Đang tập trung giải quyết vấn đề cấp đất cho đồng bào dân tộc

17h: Quốc hội kết thúc phiên làm việc buổi chiều.

Điều hành nội dung chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, theo chương trình, sáng 7.6, Quốc hội tiếp tục tiến hành chất vấn Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh và các thành viên Chính phủ liên quan đối với nhóm vấn đề về dân tộc.

Nguyên nhân và trách nhiệm khi chậm triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia

16h55: Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (đoàn Hà Nội) dẫn báo cáo số 100 của Chính phủ cho thấy Ủy ban Dân tộc nêu một số nguyên nhân dẫn đến triển khai chậm chương trình mục tiêu quốc gia về dân tộc thiểu số là do thời tiết, COVID-19, biến động quốc tế.

Bà Mai đề nghị nêu rõ nguyên nhân chủ quan và trách nhiệm của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc khi để xảy ra tình trạng này?

Bộ trưởng Hầu A Lềnh cho biết, cơ quan này đã báo cáo Chính phủ và nhận trách nhiệm trước Chính phủ về những vấn đề triển khai chậm thuộc trách nhiệm của Ủy ban Dân tộc trong giai đoạn 2021-2022.

Ông Lềnh cho biết, đến tháng 6.2021, Thủ tướng phê duyệt quyết định đầu tư, sau đó, Thủ tướng phân công các bộ ngành xây dựng các văn bản hướng dẫn. Lúc này, các Bộ, ngành mới triển khai được các văn bản và đến hết năm 2022 đã triển khai cơ bản xong.

“Quá trình triển khai có thủ tục chậm với nhiều lý do, trong đó, lý do chủ quan, chúng tôi xin nhận trách nhiệm trước Chính phủ.

Tôi cũng nhớ tại phiên họp Quốc hội tháng 10.2022, Chính phủ nhận trách nhiệm trước Quốc hội, sau đó thì đến nay, Chính phủ đã chỉ đạo rất quyết liệt những vấn đề tháo gỡ và cơ bản hoàn thành”, ông Lềnh nói.

Theo ông, trong số các văn bản triển khai chương trình mục tiêu quốc gia, Ủy ban Dân tộc chỉ chịu trách nhiệm với hai thông tư, còn 9 văn bản khác thuộc trách nhiệm của các bộ ngành.

Giai đoạn tới, Ủy ban Dân tộc cam kết sẽ làm tốt hơn trong vai trò kiểm tra, đôn đốc và giải quyết khó khăn cho các địa phương trong quá trình thực hiện các văn bản.

Sẽ chuyển tiền để cấp điện thoại thông minh cho địa phương

16h50: Đại biểu Bùi Sỹ Hoàn - Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương cho biết, nhu cầu về được tuyên truyền chính sách pháp luật cũng như nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần của đồng bào vùng dân tộc thiểu số, miền núi và biên giới là rất lớn. Nhà nước đã có rất nhiều chính sách về nội dung này.

Tuy nhiên, đề án thí điểm cấp radio cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi, biên giới, vùng đặc biệt khó khăn theo Quyết định số 1860 của Thủ tướng Chính phủ đến nay vẫn chưa được triển khai thực hiện. Đề nghị Bộ trưởng cho biết nguyên nhân?

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Hầu A Lềnh cho biết, đề án cấp radio đã từng được lập dự án, tổ chức đấu thầu nhưng không có đơn vị đủ điều kiện tham gia nên không thực hiện được. Sang năm 2019, nội dung này đã được tích hợp vào trong dự án.

Hiện nay, trong dự án không còn là cấp radio nữa mà là cấp các thiết bị nghe nhìn cho người có uy tín trong cộng đồng. Theo ông Hầu A Lềnh, vừa qua, hơn 2/3 số địa phương kiến nghị thay thế radio bằng điện thoại thông minh. Trung ương sẽ chuyển tiền cho địa phương để địa phương căn cứ danh mục, đầu tư thiết bị cấp cho người có quy tín.

Tỉ lệ người dân tộc thiểu số chưa nói thông viết thạo chữ tiếng Việt khoảng 15%

16h45: Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định cho biết, trong các chuyến công tác vùng sâu, vùng xa, đại biểu đã gặp rất nhiều người đồng bào dân tộc bị tái mù chữ.

