Cụ thể theo ông Nguyễn Văn Huyện - Tổng Cục trưởng Tổng cục Đường bộ Việt Nam, một trong những nội dung mới đáng chú ý tại dự thảo Luật Giao thông Đường bộ (sửa đổi) đang tiếp tục được Bộ GTVT hoàn tất quá trình lấy ý kiến là thu phí cao tốc cả đời, kể cả các dự án BOT đã hết thời hạn thu phí.
Theo ông Nguyễn Văn Huyện, tất cả cao tốc đều có đường song hành nên việc thu phí đường cao tốc là sẽ thu cả đời, tức là bằng nguồn vốn nào cũng phải thu phí. Kể cả BOT sau này khi hết thời hạn hoàn vốn, Nhà nước sẽ bảo trì, tức là dùng nguồn ngân sách hoặc nguồn vốn khác bảo trì và tiếp tục thu phí.
Qua 2 lần sửa đổi, dự thảo Luật Giao thông Đường bộ (sửa đổi) tiếp tục đưa ra các quy định về việc thu hồi vốn đầu tư xây dựng và vận hành khai thác, bảo trì đường cao tốc do Nhà nước đầu tư.
Theo đó Nhà nước có thể đấu giá bán quyền thu phí sử dụng đường cao tốc hoặc Nhà nước tổ chức thu phí. Nhà nước đồng thời có thể thực hiện chuyển nhượng có thời hạn cho doanh nghiệp có đủ năng lực tài chính tổ chức thu phí, giá dịch vụ sử dụng đường cao tốc, để thu về khoản tiền đầu tư xây dựng đường cao tốc. Doanh nghiệp nhận chuyển nhượng thực hiện quản lý, kinh doanh khai thác và tổ chức bảo trì tuyến đường trong thời hạn hợp đồng chuyển nhượng; Nhà nước thực hiện kiểm tra, giám sát việc thực hiện của doanh nghiệp theo quy định của hợp đồng.
Tuy nhiên với quy định này trong dự thảo, đại diện Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho rằng, cần tách quy định về đấu giá quyền thu phí với quy định về Nhà nước tổ chức thu phí riêng thành 2 trường hợp cụ thể. Trong đó cần làm rõ khi nào áp dụng đấu giá và khi nào Nhà nước tự thu phí, từ đây cũng phải làm rõ khái niệm doanh nghiệp nhận chuyển nhượng có đủ năng lực tài chính là thế nào (?).
Bên cạnh đó, để đảm bảo tính minh bạch khi triển khai việc thu phí với các tuyến đường cao tốc, Hội Khoa học kỹ thuật cầu đường cho rằng, dự thảo Luật Giao thông Đường bộ (sửa đổi) cần bổ sung quy định các nhà đầu tư cần phải ứng dụng công nghệ thu phí tự động tại tất cả các trạm thu phí đường bộ. Đồng thời, cơ quan quản lý nhà nước (trong trường hợp này là Bộ GTVT) phải có trách nhiệm xây dựng và bảo trì hệ thống các trạm đếm xe tự động trên các tuyến đường cao tốc và trên mạng lưới đường bộ toàn quốc để xây dựng ngân hàng dữ liệu phục vụ quản lý hệ thống cầu đường và để cung cấp số liệu về dòng xe cho thiết kế mới, cải tạo hoặc nâng cấp. Và để có cơ sở khoa học trong việc kiểm soát số liệu về lưu lượng xe và dự báo tình hình hoàn vốn đầu tư các dự án.
Đáng chú ý với quy định về đầu tư xây dựng và kinh doanh khai thác đường cao tốc, Vụ Kế hoạch Đầu tư (Tổng cục Đường bộ Việt Nam) cũng đề xuất bỏ các nội dung giao doanh nghiệp Nhà nước trong quy định về “Ưu tiên cho đầu tư theo hình thức đối tác công tư hoặc giao doanh nghiệp nhà nước có chức năng đầu tư xây dựng, quản lý vận hành và kinh doanh khai thác các đường cao tốc có hiệu quả kinh tế tài chính”.
Tuy nhiên theo giải trình của cơ quan soạn thảo Bộ GTVT, nếu bỏ doanh nghiệp Nhà nước ra khỏi quy định này và quy định về miễn thuế, phí sử dụng đất khi đầu tư, khai thác dự án… có thể sẽ dẫn đến đổ vỡ mô hình Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) đang thực hiện và không phù hợp giai đoạn hiện nay cũng như mô hình này đã áp dụng thành công tại công ty do Nhà nước thành lập để xây dựng, bảo trì, khai thác đường cao tốc của Nhật Bản, Hàn Quốc…
