Đồng chí Lê Văn Lương tên thật là Nguyễn Công Miều, sinh ngày 28.3.1912 trong gia đình nho học, tại xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Tiếp nối truyền thống yêu nước của quê hương, dân tộc, ngay từ khi còn trẻ tuổi, đồng chí Lê Văn Lương đã giác ngộ cách mạng và tham gia các hoạt động yêu nước.
Năm 1927, khi mới 15 tuổi, là học sinh Trường Bưởi, đồng chí đã tham gia Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, được tư tưởng Nguyễn Ái Quốc dẫn đường, đồng chí Lê Văn Lương luôn thể hiện nhiệt huyết của tuổi trẻ muốn được hiến thân cho sự nghiệp giải phóng dân tộc thoát khỏi ách thực dân, phong kiến. Tháng 6.1929, đồng chí gia nhập Đông Dương Cộng sản Đảng – một tổ chức tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam và đến khi Đảng Cộng sản ra đời, đồng chí trở thành đảng viên của Đảng. Tháng 8.1929, đồng chí Lê Văn Lương được cử vào Nam Bộ hoạt động, cùng với đồng chí Ngô Gia Tự trong phong trào công nhân Sài Gòn để thực hiện chủ trương “vô sản hóa” của Đảng. Cuối năm 1930, đồng chí Lê Văn Lương được điều động về hoạt động tại Hãng dầu Socony (Hãng dầu Nhà Bè) với nhiệm vụ xây dựng cơ sở cách mạng, chỉ đạo phát triển chi bộ đảng và xây dựng các tổ chức quần chúng trong công nhân. Với sự nhiệt tình, phong cách làm việc sâu sát, gần gũi anh em công nhân, đồng chí Lê Văn Lương được anh em công nhân rất tin tưởng và ủng hộ. Chỉ trong một thời gian ngắn, chi bộ đảng của công nhân được củng cố, tổ chức Công hội của hãng đã được thành lập, lôi kéo được đông đảo công nhân tham gia. Tháng 1.1931, tại Đại hội Tổng Công hội Nam Kỳ lần thứ II, đồng chí Lê Văn Lương được bầu làm Ủy viên Tổng Công hội Nam Kỳ.
Ngày 23.3.1931, cuộc đấu tranh của công nhân Hãng dầu Nhà Bè do đồng chí Lê Văn Lương và một số đồng chí trong Xứ ủy Nam Kỳ và Thành ủy Sài Gòn trực tiếp chỉ đạo nhưng đã bị thực dân Pháp đàn áp; đồng chí Lê Văn Lương đã bị địch bắt và giam tại Khám Lớn Sài Gòn. Năm 1933, đồng chí bị kết án tử hình cùng với 7 người khác, sau đó được giảm xuống án chung thân và bị đày ra Côn Đảo. Trong thời gian tại Côn Đảo, đồng chí luôn dũng cảm, trung kiên, cùng với các đồng chí của mình biến nhà tù thành trường học cách mạng. Tại đây, đồng chí Lê Văn Lương đã cùng với các đồng chí thành lập chi bộ cộng sản và được chi bộ cử vào Ban lãnh đạo nhà tù Côn Đảo, lãnh đạo các đảng viên trong nhà tù đấu tranh kiên cường với kẻ thù và mở các lớp dạy lý luận chính trị trong tù. Những hoạt động tích cực của chi bộ nhà tù và đồng chí Lê Văn Lương đã góp phần đào tạo, rèn luyện được một thế hệ cán bộ của Đảng dày dạn kinh nghiệm chỉ đạo phong trào cách mạng sau này.
Tháng 9.1945, sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, đồng chí được đón về Nam Bộ, tham gia cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân Nam Bộ. Tháng 10/1945, đồng chí được cử làm Ủy viên dự khuyết Xứ ủy Nam Bộ. Tháng 01/1946, đồng chí được Trung ương điều động ra Bắc, giúp Tổng Bí thư Trường Chinh chỉ đạo Báo Sự thật và Nhà xuất bản Sự thật. Đầu năm 1947, đồng chí được cử làm Bí thư Văn phòng Thường vụ Trung ương Đảng. Năm 1948 làm Trưởng Ban Tổ chức Trung ương.
Nhận những trọng trách Đảng giao, đồng chí Lê Văn Lương đã góp phần trực tiếp xây dựng và củng cố bộ máy tham mưu đắc lực của Đảng. Vừa khắc phục khó khăn trong điều kiện chiến tranh, vừa xây dựng tổ chức, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của đồng chí, nhiệm vụ tham mưu, phục vụ Trung ương được tổ chức thông suốt, bảo vệ an toàn các đồng chí lãnh đạo, bảo vệ tài liệu của Đảng, giữ mối liên hệ giữa Trung ương và các khu ủy, tỉnh ủy. Đặc biệt, đồng chí Lê Văn Lương đã góp phần quan trọng vào việc soạn thảo Nghị quyết Hội nghị cán bộ Trung ương bàn về tổ chức các ban, tiểu ban ở Trung ương và cấp ủy địa phương. Trong thời gian làm Trưởng ban Đảng vụ (1948-1950), đồng chí đã giúp Trung ương Đảng soạn thảo Điều lệ Đảng mới, chuẩn bị một số công việc liên quan tổ chức-cán bộ; góp phần tích cực chuẩn bị tổ chức Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ II.