Do đó, đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết, Ủy ban Dân tộc đã có khảo sát như nào về tỷ lệ tái mù chữ vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi? Đồng thời cho biết đã có phương án phối hợp với Mặt trận Tổ quốc và Bộ Giáo dục và Đào tạo như thế nào để giải quyết vấn đề này?

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Hầu A Lềnh cho biết, hiện nay, tỉ lệ người dân tộc thiểu số chưa nói thông viết thạo chữ tiếng Việt khoảng 15%.

“Chính sách giáo dục của Đảng, Nhà nước được triển khai trong nhiều nhiệm kỳ nhưng đến nay vẫn còn 15%”, ông Lềnh trăn trở.

Tỉ lệ 15% này, theo Bộ trưởng, gồm cả số người tái mù và người chưa đi học do nhiều yếu tố khách quan.

Ông cho biết, sẽ phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo để giải quyết dứt điểm tình trạng này.

“Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai 4 hội nghị ở 4 vùng kinh tế, trong đó có kế hoạch xóa mù cho đồng bào dân tộc thiểu số”, Bộ trưởng nói.

Giải pháp để thu hút đầu tư của doanh nghiệp, giải quyết việc làm tại chỗ cho đồng bào dân tộc

16h40: Đại biểu Phan Thái Bình (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam) nêu rõ, tại Báo cáo 874 ngày 30.5.2023 của Ủy ban Dân tộc có nêu vấn đề: Một số địa phương chưa phát huy thế mạnh của mình để thu hút nguồn lực đầu tư cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Tuy nhiên, đại biểu nhận thấy, vấn đề đầu tư và thu hút nguồn lực đầu tư cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là đầu tư các cơ sở hạ tầng thiết yếu, trong đó, hạ tầng giao thông để thu hút các doanh nghiệp đầu tư, giải quyết việc làm tại chỗ cho bà con vùng dân tộc thiểu số và miền núi thì đang gặp rất nhiều khó khăn.

Do vậy, đại biểu Phan Thái Bình đề nghị Bộ trưởng cho biết, khó khăn như thế thì thời gian tới, Bộ trưởng có giải pháp nào để thực hiện thu hút được đầu tư của doanh nghiệp vào vùng này, giải quyết việc làm tại chỗ cho bà con vùng đồng bào dân tộc miền núi và thiểu số.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Hầu A Lềnh cho biết, thực trạng là các địa phương chưa phát huy hết nguồn lực của mình. Đến nay, số địa phương có bố trí nguồn vốn đối ứng còn thấp.

"Về vốn đầu tư cho địa phương, chúng tôi cũng đồng tình rằng, rất khó khăn. Để đầu tư cần rất nhiều điều kiện, lợi ích các bên", ông Hầu A Lềnh nói và cho biết, giải pháp là địa phương cần xây dựng cơ chế chính sách phù hợp, đặc biệt chính sách tiếp cận đất đai, tiếp cận tín dụng để hỗ trợ, thu hút doanh nghiệp. Ủy ban Dân tộc sẽ phối hợp với các địa phương để nghiên cứu, tăng thêm nguồn lực.

Nhiều hộ gia đình không muốn thoát nghèo

16h30: Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cho rằng, nhiều người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số không muốn thoát nghèo, cận nghèo.

“Tâm lý không muốn thoái nghèo, cận nghèo diễn ra khá phổ biến trên cả nước, nếu không có biện pháp xử lý khiến công tác xóa nghèo của Nhà nước không đạt hiệu quả”, Đại biểu Hoà nói và đề nghị Bộ trưởng cho biết đâu là nguyên nhân, giải pháp ra sao để đồng bào có nhận thức đồng hành thoát nghèo.

Trả lời ý kiến của đại biểu Phạm Văn Hòa về việc nhiều hộ gia đình ở vùng nghèo không muốn thoát nghèo, Bộ trưởng cho biết, qua nghiên cứu tài liệu của các bộ ngành, các địa phương liên quan và khảo sát thực tế, hiện tượng này là có thật, xuất phát từ nhiều yếu tố.

Tuy đã thoát nghèo, nhưng thực tế đời sống vẫn rất khó khăn, người dân thoát nghèo có thu nhập cải thiện không nhiều, trong khi không tiếp tục nhận được sự hỗ trợ từ chính sách.

