Nga áp sát nhà máy Zaporizhzhia
Ukraina vẫn kiểm soát 2 nhà máy hạt nhân quan trọng ở miền nam đất nước, bao gồm Zaporizhzhia - một trong những nhà máy lớn nhất Châu Âu, nhưng lực lượng Nga đang áp sát, ông Petro Kotin - quyền lãnh đạo công ty hạt nhân nhà nước Ukraina Energoatom thông tin ngày 3.3.
Theo Reuters, ông Petro Kotin bình luận về việc Nga chiếm nhà máy điện hạt nhân Chernobyl vào tuần trước cũng như thông tin rằng quân đội Nga đã tiến đến trong vòng bán kính 35km của nhà máy Zaporizhzhia và nhà máy điện Nam Ukraina. Quân đội Nga và Ukraina đã giao tranh ngày 2.3 tại Voznesensk cách nhà máy khoảng 30km.
Energoatom đã chuyển yêu cầu đến cơ quan giám sát nguyên tử của Liên Hợp Quốc (IAEA) trong ngày 3.3 trong đó yêu cầu IAEA hạ cấp quan hệ với Nga và đề nghị cơ quan này giúp tạo ra một lệnh cấm các lực lượng Nga trong chu vi 30km của các nhà máy điện hạt nhân cũng như thúc đẩy NATO thiết lập vùng cấm bay qua Ukraina.
Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi cho hay, cơ quan này đang làm việc để cung cấp hỗ trợ cho Ukraina theo yêu cầu của cơ quan quản lý nhưng từ chối bình luận về chi tiết.
Hội đồng thống đốc IAEA này 3.3 đã thông qua nghị quyết về chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraina, kêu gọi Mátxcơva để Kiev kiểm soát các cơ sở hạt nhân ở Ukraina. Nghị quyết chỉ có 2 phiếu chống, theo các nhà ngoại giao.
Mỹ và các đồng minh NATO đã bác bỏ yêu cầu của Ukraina về việc áp đặt vùng cấm bay trên lãnh thổ nước này, cho rằng điều này sẽ dẫn đến đối đầu trực tiếp với Nga, một cường quốc hạt nhân.
Bộ trưởng Năng lượng Ukraina Herman Halushchenko chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn riêng rằng hiểu lý do e dè của NATO nhưng an toàn hạt nhân là một câu hỏi chung của cộng đồng quốc tế, không chỉ riêng Ukraina.
"Những gì chúng tôi muốn thấy là hành động từ IAEA để nêu vấn đề này và thảo luận về vấn đề này và nỗ lực tạo một số sức ép với Nga" - ông nói.
Zaporizhzhia làm việc bình thường, phóng xạ ở Chernobyl tăng
Ông Kotin cho biết, quân đội Nga muốn các lực lượng địa phương đầu hàng để giành quyền kiểm soát các khu vực xung quanh và nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia.
"Nhà máy Zaporizhzhia vẫn hoạt động bình thường. Không có sự sai lệch so với hoạt động bình thường nhưng lượng tiêu thụ trong thời kỳ chiến sự này đã giảm đáng kể từ 6 tổ máy đang hoạt động xuống chỉ còn 3 tổ máy" - lãnh đạo Energoatom thông tin về nhà máy 6.000 megawatt.
Tuần trước, các lực lượng Nga đã chiếm quyền kiểm soát cơ sở chất thải phóng xạ và nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng tại Chernobyl, nơi xảy ra thảm họa hạt nhân tồi tệ nhất thế giới năm 1986.
Theo IAEA, nhân viên của nhà máy Chernobyl đã không thể luân chuyển kể từ thời điểm Nga giành quyền kiểm soát nhà máy điện hạt nhân đã ngừng hoạt động này. Ông Kotin nói rằng việc này đã gây sức ép tâm lý với các nhân viên ở Chernobyl.
Một nguồn tin an ninh Nga nói với Reuters vào 25.2 rằng Nga muốn kiểm soát lò phản ứng hạt nhân Chernobyl để ra tín hiệu cho NATO không can thiệp quân sự.
Theo ông Kotin, kể từ khi mất quyền kiểm soát Chernobyl, mức phóng xạ ở đây đã tăng từ 5 đến 15 lần mức thông thường khi các phương tiện bọc thép hạng nặng khuấy động vật liệu nằm trong lòng đất trong 35 năm qua, ông nói. Theo Reuters, mức phóng xạ 5-15 lần ở Chernobyl vẫn là ở mức khá thấp.
Về Chernobyl, lãnh đạo Energoatom cảnh báo: "Không có lợi ích kinh tế. Nó chỉ có thể mang lại rắc rối cho Ukraina, Nga và tất cả mọi người trên thế giới. Chúng tôi yêu cầu họ rời khỏi khu vực này và giao nó lại cho các chuyên gia Ukraina vì có thể xảy ra thảm họa sinh thái".