Bám sát nhiệm vụ chính trị, đường lối cách mạng Việt Nam, quán triệt lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng chí luôn coi trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Đồng chí Lê Văn Lương thường trực tiếp truyền đạt, giải đáp những vấn đề về đường lối của Đảng, về lịch sử, kinh nghiệm và lý luận cách mạng Việt Nam trong các lớp bồi dưỡng, đào tạo cán bộ. Trên cương vị Giám đốc đầu tiên của Trường Đảng Trung ương Nguyễn Ái Quốc, đồng chí có đóng góp to lớn đưa nhà trường vượt qua nhiều khó khăn, thử thách, phát triển về mọi mặt, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao phó. Khi đảm nhiệm vai trò Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương, đồng chí có nhiều đóng góp xây dựng Đảng ngày càng lớn mạnh, mở đầu, kiện toàn và đặt nền móng hoạt động của Ban Tổ chức Trung ương; góp phần xây dựng và hoàn thiện đường lối, chính sách công tác tổ chức-cán bộ của Đảng.
Ngay sau khi Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ II diễn ra từ ngày 11 đến 19.2.1951 quyết định sự ra đời Báo Nhân Dân, đồng chí Lê Văn Lương đã có nhiều bài viết chuyên sâu về công tác xây dựng Đảng.
Được trui rèn trong đấu tranh cách mạng, trong lao tù đế quốc, đồng chí đã tỏ rõ khí phách kiên trung, hết lòng phụng sự cách mạng, phục vụ nhân dân. Bất cứ việc gì có lợi cho dân, cho nước, cho Đảng, đồng chí đều sẵn sàng nhận về mình và hoàn thành với kết quả tốt nhất. Trong quá trình cải cách ruộng đất và chỉnh đốn tổ chức, đồng chí Lê Văn Lương là người tích cực xuống cơ sở nắm tình hình, xác minh những sai lầm, chủ động nhìn thẳng vào sự thật, nhận rõ trách nhiệm của chính mình, báo cáo Chủ tịch Hồ Chí Minh và Trung ương Đảng, giúp Trung ương đề ra những biện pháp sửa sai.
Cống hiến của đồng chí Lê Văn Lương được Đảng, Nhà nước ghi nhận và tặng thưởng Huân chương Sao Vàng cùng nhiều huân chương, huy chương cao quý khác. Cuộc đời và sự nghiệp của đồng chí đã để lại những tình cảm tốt đẹp trong lòng đồng chí, đồng nghiệp và quần chúng nhân dân; sáng mãi tấm gương cán bộ lãnh đạo xuất sắc của Đảng, học trò ưu tú của Chủ tịch Hồ Chí Minh, một nhân cách mẫu mực, cần kiệm, liêm chính, chí công vô tư, người con ưu tú của dân tộc Việt Nam.
Đồng chí Lê Văn Lương có lối sống hòa đồng, gần gũi với mọi người. Trải qua quá trình hoạt động cách mạng sôi nổi và nhiệt huyết, qua những năm tháng rèn luyện trong lao tù đế quốc, những năm tháng làm việc bên cạnh Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân cách của đồng chí Lê Văn Lương được bộc lộ một cách rõ nét “Là một người kiên định, tận tụy, kín đáo, cẩn thận, trầm tĩnh nhưng đi vào nội tâm mọi người với tình cảm chân thành”.
Là một người luôn nêu cao ý thức trách nhiệm, suốt đời hết lòng, hết sức, tận tụy phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân, không màng danh lợi bản thân. Suốt những năm tháng hoạt động cách mạng khó khăn, gian khổ hay trên bất cứ cương vị công tác nào, Đông chí luôn được sự che chở, đùm bọc, tin yêu của đồng bào, đồng chí, để lại một hình ảnh đẹp về người cộng sản chân chính trong lòng mọi người.
Với gần 70 năm hoạt động và cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc, đồng chí Lê Văn Lương được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao Vàng, Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng và nhiều huân, huy chương cao quý khác.
Cuộc đời và sự nghiệp của đồng chí Lê Văn Lương đã để lại những tình cảm tốt đẹp trong lòng đồng chí, đồng đội và quần chúng Nhân dân. Khi nhắc đến đồng chí, mọi người đều nghĩ ngay đến một người cộng sản kiên cường, dũng cảm, chân thực, một cán bộ lãnh đạo xuất sắc của Đảng, người đồng chí mẫu mực đạo đức cách mạng trong sáng, chí công vô tư, một người con ưu tú của dân tộc Việt Nam.