Nói về thu nhập, thoát nghèo được chiếu theo tiêu chí mới, ở vùng nông thôn là 1,5 triệu đồng. Còn dưới góc độ tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, mặc dù nhiều nơi đã được đầu tư, nhưng chất lượng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của người dân, khiến họ băn khoăn, nếu thoát nghèo sẽ không được hưởng nữa.

Để giải quyết vấn đề này, theo ông Hầu A Lềnh “cần rất nhiều biện pháp tổng hợp”, trong đó công tác thống kê, tổng hợp và trách nhiệm của các địa phương khi thống kê, đánh giá, rà soát hộ nghèo cần hết sức khách quan, làm sao đưa họ ra hộ nghèo mà họ vẫn phải sống tốt được. Có như vậy thì họ mới yên tâm.

Đồng thời cần tuyên truyền, vận động, làm sao để giúp những hộ này hiểu được chính sách của Đảng, Nhà nước để tự nguyện thoát nghèo.

Trên thực tế, nhiều hộ gia đình cũng đã làm như vậy, đấy là những tấm gương sáng.

Đâu là vấn đề Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh trăn trở nhất?

16h20: Đặt câu hỏi chất vấn, ĐBQH Phạm Trọng Nghĩa - Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn cho biết, đến nay, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc đã đảm nhận nhiệm vụ 1/2 nhiệm kỳ. “Nếu chọn một vấn đề mà Bộ trưởng quan tâm và trăn trở thì đó là gì? Bộ trưởng đã làm gì để giải quyết trăn trở đó?”, đại biểu hỏi.

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Hầu A Lềnh cảm ơn đại biểu vì đưa ra câu hỏi “rất dễ nhưng rất khó”.

Ông cho biết, trong quá trình công tác từng kinh qua nhiều vị trí nhưng vị trí nào cũng gắn với lĩnh vực dân tộc.

“Bản thân tôi cũng là người dân tộc thiểu số nên cảm xúc ở mỗi vị trí công việc khác nhau. Nhưng hiện nay, với tư cách Bộ trưởng, tôi nghĩ việc số một là phải hoàn thành nhiệm vụ Đảng, Nhà nước giao trong triển khai các chính sách dân tộc”, ông Lềnh nói và cho biết, sẽ cố gắng hết sức hoàn thành nhiệm vụ.

Theo Bộ trưởng Lềnh, trăn trở của ông chung với trăn trở của bà con.

“Chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đang dần hoàn thiện nhưng dù chính sách nhiều đến đâu, nguồn lực nhiều đến đâu mà bà con không tiếp nhận được, không đồng lòng cùng thực hiện thì sẽ không thành công”, ông Lềnh chia sẻ.

Bộ trưởng cho rằng, cần phải để người dân cảm nhận được chính sách, chung tay cùng thực hiện chính sách và đây cũng là bài học tốt trong xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc.

Đang tập trung giải quyết vấn đề cấp đất cho đồng bào dân tộc

16h15: Đặt câu hỏi chất vấn Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh, ĐBQH Trần Văn Khải - Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Nam phản ánh về những bất cập trong việc giao đất cho đồng bào sản xuất, trong đó có trường hợp giao đất cho đồng bào nhưng đất sản xuất không đủ điều kiện cơ bản khiến đồng bào không sản xuất được rồi bỏ; tình trạng lấn chiếm, bán, sang nhượng đất sau khi được giao… thời gian qua.

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Hầu A Lềnh cho biết, hiện nay đang tập trung giải quyết đất đai cho các hộ dân chưa được cấp đất lần nào.

Ngoài ra, một số trường hợp hộ đồng bào đã được cấp đất nhưng lại chuyển nhượng, mua bán, cho tặng... Những hoạt động này thực hiện theo pháp luật, nhưng cũng có trường hợp cho tặng tự do, không theo luật.

Trách nhiệm của địa phương là phải rà soát để đảm bảo công bằng trong chính sách. Trường hợp vi phạm pháp luật thì trách nhiệm thuộc cấp ủy, chính quyền địa phương.

Trung ương và địa phương cần sự phối hợp thống nhất. Trong đó Trung ương đôn đốc, địa phương trực tiếp kiểm tra. Quá trình dự thảo Luật Đất đai, Ủy ban Dân tộc cũng đã tham gia 2 lần, đã có điều luật về cấp đất cho đồng bào dân tộc. Uỷ ban Dân tộc đã có đề nghị ở 2 khoản là cần có chính sách về đất ở, đất sinh hoạt cho đồng bào dân tộc phù hợp phong tục tập quán từng vùng và có chính sách cho đồng bào dân tộc được có đất để sản xuất, sinh hoạt.

