là thế hệ trẻ làm sao giữ vững được truyền thống và thành quả của ông cha - những người đã tốn bao nhiêu công sức, sương máu mới giành được độc lập tự do của Tổ quốc. Có trải qua những năm tháng chiến tranh, chứng kiến cảnh đất nước hai miền chia cắt mới thấy ý nghĩa to lớn của chiến thắng 30.4, mới cảm nhận hết giá trị của những năm tháng hoà bình. Tinh thần chiến thắng 30.4 đang cổ vũ chúng ta trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước hôm nay. Ngày nay với sự phát triển của khoa học công nghệ, tôi mong rằng sẽ có sự nghiên cứu mạnh mẽ, áp dụng công nghệ vào vũ khí quân đội để ngày càng vững mạnh hơn” - ông Đoàn mong muốn.
Cũng theo ông Đoàn, năm 2020, Việt Nam là điểm sáng của thế giới về thực hiện “mục tiêu kép”: Vừa phòng chống đại dịch COVID-19; vừa đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội - là một trong số ít các quốc gia GDP tăng trưởng dương. Trong đó, lực lượng bộ đội được biểu dương là tuyến đầu trong công tác chống dịch, bảo vệ Tổ quốc khiến ông rất đỗi tự hào.
Hiện nay, với vai trò là Trưởng ban liên lạc truyền thống Trung đoàn 9, Sư đoàn 968, ông Đoàn vẫn lưu giữ hồ sơ của các liệt sĩ để phục vụ công tác tìm kiếm.
Đồng thời, ông cũng tích cực tham gia giải quyết các chính sách cho các gia đình liệt sĩ như làm nhà tình nghĩa, thăm hỏi đồng đội, người thân đồng đội. Niềm đau đáu với ông hiện nay vẫn là những đồng đội chưa tìm thấy hài cốt, những người chưa được về với đất mẹ. Chính vì vậy, dù tuổi đã cao những dịp kỷ niệm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, ông cùng các cựu chiến binh lại gặp gỡ, trở về thăm lại chiến trường xưa, thắp hương cho các liệt sĩ đã hy sinh ở các nghĩa trang và tiếp tục công tác tìm kiếm.
