Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đề xuất lấy đất phía sau Nhà hát Lớn (Hà Nội) để xây dựng Nhà hát các dân tộc Việt Nam. Đại biểu Quốc hội Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội đã có chia sẻ với báo chí về vấn đề này.
- Mới đây Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đề xuất xây Nhà hát các dân tộc sau Nhà hát Lớn Hà Nội. Quan điểm của ông như thế nào về việc này, có cần thiết thêm một thiết chế văn hoá ở khu vực đó không?
- Đại biểu Quốc hội Bùi Hoài Sơn: Việc đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa nói chung, nhà hát nói riêng là hết sức cần thiết. Đặc biệt trong bối cảnh chúng ta đang tập trung cho phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, và cần có những thiết chế văn hóa xứng tầm thời đại Hồ Chí Minh.
Ở đó, không chỉ giúp chúng ta có thể tổ chức những chương trình văn hóa, nghệ thuật lớn, có thương hiệu khu vực và quốc tế, mà còn giúp các nghệ sĩ có thể thể hiện tài năng của mình, giao lưu với các nghệ sĩ quốc tế để từ đó phát triển tài năng.
Thực trạng hiện nay, theo tôi biết, chúng ta đang thiếu các thiết chế văn hóa như vậy. Đa phần các nhà hát đều được xây dựng từ khá lâu, có công năng chưa hoàn toàn phù hợp với điều kiện hiện tại. Nhà hát tốt nhất mà chúng ta đang có lại là Nhà hát Lớn đã xây dựng cách đây hơn 100 năm (từ năm 1911), và luôn luôn quá tải, cũng đang chuẩn bị phải bảo dưỡng.
Dù sắp tới đây, Nhà hát Hồ Gươm sẽ được khánh thành nhưng kể cả như vậy cũng chưa đủ đáp ứng sự phát triển nghệ thuật ở Thủ đô trong những năm sắp tới.
Trên thế giới, dù khó so sánh, nhưng khu vực West End ở London nổi tiếng với nhiều nhà hát và được xem là trung tâm của ngành công nghiệp giải trí và văn hóa, hiện có khoảng 40 nhà hát chính, trong đó có một số nhà hát nổi tiếng trong khu vực này như Her Majesty's, Prince of Wales, Savoy, Apollo Victoria, và nhiều nhà hát khác.
Ở khu vực trung tâm Bangkok, có nhiều nhà hát nổi tiếng như Bangkok Art and Culture Centre, Thailand Cultural Centre, Siam Niramit Bangkok, Bangkok Playhouse... Còn Singapore là một trong các trung tâm văn hóa và giải trí quan trọng của Châu Á, vì vậy có nhiều nhà hát nổi tiếng.
Hiện tại, Singapore có khoảng 20 nhà hát chính hoạt động trong nhiều lĩnh vực, từ nghệ thuật biểu diễn đến âm nhạc và phim ảnh. Một số nhà hát nổi tiếng ở Singapore bao gồm Esplanade - Theatres on the Bay, Victoria Theatre and Victoria Concert Hall, Drama Centre Singapore, Kallang Theatre, Sands Theatre at Marina Bay Sands, The Arts House, Capitol Theatre hay SOTA Concert Hall.
Xem xét như vậy để thấy rằng, chúng ta cần có những thiết chế văn hóa nói chung, nhà hát nói riêng để đáp ứng nhu cầu phát triển văn hóa, đặc biệt là Hà Nội chính là trung tâm văn hóa của cả nước, nơi tổ chức nhiều sự kiện văn hóa, nghệ thuật quốc tế.
- Thưa ông, vị trí để xây dựng nhà hát cần có tiêu chí và điều kiện gì?
