Ngày 25.5, tại Hà Nội, Bộ Công an phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương tổ chức Hội thảo khoa học cấp quốc gia: “Lực lượng Cảnh sát nhân dân trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam”.
Chủ trì Hội thảo gồm Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình; Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa; Thượng tướng Trần Quốc Tỏ, Thứ trưởng Công an; Trung tướng Nguyễn Duy Ngọc - Thứ trưởng Công an.
Tại Hội thảo, Chánh án Nguyễn Hoà Bình đã phân tích về sự phối hợp giữa lực lượng cảnh sát và toà án trong quá trình đấu tranh với tội phạm.
Chánh án cho hay, Cơ quan điều tra mở đầu cho cuộc điều tra, toà án giải quyết, kết thúc vụ việc. Trong chuỗi của quá trình tố tụng đó, các cơ quan này phải phối hợp chặt chẽ với nhau.
Đây là yêu cầu của Đảng và pháp luật đặt ra cũng phải phối hợp chặt chẽ, thể hiện trong Hiến pháp và pháp luật. Trên thực tế, nếu không chặt chẽ thì thành công sẽ không đến. Phối hợp càng tốt thì thành công càng nhiều.
Những thành tựu trong phối hợp lực lượng cảnh sát và hệ thống toà án được đánh giá trên một số nội dung sau:
Phối hợp đấu tranh phòng chống tội phạm, trong đó tội phạm có tổ chức, kinh tế, tham nhũng... đều có sự tham gia của lực lượng cảnh sát và toà án.
Giải quyết các vụ án tham nhũng, kinh tế lớn. Có thể nói 2 nhiệm kỳ vừa qua, điểm sáng là đấu tranh phòng chống tham nhũng. Tất cả các vụ án thành công đều có sự tham gia rất sớm của các thẩm phán.
Chánh án đưa ra một ví dụ "ít người biết đến" là vụ án Trịnh Xuân Thanh. Đây là vụ án mở đầu cho việc đấu tranh phòng chống tham nhũng.
Ban đầu khi bắt, truy tố là tội "Cố ý làm trái". Tại phiên toà khi đưa ra xét xử, toà đã khởi tố bổ sung về tội "Tham ô tài sản" với Trịnh Xuân Thanh. Sau đó, cơ quan điều tra đã phối hợp chung với toà án để điều tra Trịnh Xuân Thanh tội danh này. Lần thứ hai toà đã xét xử với Trịnh Xuân Thanh về tội danh này.
Phối hợp các vụ án dân sự, kinh doanh thương mại, hành chính… đặc biệt là các vụ án có yếu tố nước ngoài. Trong thời kỳ hội nhập quốc tế sâu rộng, chúng ta phải giải quyết các vụ án xuyên biên giới, tranh chấp đa quốc gia, hôn nhân nhiều quốc tịch... Việc cung cấp các tài liệu có yếu tố nước ngoài từ công an có ý nghĩa thiết thực với toà án.
Về thi hành án: Không có vụ án hình sự, dân sự kinh tế nào, mà thiếu sự hỗ trợ, phối hợp của lực lượng cảnh sát. Nếu bản án không được thi hành thì công lý không được thực thi, pháp luật sẽ không nghiêm.
Thiếu vắng của lực lượng cảnh sát thì không thể thi hành được bản án đó, đặc biệt là án tử hình. Toà mà tuyên xong, pháp luật không được thực thi thì công lý không được thực thi.
Phối hợp trong tổng kết thực tiễn điều tra, xét xử để từ đó chỉ đạo 2 lực lượng hoạt động tốt hơn. Toà án thường xuyên tổng kết, cung cấp cho cảnh sát cái được, chưa được để rút kinh nghiệm trong quá trình điều tra. Cũng từ công tác điều tra cung cấp cho toà án kinh nghiệm xét xử tốt hơn, thấu tình đạt lý.
Về phối hợp xây dựng pháp luật: Toà án bằng kinh nghiệm của mình đã tham gia các dự án luật. Toà án còn được pháp luật giao cho nhiệm vụ xây dựng án lệ. Việc này có thể định hướng cho các hoạt động điều tra viên, giúp đúng hơn trong tổ chức ban đầu của quá trình điều tra.
Chánh án lấy một ví dụ án lệ về đối tượng cản trở Cảnh sát giao thông. Khi Cảnh sát giao thông ra lệnh dừng xe, tài xế không chấp hành, tông thẳng, khiến cán bộ phải bám vào gạt nước ôtô. Việc này xảy ra ở nhiều địa phương, song việc áp dụng pháp luật lại khác nhau. Có nơi truy tố tội "Chống người thi hành công vụ", "Cố ý gây thương tích" hoặc "Giết người".
Toà án đã lựa chọn hành vi đó là Giết người không thành để trở thành án lệ. Cái lý là, cảnh sát giao thông bám vào cần gạt nước, tài xế biết rõ nếu cảnh sát mỏi mà thả tay là có thể dẫn đến tử vong…
Do đó, việc xây dựng án lệ, xử về tội "Giết người" với tình tiết không thành là đúng định pháp luật. Để từ đây thống nhất, với hành vi trên không phải là "Chống người thi hành công vụ" hay "Cố ý gây thương tích".
Phối hợp việc ứng dụng công nghệ thông tin. Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cấp phát quản lý căn cước công dân. Trên cơ sở nền tảng số này, toà án đã xây dựng toà án điện tử... Với việc kết nối đó, hiệu lực, hiệu quả của nền tảng số phục vụ cho đời sống tốt hơn.
Trong phối hợp, hợp tác quốc tế: các hiệp định song, đa phương ký với các nước của Bộ Công an đều có sự tham gia của toà án. Sự phối hợp này làm cho nền tư pháp nước nhà tiệm cận với tư pháp trên thế giới.
Tuy vậy, thực tế việc phối hợp có những cái chưa hiệu quả, chưa xứng với tiềm năng, yêu cầu. Chánh án đề nghị thời gian tới phối hợp chặt chẽ hơn, vì sự nghiệp chung của Đảng, dân tộc.