“Có những hộ gia đình mặc dù chưa có hộ khẩu ổn định, nhưng đã di cư đến 3-4 tỉnh”

16h10: Đại biểu Khang Thị Mào (đoàn Yên Bái) đặt câu hỏi, hiện nay, chúng ta đã có nhiều chính sách định canh, định cư cho bà con dân tộc thiểu số và miền núi, tuy nhiên, một bộ phận người dân tộc thiểu số, chủ yếu là dân tộc Mông vẫn đang du canh, du cư phát nương, làm rẫy, mang theo cả gia đình, đời sống rất khó khăn.

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh nêu rõ những giải pháp giúp bà con dân tộc thiểu số và miền núi định cư ổn định cuộc sống trong thời gian tới?

Về vấn đề dân tộc Mông di cư, ông Hầu A Lềnh cho rằng, qua quá trình đánh giá, khảo sát, đồng bào di cư không theo kế hoạch, từ địa phương này sang địa phương khác, trong phạm vi cả nước, đặc biệt di cư từ khu vực phía Bắc vào khu vực Tây Nguyên.

Việc này không phải chỉ có dân tộc Mông mà có nhiều đồng bào dân tộc khác; thậm chí có những địa phương, dân tộc Mông di cư, di canh đến chiếm số ít.

Nói về lý do, ông cho rằng, về tập tục, tập quán, từ trước đến nay, đồng bào dân tộc Mông di cư nhiều hơn, thường xuyên hơn, có những trường hợp di cư đến nhiều địa bàn, nhiều tỉnh thành khác nhau.

“Hiện nay, đã có những hộ gia đình mặc dù chưa có hộ khẩu ổn định, nhưng đã di cư đến 3-4 tỉnh. Đây là thực trạng đã và đang xảy ra. Đồng bào dân tộc Mông có một tập quán, nhiều khi, chỉ nghe anh em nói điều kiện ở đây tốt hơn là di cư, khi đi, thường đi theo cả gia đình, cộng đồng hoặc dòng họ.

Trong thực tiễn đã chứng minh, người dân tộc Mông và nhiều dân tộc khác di chuyển đến những địa bàn có điều kiện hơn thì cuộc sống của họ cũng tốt hơn, trở thành hộ khá”, ông nói.

Bên cạnh đó, ông Hầu A Lềnh cho rằng, một trong những nguyên nhân nữa khiến đồng bào dân tộc có xu hướng di cư là nơi đồng bào đang ở xảy ra thiên tai, bão lũ… khiến họ cảm thấy không an lòng, khiến họ đi tìm những nơi tốt đẹp hơn, chủ động đi từ địa phương này, đến địa phương khác, đến nơi nào ổn định thì họ ở.

“Tất cả công dân Việt Nam đều có quyền cư trú ở bất cứ nơi đâu theo Luật Cư trú, nhưng trách nhiệm của chính quyền các cấp là phải phổ biến, tuyên truyền pháp luật để người dân hiểu được quy định của pháp luật, để nếu người dân có nguyện vọng chuyển đến nơi khác thì phải báo cáo, hoặc được cho phép thì mới đi”, ông nói.

Ngân sách bố trí đủ hơn 100.000 tỉ đồng thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia

16h: Đại biểu Vương Thị Hương - Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang cho biết, ngày 19.6.2020, Quốc hội khóa XIV đã ban hành Nghị quyết 120 về phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030.

Tại Khoản 4 Điều 2 Nghị quyết 120 giao Chính phủ: Trong quá trình điều hành, Chính phủ tiếp tục rà soát, cân đối, bố trí ngân sách Trung ương bổ sung cho Chương trình tăng chi đầu tư phát triển, hỗ trợ để tăng vốn tín dụng chính sách và có giải pháp huy động hợp lý các nguồn vốn ODA, vốn đầu tư của các thành phần kinh tế, vốn xã hội hóa trong Chương trình.

Với vai trò là cơ quan thường trực của Chương trình, đại biểu Vương Thị Hương đề nghị Bộ trưởng, Chủ nhiệm cho biết đã tham mưu cho Chính phủ thực hiện nhiệm vụ này như thế nào, kết quả ra sao?

