Ứng phó với tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung: Thức thời và tỉnh táo

Các chuyên gia đánh giá, nếu cuộc chiến thương mại này tiếp tục kéo dài, nền kinh tế Việt Nam sẽ gặp phải những khó khăn không thể tránh khỏi. Nhưng đâu đó, vẫn có những cơ hội tốt nếu chúng ta đủ “thức thời”.

Khó có thể lợi dụng thị trường Việt Nam

Không thể tránh khỏi những tác động xấu từ cuộc chiến giữa hai nền kinh tế lớn của thế giới, đồng thời cũng là hai thị trường rất lớn đối với Việt Nam. Đó là nhận định chung của tất cả các chuyên gia kinh tế khi đề cập tới tình hình thương mại Việt Nam trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung.

Nhiều ý kiến lo lắng về khả năng hàng hóa Trung Quốc có thể mượn đường từ Việt Nam để xuất khẩu đi Mỹ. Điều này có thể xảy ra, đặc biệt là trong bối cảnh Việt Nam đang là nước xuất siêu sang Mỹ tới 34 tỉ USD. Tuy nhiên, nếu nhìn lại vấn đề, có thể thấy nhiều hành động của Mỹ đối với hàng hóa xuất từ Việt Nam vốn đã được Mỹ tính toán rất căn cơ về khả năng hàng hóa Trung Quốc mượn đường Việt Nam. Bằng chứng là Mỹ đã thực hiện áp mức thuế cao “ngất ngưởng” lên tới 250% đối với thép và nhôm của Việt Nam từ cuối năm 2017. Một trong những lý do để Mỹ ra quyết định như vậy bởi họ nhận định 90% sản phẩm nhôm và thép Việt Nam xuất sang Mỹ có nguồn gốc từ Trung Quốc.

Ngoài ra, chính quyền của ông Trump đang thực hiện rất quyết liệt thực hiện chính sách giảm chênh lệch cán cân thương mại của Mỹ với các đối tác. Trong đó, Việt Nam cũng nằm trong khả năng giảm tỉ lệ xuất siêu từ 34 tỉ USD như vừa qua xuống còn 8-10 tỉ USD trong tương lai. Như vậy, trong bối cảnh đó, khả năng hàng hóa Trung Quốc mượn đường từ Việt Nam đi Mỹ là rất thấp.

Ở chiều ngược lại, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan chỉ ra rằng chúng ta cần phải có sự chuẩn bị phù hợp để đối mặt với các vấn đề mà cả hai thị trường Mỹ - Trung có thể lợi dụng Việt Nam. Bộ Công Thương đã phát đi cảnh báo về việc nhiều mặt hàng thịt bò từ Mỹ cũng có thể mượn đường Việt Nam để đi vào thị trường Trung Quốc nhằm đối phó với các đòn trừng phạt đáp trả từ phía Trung Quốc với hàng hóa từ Mỹ.

Có “khoảng trống” để Việt Nam tận dụng

Việt Nam hoàn toàn có thể tranh thủ cơ hội để giành được lợi ích trong cuộc chiến giữa “hai ông lớn” bởi “khoảng trống” giao dịch do họ bỏ lại khi áp đặt mức thuế đặc biệt lên hàng hóa của nhau. Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung cũng giúp cho Việt Nam dễ dàng thu hút đầu tư hơn từ phía Mỹ.

Ngay kể cả sự dịch chuyển của các công ty Mỹ đã và đang đóng tại Trung Quốc khi gặp phải khó khăn do áp lực giữa hai bên, lựa chọn Việt Nam với nhiều điểm tương đồng với nền kinh tế Trung Quốc cũng không phải là lựa chọn tồi, nếu không muốn nói rằng tốt nhất trong hoàn cảnh như vậy.

Đối với các sản phẩm có thể tranh thủ cơ hội, xán lạn nhất có lẽ phải kể tới các sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam. Trung Quốc đang dùng hàng rào thuế quan khắc nghiệt đối với nông sản Mỹ để trả đũa chính sách của Mỹ với hàng Trung Quốc. Điều này sẽ giúp cho nông nghiệp Việt Nam, cụ thể là các sản phẩm nông sản xuất khẩu có cơ hội hưởng lợi do khoảng trống mà hàng hóa Trung Quốc để lại trên thị trường Mỹ. Đặc biệt là trong bối cảnh Việt Nam thâm nhập ngày càng sâu vào các cam kết WTO, đồng thời trong nước cũng thúc đẩy mạnh việc cơ giới hóa nông nghiệp bằng các sản phẩm nhập khẩu từ các nước tiên tiến như Nhật Bản. Mặt khác, thị trường nông sản Trung Quốc dù trước nay vốn giao lưu mạnh với sản phẩm của Việt Nam song tính bền vững chưa cao, nay khoảng trống từ hàng hóa Mỹ bỏ lại cũng là cơ hội để ta có thể tiến vào thị trường Trung Quốc sâu hơn và chắc chắn hơn.

Vấn đề còn lại là chúng ta phải có đủ “thức thời” để tranh thủ, tỉnh táo để đối phó với các diễn biến thực tế.