Sáng 17.8, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi).
Phát biểu ý kiến tại phiên họp, Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Phan Văn Anh cho biết, trong quá trình xây dựng, sửa đổi dự án luật, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã tích cực tham gia và có văn bản gửi các cơ quan liên quan.
Theo ông Phan Văn Anh, về cơ bản, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đồng tình cao với dự thảo, báo cáo thẩm tra của Ủy ban Xã hội. Trong dự thảo luật có nêu việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH); tạo điều kiện thuận lợi để mọi người lao động được tham gia và thụ hưởng các chế độ BHXH.
Trong tờ trình đã ghi nhận những đề xuất của các cấp Công đoàn như việc không làm suy giảm hoặc mất đi các quyền lợi để người lao động được thụ hưởng các chính sách về BHXH, để người lao động không cảm thấy mình đang chịu phần thiệt thòi.
Tại phiên họp, ông Phan Văn Anh đã nêu 7 ý kiến góp ý.
Thứ nhất, về sửa đổi điều kiện hưởng lương hưu của điều 71 dự thảo luật theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm. Qua khảo sát, tổng hợp cho thấy việc điều chỉnh này sẽ tạo điều kiện để người lao động có thể hưởng lương hưu sớm hơn trong trường hợp đã đủ tuổi và có thời gian đóng BHXH từ 15 năm trở lên.
Theo ông Phan Văn Anh, việc này phù hợp với quan điểm, đường lối của Đảng và được người lao động rất đồng tình, ủng hộ. Tuy nhiên, để khuyến khích người lao động có tuổi đời cao từ 45 tuổi trở lên tham gia BHXH để được thực hiện chế độ hưu trí thì người lao động vẫn còn băn khoăn.
Bởi lao động nam có 15 năm đóng BHXH thì tỉ lệ hưởng lương hưu là 33,75%, nếu nghỉ hưu sớm hơn 5 tuổi thì bị trừ 10% nên tỉ lệ hưởng lương hưu chỉ còn 23,75%. Do đó, vấn đề này đề nghị cần xem xét ở khía cạnh có hỗ trợ đối với đối tượng khi về hưu có thu nhập thấp, không bảo đảm được cuộc sống tối thiểu.
Thứ hai, về BHXH một lần, đây là một quyền lợi chính đáng của người lao động tham gia BHXH. Tuy nhiên, việc người lao động được hưởng BHXH một lần có xu hướng tăng trong thời gian qua là thực tế đáng lo ngại. Điều này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động mà còn ảnh hưởng tới kinh tế - xã hội.
Hiện tại, 2 phương án tại Điểm đ Khoản 1 Điều 77 của dự thảo đang thực hiện theo hướng nhằm hạn chế người lao động được hưởng BHXH một lần. Trong đó, mỗi một phương án đều có ưu, nhược điểm riêng. Do vậy, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đề nghị cần có các nhóm giải pháp để đồng bộ hơn nữa hỗ trợ người lao động trong giai đoạn khó khăn trước mắt, giúp họ duy trì cuộc sống như hỗ trợ tín dụng ưu đãi, vấn đề việc làm, dạy nghề, chuyển đổi nghề nghiệp...
Thứ ba, về trợ cấp một lần khi nghỉ hưu để khuyến khích người lao động gắn bó lâu dài với hệ thống BHXH, giảm thiểu tình trạng người lao động rút BHXH một lần. Ông Phan Văn Anh đề nghị nghiên cứu, xem xét để nâng mức trợ cấp một lần đối với người lao động có thời gian đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỉ lệ lương hưu 75%.
Thứ tư, khoản 4, điều 6 quy định Quỹ BHXH được quản lý tập trung, thống nhất, công khai, minh bạch; được sử dụng đúng mục đích và được hạch toán độc lập theo các quỹ thành phần, các nhóm đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định và chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định.
Tuy nhiên, dự thảo luật chưa quy định rõ về cơ chế để quỹ được công khai minh bạch cũng như trách nhiệm của cơ quan BHXH.
Bên cạnh đó, nguồn hình thành Quỹ BHXH chủ yếu từ nguồn đóng góp của người sử dụng lao động và người lao động. Dù vậy, hai đối tượng này lại được nắm bắt rất ít về mặt thông tin của quỹ. Đề nghị nghiên cứu, bổ sung thêm nguyên tắc để công khai minh bạch, giúp quỹ thực sự đi vào cuộc sống.
Thứ năm, bên cạnh việc tiếp tục ghi nhận quyền của tổ chức Công đoàn về vấn đề khởi kiện ra tòa đối với các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của người lao động thì đề nghị nghiên cứu để quy định cơ quan BHXH được khởi kiện ra tòa đối với người sử dụng lao động trốn đóng BHXH bắt buộc.
Thứ sáu, để giảm tối thiểu tình trạng người sử dụng lao động trốn đóng, chậm đóng, chiếm dụng tiền đóng BHXH của người lao động thì đề nghị tăng cường các biện pháp về thanh tra, kiểm tra, xử lý các vi phạm theo dự thảo luật đưa ra.
Đồng thời đề nghị có thêm các quy định để định rõ các vai trò, trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước, cơ quan thực hiện các chính sách BHXH nếu để tình trạng trốn đóng, chậm đóng BHXH bắt buộc gia tăng.
Thứ bảy, để hoàn thiện dự án luật, tới đây, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam sẽ tiếp tục tham gia rà soát, góp ý vào luật.