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Hầu A Lềnh cho biết, về bố trí vốn, theo Nghị quyết được Quốc hội phê duyệt, đến nay, Ủy ban Dân tộc đã tham mưu Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội để bố trí đủ vốn là 104.000 tỉ đồng cho giai đoạn từ nay đến 2025, đó là nguồn vốn từ ngân sách Nhà nước.

Ngoài ra, còn một số nguồn vốn khác như vốn tín dụng 19.700 tỉ đồng, vốn địa phương đối ứng trên 10.000 tỉ đồng; huy động vốn ngoài ngân sách khoảng hơn 2.000 tỉ đồng từ nguồn ODA và khuyến khích một số nguồn vốn xã hội khác.

“Việc bố trí nguồn vốn đã đủ để triển khai theo Nghị quyết Quốc hội phê duyệt”, ông Lềnh nói.

Về việc huy động nguồn vốn khác, Bộ trưởng Lềnh cho biết, cơ quan này đã phối hợp tham mưu Ban Chỉ đạo Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng kế hoạch huy động nguồn vốn khác ngoài ngân sách, như vốn của các doanh nghiệp, Tổng công ty nhưng giai đoạn 2020-2021 rất khó khăn do đại dịch COVID-19 nên không đặt vấn đề huy động vốn của doanh nghiệp và các tổng công ty.

Về vốn ODA, Bộ trưởng Hầu A Lềnh cho biết, Ủy ban Dân tộc đã có một dự án phối hợp với các bộ ngành huy động ngân sách gần 9.000 tỉ đồng, khảo sát để đầu tư 75 tuyến đường cho các xã đặc biệt khó khăn.

Nhưng năm 2022, ông cho biết, việc đàm phán gặp nhiều vướng mắc do vốn chưa được giải ngân, áp lực về trần nợ công nên các bộ ngành có ý kiến cân nhắc dự án này vào thời điểm thích hợp.

Vì vậy, dự án này đang tạm dừng. Song Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc cho biết, tới đây sẽ nghiên cứu, đàm phán lại và cố gắng thực hiện dự án này từ nay đến năm 2025.

Sẽ điều chỉnh nghị định về công tác dân tộc trong năm 2023

15h50: Đặt câu hỏi chất vấn, đại biểu Ma Thị Thúy - Đoàn ĐBQH tỉnh Tuyên Quang nêu rõ, Nghị định 05 năm 2011 về công tác dân tộc đã ban hành 12 năm, hiện nay có nhiều bất cập. Đại biểu đề nghị Ủy ban Dân tộc cho biết đã tham mưu cho Chính phủ sửa đổi Nghị định 05 về công tác dân tộc hay chưa?

Thứ hai, ngày 23.2.2023, Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện 71 gửi các bộ, ngành tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó có Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở miền núi.

Với vai trò là cơ quan thường trực của chương trình này, đại biểu Ma Thị Thúy đề nghị Bộ trưởng cho biết khi nào Bộ thực hiện xong theo yêu cầu của Công điện 71 để cho các địa phương triển khai thực hiện?

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh cho biết, Nghị định 05 ban hành từ năm 2011 và đã trải qua hai lần đại hội, các chính sách dân tộc và công tác dân tộc đã được các bộ ngành triển khai nghiêm túc.

Trong 12 năm qua, các bộ ngành đã ban hành 415 văn bản để triển khai nghị định này; các địa phương đã ban hành 711 văn bản. Tuy nhiên, sau quá trình rà soát và đánh giá, Ủy ban Dân tộc thấy rằng, sau khi Nghị định 05 ra đời năm 2011 thì Hiến pháp năm 2013 ban hành sau, tiếp theo đó là kết luận 65 của Bộ Chính trị, Nghị quyết 88 và 120, vì vậy, nhiều chủ trương chính sách khác liên quan vùng đồng bào dân tộc thiểu số cần phải được cập nhật và bổ sung.

Một số vấn đề thực tiễn cần phải được điều chỉnh. Qua đánh giá việc thực hiện Nghị định 05, Ủy ban Dân tộc báo cáo Thủ tướng và hiện Thủ tướng đã giao chính thức cho Ủy ban chủ trì để cùng các Bộ, ngành tổng kết Nghị định 05 và đề xuất điều chỉnh, sửa đổi một số nội dung. Ủy ban Dân tộc sẽ trình Chính phủ các nội dung sửa đổi này trong năm 2023.

