Món quà khó tìm
Muốn lấy được mật ong khoái, cánh thợ săn lâu năm ở xã Đông Cửu thường rủ nhau vào rừng mùa nắng. Bởi lẽ, loại ong này thường xây tổ từ bột cây khô, chúng thích lửng lơ ở gần khe suối, hang đá, nơi có độ ẩm cao và thoáng mát. Người thợ săn vào rừng giống như một cuộc đấu trí, họ phải huy động hết các giác quan để cảm nhận hướng ong bay, truy tìm theo dấu vết để phán đoán chính xác nơi cất giấu bầu mật thơm của loài ong thiện chiến.
Vừa có khả năng tìm tổ ong tinh nhạy, vừa có thể miễn dịch nọc ong, anh Hà Văn Luật (xã Đông Cửu) được coi là một trong số khắc tinh của ong rừng. Không phải nuôi, cũng chẳng cần vốn liếng, chỉ có độc một con dao cùng vài sợi dây, bật lửa, túi nilon đựng mật, đồ ăn khô… sau vài giờ len lỏi trong cánh rừng già, anh Luật có thể dễ dàng tìm được nơi ẩn nấp của loài ong, kiếm hàng chục triệu đồng mỗi tháng từ nghề có phần hoang dã và phiêu lưu này.
Lần đầu tiết lộ về kinh nghiệm trong nghề săn mật, anh Luật chỉ cười trừ cho rằng, phải tinh mắt, có “mẹo nhìn” riêng và kèm theo đó là sự kiên trì. Bằng trực giác lâu năm, những thợ săn chuyên nghiệp chỉ cần nhìn hướng ong bay thấp hay bay cao, số lượng ít hay nhiều cũng có thể đoán được vị trí và kích thước của tổ ong.
Tuy có giá trị kinh tế cao, thế nhưng đối với anh Luật, nghề săn mật ong rừng cũng chỉ là nghề tay trái. Bởi thông thường vào khoảng từ tháng 3 đến tháng 8 âm lịch hàng năm, khi tiết trời khô ráo thì đàn ong mới về làm tổ. Đến mùa mưa, đàn ong sẽ tự động tản đi nơi khác để trú ngụ. Cánh thợ săn lúc này cũng thanh thản cất gọn đồ đạc, quay trở lại với công việc thường nhật.
Anh Luật tâm sự: “Thường thì ong rừng ở Đông Bắc được chia thành 4 loại chính, gồm ong đá, ong ruồi, ong rú và ong khoái. Riêng loại ong khoái lại có kích thước to hơn cả, chúng có nọc độc nhưng lại cho vị mật ngọt thanh nhất. Nhờ nghề săn mật ong mà tôi có thể kiếm được từ 30 - 60 triệu đồng mỗi vụ”.
Tuy là món quà trời ban, thế nhưng anh Luật lại có một nguyên tắc bất di bất dịch. Anh chỉ lấy mật chứ không không tận diệt, không bắt ong chúa và ong thợ. Người thợ săn này luôn chừa lại cho đàn ong có một con đường để chúng tiếp tục sản xuất mật ngọt cho mùa vụ sau.
Nghề mạo hiểm
Là một trong những thợ săn mật ong rừng có tiếng, anh Trịnh Hoài Nam (xã Vụ Cầu, Phú Thọ) chia sẻ, công việc tìm mật nhiều khi cũng lắm phần may rủi. Có hôm thợ tìm được vài tổ, kiếm bạc triệu nhưng có khi đi mỏi chân, vượt đèo lội suối mệt nhoài cả ngày mà cũng về "số mo".
“Để lấy được mật ong rừng, chúng tôi phải vượt những địa hình hiểm trở. Có khi đu mình trên những con dốc chênh vênh, một bên là vách núi cao, một bên là vực thẳm để kiếm mật. Chưa kể là những đàn ong rừng thường rất hung dữ, không may bị chúng đốt thì nguy. Cũng có khi gặp phải rắn rết, mưa lũ bất ngờ, muỗi đốt, vắt rừng, gai đâm, té ngã rách mặt là chuyện thường” - anh Nam bộc bạch.
Mỗi khi đến vụ, anh Nam cùng bạn bè còn thành lập hẳn một đội chuyên săn mật ong rừng. Có những chuyến đi mải miết sang tận vùng núi Hòa Bình, Lào Cai… các anh còn phải mang theo bạt để căng lều ngủ lại qua đêm. Nguy hiểm là thế, những tháng ngày rong ruổi khắp các cánh rừng không chỉ mang lại nguồn thu nhập ổn định mà còn giúp cho những cánh thợ săn thỏa mãn lối sống gần gũi thiên nhiên, với cây cỏ, núi rừng.
