Liệu Việt Nam có cửa cho ôtô giá rẻ và làm thế nào để những chính sách thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp ôtô đi vào thực chất là nội dung được nêu tại tọa đàm: “Công nghiệp hỗ trợ, tạo đà bật cho ngành ôtô” do Báo Lao Động tổ chức vào ngày 26.9.
Đâu là thách thức của ngành sản xuất ôtô trong nước?
Hiện nay, việc thuế nhập khẩu ôtô trong ASEAN về 0% từ 1.1.2018, lượng xe nhập về đến nay đã có dấu hiệu tăng rất mạnh. Tình hình này ảnh hưởng rất lớn đến ngành sản xuất, lắp ráp ôtô trong nước. Như nhận định của PGS Dương Ngọc Khánh, Phó Viện trưởng, Trưởng Bộ môn ôtô và xe chuyên dụng thì "đó thực sự đó là thách thức với ngành sản xuất ôtô trong nước".
Theo ông Khánh, nhìn qua các con số, chúng ta thấy, năm 2017, tỉ lệ xe nhập khẩu so với xe sản xuất trong nước gấp gần 3 lần. Năm 2018, khi Nghị định 116 phát huy tác dụng, con số này chênh nhau 3,3 lần. Nhưng 6 tháng đầu năm 2019 còn 1,7 lần.
Lượng xe nhập khẩu tăng nhanh tạo thách thức nhà sản xuất trong nước. Dung lượng thị trường không thay đổi nhiều trong khi xe nhập khẩu tăng, doanh nghiệp trong nước lại đầu tư thêm. Từ đó, cơ sở sản xuất trong nước gặp nhiều khó khăn.
Tuy nhiên, để phát triển ngành công nghiệp ôtô, Chính phủ đã có nhiều chính sách ưu đãi, trong đó phải kể đến Nghị định 116 về điều kiện sản xuất lắp ráp, nhập khẩu ôtô, bày tỏ quan điểm về vấn đề này, ông Phạm Vũ Hải - Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Máy động lực và máy nông nghiệp Việt Nam (VEAM), Nghị định 116 ra đời giúp doanh nghiệp lắp ráp sản xuất ôtô trong nước hoạt động tốt, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp phải đầu tư nhà xưởng, đảm bảo điều kiện an toàn cháy nổ, siết chặt các điều kiện sản xuất ôtô trong nước... Nếu doanh nghiệp không đạt được các tiêu chí đưa ra sẽ bị thụt lùi, không tiếp tục tồn tại được.
Hiện, Việt Nam có 3 doanh nghiệp sản xuất ôtô lớn là Trường Hải, Thành Công và gần đây là Vinfast.
Khi được phóng viên đặt câu hỏi về việc, với ngành công nghiệp ôtô, công nghiệp hỗ trợ đóng vai trò quan trọng. Nhưng công nghiệp hỗ trợ lại thực sự khá yếu và thiếu vắng những sản phẩm quan trọng. Bao năm nay tỷ lệ nội địa hóa đặt ra với ngành ôtô đã không đạt được mục tiêu. Tình hình này liệu có được cải thiện nếu có những chính sách ưu đãi, ưu tiên cho công nghiệp hỗ trợ ôtô trong nước phát triển?
Ông Phạm Vũ Hải - Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Máy động lực và máy nông nghiệp Việt Nam (VEAM) cho rằng, chúng ta có nhiều tài nguyên nhưng nguyên liệu sử dụng ngành công nghiệp hỗ trợ và ôtô là chưa có. Cần hỗ trợ về đào tạo quản lý, đặc biệt quản lý chất lượng.
"Trước tôi vào Đà Nẵng để lắng nghe Trường Hải, được biết có nhiều công ty hỗ trợ Trường Hải để ra được xe. Cần triển khai một cách đồng loạt từ phía chính phủ bao gồm đầu tư quỹ đất, triển khai công nghệ. Một công ty đề xuất triển khai công nghệ thì khó nhưng nếu Chính phủ hỗ trợ, đàm phán thì dễ dàng hơn. Nếu có thể, những chính sách hỗ trợ cần được bổ sung càng sớm càng tốt vì câu chuyện chỉ có tính thời điểm", ông Hải nêu.
Tìm đường cho ôtô thương hiệu "Made in Việt Nam"
Tìm đường cho ôtô thương hiệu Việt, PGS Dương Ngọc Khánh, Phó Viện trưởng, Trưởng Bộ môn Ôtô và xe chuyên dụng cho hay, về công nghiệp ôtô, có những nhà sản xuất mới trên thế giới dù còn thiếu kinh nghiệm, nhưng họ vẫn làm được ôtô. Đó là nguồn động lực để doanh nghiệp Việt Nam tin rằng mình làm được nếu thực sự quyết tâm đồng lòng giữa Chính phủ, bộ ngành và người dân.
"Tôi từng tu nghiệp Nhật Bản và tham gia cùng nhiều nhà sản xuất ôtô Nhật, tôi nghĩ người Việt hoàn toàn làm được. Tuy nhiên không phải một người làm được mà cần sự chung tay của nhiều người", ông Khánh nói.
"Ngoài công nghệ thì con người là yếu tố quan trọng để phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ ôtô", đó là nhận định của ông Nguyễn Đức Cường, Phó Tổng Thư ký – Hiệp hội Doanh nghiệp ngành Công nghiệp Hỗ trợ thành phố Hà Nội.
Tuy nhiên, theo ông Cường, hiện tại, nhân sự là vấn đề nan giải, từ nhân sự cấp thấp đến cấp cao.
Nhân sự cho công nghiệp hỗ trợ ôtô cần lưu ý vấn đề chất và lượng, sau khi các sinh viên ra trường thì môi trường nào để các em ứng dụng, phát triển. Hiện các sinh viên Khoa Động lực máy ra trường thì không có môi trường phát triển.
"Tôi cho rằng cần có trung tâm nghiên cứu. Các trung tâm hiện nay thực tế chỉ gọi cho có tên, còn thực tế chỉ nhận bản vẽ về rồi gia công. Nhưng chi phí xây dựng trung tâm nghiên cứu quá lớn, cần có nhà khoa học đồng hành và nhà nước đầu tư", ông Cường cho biết.