15h27: Quốc hội nghỉ giải lao.

15h10: Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ điều hành chất vấn

Điều hành chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị bộ trưởng làm rõ 2 nội dung. Thứ nhất, đại biểu Nguyễn Tạo (đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng) đề nghị bộ trưởng sớm nghiên cứu đề xuất xây dựng luật về hỗ trợ phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Tuy nhiên, phần giải trình của bộ trưởng về Luật Dân tộc chưa rõ ràng.

Vấn đề thứ hai, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh làm rõ những vướng mắc trong thời gian qua liên quan đến đối tượng thụ hưởng các chính sách.

Việc thực hiện các chính sách thụ hưởng theo đối tượng hay theo địa bàn, hay cả hai; hoặc trên cơ sở đối tượng, cộng thêm địa bàn. Nếu phân loại như 12 chính sách, có khoảng 2 triệu người không được hỗ trợ chính sách bảo hiểm xã hội. Hiện nay, Hội đồng dân tộc của Quốc hội cũng đang bàn vấn đề này, đề nghị đại biểu Quốc hội quan tâm, sau phiên chất vấn làm rõ được điều này sẽ rất tốt.

15h05: “Việc có Bộ Luật Dân tộc là rất tốt”

Đại biểu Nguyễn Tạo (đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng) nêu rõ, trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước rất quan tâm tới việc xây dựng và thực thi chính sách dân tộc, từ đó góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển trong cộng đồng dân tộc ở đất nước, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước. Tuy nhiên, luôn luôn phát sinh những bất cập, tồn tại và bất cập trong quá trình triển khai và thực hiện.

“Cử tri cho rằng, cần có những định hướng hoàn thiện về cơ chế, chính sách dân tộc trong thời gian tới, đó là sớm nghiên cứu ban hành Luật về hỗ trợ phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Với tư cách là tư lệnh ngành, đại biểu đề nghị bộ trưởng cho hay quan điểm về nhận định trên? Và đưa ra các giải pháp trong thời gian tới?” - đại biểu Quốc hội nêu.

Trả lời, bộ trưởng cho rằng, từ năm 2017, Uỷ ban Dân tộc đã trình Chính phủ đề nghị xây dựng Luật Dân tộc. Trải qua 2 nhiệm kỳ, cũng đã nghiên cứu, tổ chức nhiều hội thảo, báo cáo Uỷ ban Thường vụ Quốc hội khoá XIII, nhưng lúc đó, vì lĩnh vực dân tôc, chính sách dân tộc có liên quan đến nhiều chính sách khác nhau, cho nên, để đảm bảo xây dựng một bộ luật phù hợp, thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật Việt Nam, không chồng chéo, cần phải có tiếp tục thời gian nghiên cứu, chưa trình Quốc hội.

“Theo quan điểm của tôi, việc có Bộ Luật Dân tộc là rất tốt, là cơ sở pháp lý quan trọng để xây dựng chính sách, vì công tác dân tộc ở tất cả lĩnh vực, cả hệ thống chính trị chứ không phải pháp luật chuyên ngành” - ông nói.

15h00: Thiếu đất ở là vấn đề nhức nhối của đồng bào dân tộc thiểu số

Đại biểu Dương Tấn Quân (đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) đặt câu hỏi đối với Bộ trưởng, Chủ nhiệm Uỷ ban Dân tộc đề nghị chỉ rõ những khó khăn, vướng mắc trong chính sách dân tộc liên quan đến phân định xã, thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi. Đánh giá tác động của Quyết động 861 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh sách các xã khu vực I, II, III?

“Tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất của vùng đồng bào dân tộc thiểu số là những vấn đề nhức nhối nhiều năm nay nhưng chưa được giải quyết dứt điểm. Đề nghị bộ trưởng cho biết những thuận lợi, khó khăn và giải pháp trong thời gian tới để giải quyết tình trạng này” - đại biểu Dương Tấn Quân đặt câu hỏi.

