Mặc dù vậy, hiệu quả chưa thực sự như kỳ vọng bởi vấn đề mấu chốt không phải ở các cơ quan chức năng mà do chính những người tiêu dùng quyết định.
Người tiêu dùng “tiếp tay” cho sản phẩm không rõ nguồn gốc
Nhìn lại công tác quản lý 6 tháng đầu năm 2018, lãnh đạo Sở NNPTNT Hà Nội đã thẳng thắn thừa nhận “công tác kiểm tra, kiểm soát, truy xuất nguồn gốc các loại trái cây còn nhiều khó khăn do một bộ phận cửa hàng, cơ sở kinh doanh trái cây cũng như người tiêu dùng chưa nhận thức đầy đủ cũng như thói quen tiêu dùng còn dễ dãi”.
Không chỉ riêng đối với trái cây, nhiều mặt hàng khác cũng gặp khá nhiều trắc trở trong công tác truy xuất nguồn gốc khi người tiêu dùng vẫn thờ ơ với quyền lợi của chính mình, dễ dàng chấp nhận những sản phẩm có nguồn gốc không rõ ràng như hàng xách tay, sản phẩm không tem mác chính hãng, hàng trôi nổi trên thị trường với giá cả rất rẻ mạt...
Thậm chí, ngay tại các trung tâm thương mại - nơi được xem là quản lý hàng hóa khá gắt gao và khách hàng cũng đòi hỏi cao, lực lượng quản lý thị trường vẫn thường xuyên phát hiện những lô sản phẩm không có hóa đơn chứng từ, không có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
Có thể nhận thấy, nguyên nhân lớn nhất để những sản phẩm không minh bạch về nguồn gốc xuất xứ như vậy tồn tại là do sự “tiếp tay” của chính người tiêu dùng. Tâm lý sính rẻ, sính ngoại, thiếu hiểu biết, ngại tìm hiểu, thích tiện lợi dọc đường… đã góp phần tạo môi trường dung dưỡng cho những sản phẩm kiểu này; trong khi đó, người tiêu dùng lại quên mất điều tiên quyết trước khi sử dụng là phải đảm bảo sức khỏe và quyền lợi của mình nếu như có xảy ra tranh chấp.
Truyền thông nâng cao ý thức còn chưa hiệu quả
Hiện, để đảm bảo nhất, người tiêu dùng thường tìm tới các trung tâm thương mại, siêu thị lớn để mua hàng. Tại đó, về nguyên tắc tất cả các mặt hàng từ thực phẩm, nông sản, mỹ phẩm… đều dán tem nhãn đầy đủ. Chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh, khách hàng hoàn toàn có thể truy xuất đầy đủ nguồn gốc xuất xứ như ngày sản xuất, hạn sử dụng, hướng dẫn sử dụng tốt nhất…
Nhưng qua khảo sát của PV Báo Lao Động, dường như khách hàng không quan tâm tới việc này. Chị Nghiêm T.V - một khách hàng vừa mua táo nhập khẩu tại siêu thị Vinmart cho biết: “Tin tưởng vào thương hiệu của siêu thị và nhìn sản phẩm ngon mắt thì chọn mua. Dù nghe nói có thể truy xuất nguồn gốc sản phẩm nhưng thực tế cũng chưa từng kiểm tra qua”.
Một bất cập khác khiến công tác nâng cao ý thức cộng đồng về việc truy xuất nguồn gốc xuất xứ sản phẩm là các siêu thị, trung tâm thương mại phần lớn đều không có hướng dẫn giúp khách hàng có thể dễ dàng thao tác việc kiểm tra nguồn gốc xuất xứ sản phẩm. Bởi vậy, nhiều người dù có “nghe nói” nhưng làm sao để kiểm tra lại mù tịt.
Tại buổi Hội thảo “Truy xuất nguồn gốc hàng hóa góp phần tạo thuận lợi thương mại” do Cục Xuất nhập khẩu phối hợp với Trung tâm Thông tin công nghiệp và thương mại (Bộ Công Thương) ngày 24.8 vừa qua, đại diện các cơ quan quản lý nhà nước, các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu nông sản, thực phẩm... đều thống nhất quan điểm rằng truy xuất nguồn gốc có vai trò hết sức quan trọng.
Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An, tại Việt Nam truy xuất nguồn gốc là một hoạt động khá mới song đã và đang được triển khai nhanh chóng. Việc sử dụng tem truy xuất nguồn gốc trên các sản phẩm, hàng hóa ngày càng trở nên phổ biến. Do vậy, người tiêu dùng và các bên liên quan có thể truy xuất thông tin nhanh chóng, chính xác, qua đó nâng cao niềm tin của người tiêu dùng vào sản phẩm có gắn tem truy xuất nguồn gốc.
Nhưng với thực tế như hiện nay, rõ ràng công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức về truy xuất nguồn gốc xuất xứ hàng hóa cần được quan tâm và triển khai mạnh hơn.
