Khơi thông xuất khẩu nông sản Việt: Hiệu quả kém nếu thiếu “chiếc áo” thương hiệu

Loay hoay câu chuyện thương hiệu

Ngày 12.6, với sự hỗ trợ của Thương vụ Việt Nam tại Australia, 9 tấn vải u hồng của Việt Nam được xuất khẩu sang thị trường này với những tên thương mại tại Australia là Golden Lychees “Fruit of luck” - với hàm ý không chỉ ngon mà màu vàng còn tượng trưng cho sự may mắn. Sản phẩm được giới thiệu kèm các hình ảnh nhận diện các loại vải u hồng với vỏ hồng điểm vàng, hay vàng, vàng xanh (u hồng, u trứng…). Giống vải quả có màu đỏ, hồng sẽ được quảng bá là Red Lychees “Fruit of love”. Ngay lập tức, những quả vải của Việt Nam với tên gọi đẹp đẽ đã được người tiêu dùng Australia tìm mua và tin tưởng về chất lượng.

Cuối năm 2019, gạo ST25 của Việt Nam đã đoạt giải “Gạo ngon nhất thế giới”, khẳng định chất lượng gạo của Việt Nam đã qua thời kỳ xuất khẩu “theo số lượng”. Hơn bao giờ hết, thương hiệu chính là “chiếc áo” tăng thêm giá trị sản phẩm.

Điều đáng tiếc là, mặc dù có nhiều sản phẩm ngon, Việt Nam hiện là một trong các quốc gia xuất khẩu nông sản lớn trên thế giới với nhiều sản phẩm có kim ngạch xuất khẩu mang về nhiều tỉ USD. Tuy nhiên, đến nay, phần lớn nông sản Việt Nam chưa xây dựng được thương hiệu. Nhiều sản phẩm bán ra thị trường thế giới nhưng lại thông qua thương hiệu nước ngoài, thậm chí sản phẩm của địa phương này lại bị địa phương khác “nhái nhãn”.

Cụ thể, dù Việt Nam là quốc gia đứng thứ hai thế giới về sản xuất càphê, trong đó đứng đầu thế giới về càphê robusta (cà phê vối). Thế nhưng, tại thị trường nước ngoài, càphê Việt Nam vẫn chưa có thương hiệu. Nguyên nhân một phần do các doanh nghiệp (DN) Việt Nam chỉ bán hạt cho các nhà rang xay lớn trên thế giới, sau đó các DN nước ngoài chế biến, đóng hộp với thương hiệu của họ để bán ra thị trường.

Tỏi đặc sản Lý Sơn của huyện đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) đang điêu đứng vì bị trà trộn, làm mất uy tín cũng là một minh chứng cho vai trò của thương hiệu. Anh Phạm Thắm - một người con của Lý Sơn - đã không biết bao nhiêu lần đau xót gom mặt hàng này để “giải cứu” khi tỏi Lý Sơn bị các địa phương khác chở ngược từ vùng khác ra đảo để trà trộn rồi bán lại cho du khách. “Chính điều này làm hỏng mất thương hiệu loại tỏi đặc sản không vùng nào có được ở Việt Nam” - anh Phạm Thắm chia sẻ.

Thương hiệu tăng giá trị sản phẩm gấp nhiều lần

Các chuyên gia kinh tế đều khẳng định, thương hiệu là yếu tố quan trọng quyết định giá trị của một sản phẩm. Cũng một mặt hàng, nếu có thương hiệu cao cấp, câu chuyện về giá đã hoàn toàn khác. Nếu được chế biến sâu, giá trị sản phẩm gia tăng đã gấp nhiều lần. Các DN và người nuôi trồng đã ý thức được vấn đề này, đã chú trọng “chiếc áo” thương hiệu, nhưng vẫn còn nhiều lúng túng.

Toàn tỉnh Bình Dương có 16 tổ chức, cá nhân sản xuất cây ăn trái được chứng nhận VietGAP với tổng diện tích khoảng 166ha, được gắn với các nhãn hiệu tập thể như “Bưởi Bạch Đằng”, “Trái cây Lái Thiêu”, “Cam Bắc Tân Uyên”, “Bưởi Bắc Tân Uyên”; các nhãn hiệu cá nhân như “Bưởi Phương Uyên”, “Bưởi Thanh Thủy”, “Bưởi trang trại tổng hợp Đoàn Minh Chiến”… Khi xây dựng được thương hiệu, nhãn hiệu tập thể, nông sản của các địa phương, đơn vị này được tiêu thụ ổn định trên thị trường, giá cao, giúp nông dân mạnh dạn đầu tư vào sản xuất các mặt hàng này.

Nhằm hướng tới thị trường bền vững, bảo vệ quyền lợi và xây dựng thương hiệu bưởi của huyện (sản phẩm OCOP huyện) thành đặc sản của địa phương, từ những năm 2018-2019, UBND huyện Yên Thủy đã phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển hệ thống nông nghiệp (CASRAD) triển khai xây dựng nhãn hiệu chứng nhận “Bưởi Yên Thủy”. “Bưởi Yên Thủy” đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp chứng nhận nhãn hiệu tại Quyết định số 76495/QĐ-SHTT từ năm 2019. Theo ông Nguyễn Quốc Việt - Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn, để giải quyết căn cơ vấn đề bảo vệ và nâng tầm thương hiệu tỏi Lý Sơn, chính quyền địa phương phối hợp Viện Công nghệ môi trường (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) cùng các đơn vị chức năng liên quan đang khẩn trương triển khai dự án “Xây dựng, quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý tỏi Lý Sơn, trình Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận vào cuối năm nay.