Trả lời đại biểu Dương Tấn Quân, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh cho biết, về khó khăn, vướng mắc trong phân định vùng đồng bào dân tộc thiểu số, việc phân định này được thực hiện qua 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 thực hiện theo Nghị quyết số 22 của Bộ Chính trị, lúc đó thực hiện phân định theo miền núi, vùng cao. Giai đoạn 2, thực hiện phân định theo trình độ phát triển, xác định các thôn, xã đặc biệt khó khăn để làm địa bàn đầu tư tập trung trọng tâm trọng điểm.

Trong quá trình phân định thuộc 2 giai đoạn này, Ủy ban Dân tộc được giao chủ trì, tham mưu Chính phủ xác định các tiêu chí. Từ 1996 đến nay, các chính sách đầu tư vùng đồng bào dân tộc thiểu số được xây dựng trên tinh thần đầu tư ở vùng đặc biệt khó khăn nhất theo tiêu chí phân định 3 khu vực theo trình độ phát triển.

Gần đây nhất, Nghị quyết 120 của Quốc hội đã giao Chính phủ quy định tiêu chí cụ thể để xác định địa bàn trọng tâm, trọng điểm, trên tinh thần đó, Ủy ban Dân tộc đã tham mưu Chính phủ ban hành Quyết định số 33 để xác định tiêu chí phân định theo 3 khu vực theo trình độ phát triển. Trên cơ sở tiêu chí được ban hành, Ủy ban Dân tộc đã trình Chính phủ ban hành Quyết định số 861, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc được Thủ tướng ủy quyền ban hành Quyết định số 612 phê duyệt danh sách các xã đặc biệt khó khăn.

Quá trình phân định dựa trên một số tiêu chí: những xã, thôn có 15% dân số trở lên là người dân tộc thiểu số thì xác định là xã, thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số; xã có tỉ lệ hộ nghèo 15% trở lên thì là xã nghèo. Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc cho hay, với những xã có tỉ lệ hộ nghèo dưới 15% thì không còn là xã nghèo nữa, tuy nhiên, trong thực tế cũng xuất hiện một số bất cập.

Về tác động của quyết định số 861, các xã không còn là vùng đặc biệt khó khăn nữa, không được hưởng chính sách ưu đãi đầu tư của giai đoạn 2016-2020, đã có tác động, ảnh hưởng đến 12 chính sách. Chính phủ đã giao các bộ, ngành điều chỉnh, sửa đổi một số quy định, thông tư có liên quan đến vùng đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó có chính sách bảo hiểm với người dân tộc thiểu số. Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Bảo hiểm xã hội Việt Nam và các cơ quan đang sửa Nghị định 146, trong đó có bổ sung, đưa các đối tượng thuộc diện không ở các xã đặc biệt khó khăn, nhưng vẫn là hộ dân tộc thiểu số khó khăn vào diện tiếp tục thụ hưởng. Dự thảo đang được xin ý kiến các cơ quan liên quan để trình Chính phủ trong thời gian tới.

14h50: Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh báo cáo một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn

Thay mặt Ủy ban Dân tộc, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh cảm ơn các đại biểu Quốc hội và cử tri đã quan tâm gửi nhiều ý kiến đến lĩnh vực công tác dân tộc, chính sách dân tộc trong thời gian qua và tại kỳ họp này.

Ông Hầu A Lềnh khẳng định, công tác dân tộc là nhiệm vụ chiến lược lâu dài, cấp bách của Đảng và Nhà nước ta, được thực hiện thông qua các chủ trương của Đảng, các quy định pháp luật và hệ thống chính sách liên quan đến nhiều ngành, lĩnh vực, góp phần quan trọng trong thực hiện chiến lược đại đoàn kết các dân tộc Việt Nam. Đảng, Nhà nước ta đã ban hành nhiều chính sách trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và người dân tộc thiểu số. Cùng với sự vào cuộc của các cấp, các ngành, các địa phương và sự nỗ lực cố gắng vươn lên của đồng bào các dân tộc, kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã có bước phát triển rõ rệt, cơ cấu kinh tế chuyển biến tích cực, sinh kế của người dân ngày càng đa dạng, phong phú, thu nhập được cải thiện, an ninh trật tự được giữ vững, khối đại đoàn kết các dân tộc được củng cố và tăng cường. Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 được thiết kế với 10 dự án thành phần có sự tham gia của nhiều bộ, ngành, được triển khai trên địa bàn 51 tỉnh vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi…

Bộ trưởng cho biết, việc thực hiện công tác dân tộc, chính sách dân tộc, đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số vùng dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn, bất cập như: hệ thống văn bản hướng dẫn để thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia và một số chính sách mặc dù đã được ban hành nhưng văn bản hướng dẫn được triển khai chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra, làm chậm triển khai các chính sách đời sống của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và người dân tộc thiểu số còn gặp vô vàn khó khăn.

