Theo ĐB Triệu Thế Hùng: Hiến pháp quy định “Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo…” cần được hiểu quyền tố cáo không chỉ là quyền của cá nhân, có thể là nhiều người cùng phát hiện ra hành vi vi phạm và cùng tố cáo, có thể đó là tập thể, là pháp nhân. Điều 26 của dự thảo Luật này cũng nói đến chủ thể của tố cáo không chỉ là cá nhân. Để phù hợp với Hiến pháp và khắc phục mâu thuẫn trong dự thảo Luật thì cần sửa điều 2 và các điều có liên quan theo hướng chủ thể tố cáo không chỉ là cá nhân, như quy định tại điều 26.
Bên cạnh đó, Hiến pháp cũng quy định mọi người có quyền tố cáo đối với “những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân...” nói chung, không chỉ trong lĩnh vực quản lý nhà nước mà đối với tất cả các hành vi vi phạm pháp luật trong xã hội. Vì vậy quy định như tại điều 1 của dự thảo hạn chế quyền tố cáo chỉ đối với “việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ và hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước…” là chưa phù hợp, cần phải được cân nhắc thêm.
Quy định này tại điều 1 cũng mâu thuẫn với điều 27 của dự thảo xác định việc tố cáo không chỉ đối với vi phạm trong lĩnh vực quản lý nhà nước mà còn đối với các lĩnh vực hình sự, dân sự. Trong thực tế không ít tố cáo vi phạm vừa mang tính dân sự vừa có những nội dung hình sự vừa thể hiện các quan hệ hành chính, quản lý. Ví dụ một công dân tố cáo một doanh nghiệp về hành vi thường xuyên xả nước thải độc hại ra môi trường, hay một công dân tố cáo một công dân khác có hành vi phá hủy một công trình công cộng…
Theo ông, trước đây khiếu nại và tố cáo là đối tượng điều chỉnh chung của Luật Khiếu nại, Tố cáo, nay tách ra thành 2 luật thì phải xử lý như thế nào?
- Tố cáo và khiếu nại là 2 khái niệm pháp lý khác nhau nhưng đều là một trong những quyền cơ bản của con người, trong nhiều trường hợp có nhiều tố cáo chứa đựng cả những nội dung khiếu nại. Để bảo đảm thực hiện quyền con người về khiếu nại, tố cáo thì Luật cần bổ sung các trường hợp tố cáo đồng thời có nội dung khiếu nại. Trước đây khiếu nại và tố cáo là đối tượng điều chỉnh chung của Luật khiếu nại, tố cáo, nay tách ra thành 2 luật thì vẫn phải xử lý những trường hợp tố cáo đồng thời có nội dung khiếu nại ngay tại Luật này.
Ngoài ra cần nhấn mạnh tới nội dung thẩm quyền giải quyết tố cáo đã được xác định khá rõ ràng tại mục 1 chương III của Dự thảo Luật. Thực chất của sự xác định thẩm quyền là sự phân công trách nhiệm trong nội bộ bộ máy nhà nước, cán bộ công chức nhà nước nếu thực hiện quyền tố cáo cần gửi tố cáo tới đúng các địa chỉ thẩm quyền.
Tuy nhiên đối với mọi người, mọi công dân nói chung thì họ có thể và cần phải được gửi tin báo tố cáo tới bất cứ cơ quan nhà nước nào, việc tiếp nhận, phân loại và xử lý các thông tin tố cáo là trách nhiệm của cơ quan nhà nước, không phải là của công dân, không thể buộc công dân phải gửi tố cáo tới đúng địa chỉ thẩm quyền. Để thực hiện “một cửa”, xây dựng “nhà nước kiến tạo phát triển”, xây dựng bộ máy nhà nước phục vụ nhân dân thì không thể yêu cầu dân phải chạy theo sự phân công thẩm quyền của nhà nước. Yêu cầu này chưa được thể hiện rõ trong dự thảo.
Dư luận khá quan tâm đến vấn đề bảo vệ người tố cáo. Trong dự thảo mới, điều này được quy định như thế nào?
- Vấn đề bảo vệ người tố cáo, bảo đảm an toàn cho người tố cáo quy định tại điều 5, 52, 55 có phần nặng về thủ tục. Việc bảo vệ người tố cáo trong dự thảo chú ý nhiều đến giai đoạn giải quyết tố cáo. Trong thực tế, sự đe dọa đối với người tố cáo phần nhiều diễn ra sau khi việc tố cáo đã được xử lý xong, kể cả khi người tố cáo đã yêu cầu chấm dứt sự bảo vệ, nhưng sự đe dọa vẫn có thể diễn ra, thậm chí đến hết cuộc đời.
Chính vì vậy sau khi việc bảo vệ người tố cáo đã chấm dứt trong 2 trường hợp như quy định tại điều 55 thì cần có quy định để người tố cáo có quyền yêu cầu được bảo vệ trở lại khi thấy cần thiết. Mặt khác đã có quy định về người tố cáo có yêu cầu chấm dứt sự bảo vệ thì cũng cần có quy định người tố cáo yêu cầu được bảo vệ trở lại.
Tố cáo tồn tại không chỉ là hiện tượng khách quan nảy sinh trong dời sống xã hội và quản lý nhà nước mà những tố cáo đúng sẽ có tác dụng chống vi phạm pháp luật, chống tiêu cực nảy sinh, chống tham những quan liêu lãng phí, góp phần xây dựng bộ máy nhà nước vững mạnh và đội ngũ cán bộ liêm chính, đề cao trách nhiệm phục vụ nhân dân. Chính vì vậy cần khuyến khích các tố cáo đúng và coi đó là công cụ hữu hiệu để xây dựng nhà nước pháp quyền của dân do dân và vì dân, xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển phục vụ nhân dân. Các quy phạm khuyến khích đúng cần được thể hiện rõ hơn trong dự thảo Luật.
Xin cảm ơn ông!