- Đại biểu Quốc hội Bùi Hoài Sơn: Để xây dựng nhà hát ở đâu lại là một vấn đề cần phải xem xét. Việc chúng ta xác định xây dựng nhà hát ở cạnh Nhà hát Lớn phù hợp ở việc thiết chế văn hóa cần ở vị trí trung tâm, dễ tiếp cận để từ đó thuận tiện cho việc thỏa mãn nhu cầu hưởng thụ và sáng tạo văn hóa nghệ thuật, cũng như lan tỏa những giá trị chân – thiện – mỹ đến với công chúng.
Tuy vậy, đây lại là một vị trí đặc biệt cả về kiến trúc, mật độ cư dân, điều kiện lịch sử nên luôn đòi hỏi cần có những công trình phù hợp. Không gian ở đây cũng khá nhỏ, không hoàn toàn phù hợp với việc xây dựng một thiết chế văn hóa hiện đại, cần có không gian rộng rãi để phục vụ những nhu cầu đa dạng, phong phú, một công trình có nhiều thiết kế phức tạp để phù hợp với sự phát triển công nghệ, và tạo thành một không gian sáng tạo cho mọi người.
Như vậy, chúng ta cần có đánh giá tác động kinh tế - xã hội, môi trường, văn hóa cụ thể để hài hòa lợi ích của tất cả các bên liên quan trước khi quyết định xây dựng một công trình quan trọng như Nhà hát các dân tộc ở khu vực này.
- Các nhà hát chuyên biệt ở Hà Nội khá nhiều, Tuồng, Chèo... nhưng không hiệu quả, đó là còn chưa kể quanh khu vực Nhà hát lớn có Nhà hát kịch Hà Nội, Kịch Việt Nam, Nhà hát Hồ Gươm, Đại Nam... Việc thêm một nhà hát như vậy liệu có đảm bảo sáng đèn, hay lại thêm một thiết chế lãng phí?
- Đại biểu Quốc hội Bùi Hoài Sơn: Tôi nghĩ những lo lắng trên có những lý do hợp lý riêng. Tuy nhiên, bản thân tôi không nghĩ rằng Hà Nội đã có đủ các nhà hát phục vụ cho nhu cầu phát triển văn hóa hiện tại, nhất là khi chúng ta đang xây dựng thành phố sáng tạo, đáng sống.
Việc các nhà hát ở thành phố chưa hoạt động hết công suất không chỉ bởi năng lực hạn chế của các nhà hát này, mà còn bởi nhiều lý do khác nhau, trong đó có cả những nguyên nhân ngoài chuyên môn như sự bó buộc bởi các cơ chế, chính sách về thuế, đất đai, đối tác công - tư, quản lý sử dụng tài sản công...
Tất nhiên có cả sự thiếu năng động với thị trường, thiếu kỹ năng kinh doanh và xây dựng thương hiệu nữa. Hơn thế, mỗi thiết chế văn hóa hay mỗi nhà hát lại có những chức năng khác nhau.
Tôi cũng rất lúng túng khi nhiều người bạn quốc tế nói rằng, để tổ chức một sự kiện nghệ thuật lớn ở Việt Nam rất khó có một nhà hát nào đáp ứng được tiêu chuẩn khắt khe của họ, cả về sân khấu, âm thanh, ánh sáng hay các công nghệ mới cập nhật hiện nay. Vì thế, có thêm một công trình nhà hát có thể tổ chức các buổi biểu diễn, sự kiện tầm cỡ khu vực và quốc tế vẫn là một việc làm cần thiết, đáng để đầu tư.
Nếu chúng ta biết cách khai thác với việc chuyên nghiệp trong xây dựng thương hiệu, kỹ năng kinh doanh, phát triển khán giả, chúng ta hoàn toàn tin tưởng rằng, nhà hát mới có thể tạo điểm nhấn cho thành phố, giúp chúng ta tổ chức sự kiện mang tầm quốc tế để đánh dấu thương hiệu Việt Nam ở khu vực và trên trường quốc tế. Đó cũng là mong mỏi của rất nhiều người yêu văn hóa, nghệ thuật của đất nước.
