Thổ Nhĩ Kỳ sẽ ủng hộ việc mời Phần Lan và Thụy Điển tham gia NATO tại hội nghị thượng đỉnh của khối ở Tây Ban Nha - Reuters dẫn lời Tổng thống Phần Lan Sauli Niinisto tuyên bố hôm 28.6 sau cuộc gặp với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và Thủ tướng Thụy Điển Magdalena Andersson.
Ba nước đã ký bản ghi nhớ tại cuộc họp được tổ chức với sự hỗ trợ của Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg.
Tổng thống Niinisto cho biết: “Các bước cụ thể cho việc gia nhập NATO của chúng tôi sẽ được các đồng minh NATO nhất trí trong hai ngày tới, nhưng quyết định đó sắp được đưa ra. Tôi rất vui vì một giai đoạn trong hành trình trở thành thành viên NATO của Phần Lan đã hoàn thành”.
Điều đó có nghĩa là Helsinki và Stockholm có thể tiến hành đơn xin gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương NATO. Động thái này được cho là sự thay đổi lớn nhất trong an ninh Châu Âu trong nhiều thập kỷ, khi hai quốc gia Bắc Âu trung lập lâu nay tìm kiếm sự bảo vệ của NATO.
"Các ngoại trưởng của chúng tôi đã ký một bản ghi nhớ ba bên xác nhận rằng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ ủng hộ lời mời Phần Lan và Thụy Điển trở thành thành viên của NATO" - Tổng thống Phần Lan Niinisto cho biết trong một tuyên bố.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ đã xác nhận thỏa thuận trong các tuyên bố riêng biệt, sau cuộc hội đàm giữa người đứng đầu NATO, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan, Thủ tướng Thụy Điển Magdalena Andersson và Tổng thống Niinisto.
"Bản ghi nhớ quan trọng vừa đạt được giữa Thụy Điển, Phần Lan và Thổ Nhĩ Kỳ, mở đường cho việc Thụy Điển gia nhập NATO" - Thủ tướng Andersson cho biết trong một bài đăng trên Twitter.
Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Anh Boris Johnson đã hoan nghênh thỏa thuận này.
Tổng thống Biden, trong một bài đăng trên Twitter, gọi đây là "bước quan trọng đối với lời mời của NATO đến Phần Lan và Thụy Điển, điều này sẽ củng cố Liên minh của chúng ta và củng cố an ninh tập thể của chúng ta”.
Thủ tướng Anh Boris Johnson gọi đây là "tin tuyệt vời" để bắt đầu hội nghị thượng đỉnh.
Tổng Thư ký NATO Stoltenberg cho biết 30 nhà lãnh đạo của NATO sẽ mời Phần Lan - quốc gia có chung đường biên giới 1.300 km với Nga - và Thụy Điển gia nhập NATO và họ sẽ trở thành "khách mời" chính thức. Ông nói với các phóng viên: "Cánh cửa đã mở - việc Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO sẽ diễn ra”.
Tuy nhiên, ngay cả khi được mời chính thức, 30 quốc hội của các nước thành viên NATO phải thông qua quyết định này - quá trình có thể mất tới một năm.
Những yêu cầu chính của Thổ Nhĩ Kỳ đối với Phần Lan và Thuỵ Điển là các nước Bắc Âu này ngừng hỗ trợ các nhóm chiến binh người Kurd hiện diện trên lãnh thổ của họ và dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí cho Thổ Nhĩ Kỳ.
Ông Stoltenberg cho hay, các điều khoản của thỏa thuận liên quan đến việc Thụy Điển tăng cường làm việc về các yêu cầu dẫn độ của Thổ Nhĩ Kỳ đối với các chiến binh bị tình nghi và sửa luật của Thụy Điển để tăng cường cách tiếp cận với những đối tượng này.
Cũng theo ông Stoltenberg, Thụy Điển và Phần Lan sẽ dỡ bỏ các hạn chế bán vũ khí cho Thổ Nhĩ Kỳ.
Thổ Nhĩ Kỳ đã nêu lo ngại rằng Thụy Điển che giấu các chiến binh thuộc Đảng Công nhân Kurdistan (PKK) vốn bị Ankara coi là khủng bố. Stockholm phủ nhận cáo buộc.
Tuyên bố của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ cho biết thỏa thuận đạt được hôm 27.6 có nghĩa là “hợp tác đầy đủ với Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc chiến chống lại PKK và các chi nhánh của tổ chức này”.
Nga từng phản đối việc Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO, cảnh báo sẽ thực hiện "các bước trả đũa, cả về quân sự-kỹ thuật và các biện pháp khác”.
Nga hiện chia sẻ khoảng 1.215 km đường biên giới trên bộ với 5 thành viên NATO. Việc Phần Lan gia nhập có nghĩa là Nga sẽ có thêm 1.340 km đường biên giới nữa với NATO.
Trong khi đây là tin xấu đối với Điện Kremlin, thì việc bổ sung Phần Lan và Thụy Điển sẽ có lợi cho NATO. Cả hai đều là những cường quốc quân sự nghiêm túc, mặc dù có dân số nhỏ.