Bộ trưởng Hầu A Lềnh cho hay, Ủy ban Dân tộc đã có báo cáo gửi Quốc hội về một số nội dung đề nghị trả lời chất vấn, trong đó có 4 nội dung lớn. Ủy ban Dân tộc trân trọng tiếp tục lắng nghe, giải trình, tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội.

14h40: Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ điều hành chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực dân tộc

Chủ tịch Quốc hội cho biết, tiếp theo chương trình, Quốc hội sẽ tiến hành chất vấn Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc về các vấn đề trọng tâm: Trách nhiệm của Ủy ban Dân tộc và công tác phối hợp với các bộ, ngành trong triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia (xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025; giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025; phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030).

Quốc hội cũng chất vấn chính sách thu hút nguồn lực hỗ trợ đầu tư phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn. Giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong chính sách dân tộc liên quan đến phân định các xã, thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Việc giải quyết khó khăn về đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc, khắc phục tình trạng du cư, du canh tự phát, chặt phá rừng. Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh trả lời chất vấn.

Trong quá trình chất vấn, Quốc hội có thể mời Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang; bộ trưởng các bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Nội vụ, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Giao thông vận tải, Xây dựng, Lao động - Thương binh và Xã hội, Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Thông tin và Truyền thông, Tài nguyên và Môi trường; Thống đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan.

* Chiều 6.6, sau phiên đăng đàn của Bộ trưởng Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh bắt đầu "ngồi ghế nóng". Đây là lần đầu tiên Bộ trưởng Hầu A Lềnh trả lời chất vấn trước Quốc hội.

Ông sẽ trả lời về trách nhiệm của Ủy ban Dân tộc và công tác phối hợp trong triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia, gồm Chương trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025; Công tác giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025; Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030.

Chính sách thu hút nguồn lực hỗ trợ đầu tư phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn cùng giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong chính sách dân tộc liên quan đến phân định các xã, thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi... cũng là những nội dung trong nhóm vấn đề ông Hầu A Lềnh phải trả lời.

Ngoài ra, ông Hầu A Lềnh sẽ trả lời về việc giải quyết khó khăn về đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc, khắc phục tình trạng du cư, du canh tự phát, chặt phá rừng.

Chia sẻ với báo chí bên hành lang Quốc hội trước đó, Bộ trưởng Hầu A Lềnh nói rằng, cảm thấy "rất lo lắng" trong lần đầu tiên đăng đàn, bởi chưa biết các đại biểu Quốc hội sẽ quan tâm tới vấn đề gì.

Bởi vậy, ông cho hay, đã chuẩn bị các nội dung hết sức nghiêm túc để cung cấp thông tin cho các đại biểu, đặc biệt là những vấn đề của ngành, lĩnh vực mình đang được Chính phủ, Thủ tướng giao quản lý.

Liên quan đến 3 chương trình mục tiêu quốc gia - một trong những nội dung quan trọng thuộc nhóm vấn đề chất vấn, Bộ trưởng Hầu A Lềnh cho rằng, việc các đại biểu băn khoăn giải ngân vốn rất chậm, ì ạch là đúng, vì Nghị quyết của Quốc hội đã ban hành từ năm 2019.

Theo ông Lềnh, đến nay, công việc tiếp tục triển khai ở các địa phương, nhưng nếu nhìn vào số lượng giải ngân so với tổng vốn được bố trí trong giai đoạn 2021-2025 thì thấy tỉ lệ giải ngân rất thấp. Dù vậy, ông khẳng định khi đã có các văn bản pháp lý và hướng dẫn của các địa phương thông suốt, việc giải ngân cũng sẽ thuận lợi.

Người đứng đầu Ủy ban Dân tộc cho rằng, các danh mục, công trình, cũng như nội dung có liên quan đến giải ngân vốn đầu tư công thuộc lĩnh vực dân tộc rất gọn, không lớn như các chương trình khác và sẽ được triển khai rộng khắp ở các địa bàn, địa phương.