Thừa ủy quyền của Chính phủ trình bày tờ trình tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự án cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa - Chơn Thành là dự án trọng điểm quốc gia.
Việc triển khai dự án không chỉ tạo động lực, sức lan tỏa, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội khu vực Đông Nam Bộ và Tây Nguyên mà còn góp phần hoàn thiện mạng lưới cao tốc theo quy hoạch liên kết vùng.
Dự án có điểm đầu giao đường Hồ Chí Minh (QL.14) tại Km1915+900, thuộc địa phận huyện Đắk R’Lấp, tỉnh Đắk Nông; điểm cuối kết nối với đường Hồ Chí Minh đoạn Chơn Thành – Đức Hòa, thuộc địa phận thị xã Chơn Thành, tỉnh Bình Phước.
Tổng chiều dài khoảng 128,8km; trong đó đoạn qua địa phận Bình Phước khoảng 101km, đoạn qua địa phận Đắk Nông khoảng 27,8km; chiều dài đường cao tốc khoảng 126,8km, chiều dài đoạn tuyến kết nối từ nút giao với cao tốc TP Hồ Chí Minh – Chơn Thành đến đường Hồ Chí Minh đoạn Chơn Thành – Đức Hòa khoảng 2km.
Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 25.540 tỉ đồng, bao gồm 12.770 tỉ đồng vốn nhà nước và 12.770 tỉ đồng vốn do nhà đầu tư thu xếp.
Phương án triển khai chia thành 5 dự án thành phần, trong đó: Dự án thành phần 1 (cao tốc đoạn Gia Nghĩa - Chơn Thành) đầu tư theo phương thức PPP (loại hợp đồng BOT; sơ bộ thời gian thu phí hoàn vốn khoảng 18 năm).
Các dự án thành phần 2, 3, 4, 5 thực hiện giải phóng mặt bằng, xây dựng đường gom và cầu vượt ngang qua địa phận tỉnh Đắk Nông, tỉnh Bình Phước triển khai theo hình thức đầu tư công.
Về tiến độ dự kiến, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết chuẩn bị dự án năm 2023-2024; giải phóng mặt bằng năm 2024-2025; thi công xây dựng từ năm 2025, phấn đấu hoàn thành năm 2026.
Về nguồn vốn đầu tư, Chính phủ kiến nghị Quốc hội chấp thuận bố trí 8.770 tỉ đồng từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thường xuyên của ngân sách trung ương năm 2022 và 1.500 tỉ đồng từ nguồn dự phòng của kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 để đầu tư dự án.
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh nêu rõ, Thường trực Ủy ban Kinh tế cơ bản nhất trí với quy mô đầu tư của dự án. Tuy nhiên một số ý kiến đề nghị cân nhắc mở rộng đầu tư đoạn kết nối 2km của dự án theo quy mô 4 làn xe để bảo đảm kết nối đồng bộ với đường cao tốc TP Hồ Chí Minh - Chơn Thành đang triển khai đầu tư, phát huy hiệu quả đầu tư (giảm thiểu chi phí trong quá trình nâng cấp, mở rộng sau này).
Ông Vũ Hồng Thanh cho biết, theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, sơ bộ tổng mức đầu tư dự án khoảng 25.540 tỉ đồng. Đề nghị phân tích rõ hơn các chi phí thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đặc biệt chi phí liên quan đến việc chuyển mục đích sử dụng rừng và đất lúa của dự án.
Đối với vốn ngân sách trung ương khoảng 10.536,5 tỉ đồng, có ý kiến cho rằng việc bố trí 1.500 tỉ đồng từ nguồn dự phòng của Kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 là không khả thi.
Theo quy định của Luật Đầu tư công năm 2019, số vốn Kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2021-2025 chỉ được thực hiện đến ngày 31.1.2026. Dự án dự kiến đến hết năm 2026 mới hoàn thành, đề nghị Chính phủ giải trình làm rõ việc bố trí nguồn vốn để thực hiện dự án trong năm 2026.
Theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, có 2 dự án BOT song hành với dự án là dự án BOT Cầu 38 - thị xã Đồng Xoài và dự án nâng cấp mở rộng Quốc lộ 14 đoạn Km817 - Km887 (tỉnh Đắk Nông), nên việc đầu tư dự án sẽ làm giảm doanh thu và thay đổi phương án tài chính dự kiến ban đầu của các dự án này.
Do đó, ông Vũ Hồng Thanh đề nghị cần bổ sung giải pháp cụ thể đối với dự án để Quốc hội có cơ sở xem xét, quyết định.
