Theo quan niệm dân gian, ngày 3.3 âm lịch gọi là Tết Hàn thực. Vào ngày này, người dân thường làm bánh trôi, bánh chay để dâng cúng tổ tiên. Đây là dịp để con cháu hướng về cội nguồn thể hiện truyền thống “uống nước nhớ nguồn”.
Khi bước sang tháng 3, thời tiết sẽ bắt đầu nóng lên, chuẩn bị bước sang mùa hè. Người Việt xưa đã sáng tạo ra món bánh trôi, bánh chay là những món ăn nguội, mang tính mát. Món ăn này vị ngọt thanh, rất phù hợp cho những ngày nóng nực.
Theo ghi nhận ngày 13.4 (mùng 2.3 âm lịch) của báo Lao Động, trên các tuyến phố và các chợ trên địa bàn Hà Nội, các tiểu thương đã bày bán rất nhiều bánh trôi, bánh chay cũng như nguyên liệu làm bánh để phục vụ người dân.
Ngay từ sớm nhiều người xếp hàng từ sáng để mua bánh trôi, bánh chay ở cửa hàng chè Mười Sáu trên phố Ngô Thì Nhậm (Hai Bà Trưng). Bánh trôi, bánh chay ở đây nổi tiếng hơn 60 năm, bánh được làm bằng bột nếp nặn hình tròn, với nhân đường phên. Bánh khi mới luộc sẽ chìm dưới đáy nồi, lúc chín sẽ tự nổi lên và được vớt ra cho vào đĩa và rắc đều vừng.
Ông Phạm Xuân Thanh, chủ quán cho biết để có được những đĩa bánh ngon, việc lựa chọn nguyên liệu rất quan trọng. Tiếp đó là công đoạn nặn và nấu bánh. Từ hôm qua đã rất đông người tới mua bánh nên cả gia đình phải dậy từ 3h sáng nặn bánh để kịp phục vụ người dân.
Không khí của ngày Tết Hàn thực cũng sôi động ở chợ Thành Công (Đống Đa), bên cạnh bánh truyền thống, những hộ kinh doanh ở đây còn bày bán thêm bánh ngũ sắc, bánh su sê để khách hàng có thêm nhiều lựa chọn.
Theo quan sát, trên thị trường bánh trôi, bánh chay năm nay là những set bánh tiện lợi, bánh được viên sẵn, người sử dụng chỉ cần luộc lên là có thể sử dụng ngay được. Dù nhiều mẫu mã hơn những giá mỗi đĩa bánh trôi dao động từ 15 - 20.000 đồng.
Không chỉ bán bánh, các tiểu thương ở đây còn bán thêm bột tươi làm bánh. Những gói bột này đã bao gồm đầy đủ nguyên liệu, khách hàng chỉ việc nặn, tạo hình theo ý thích và luộc chín.
Chị Hoàng Thị Thảo (Đống Đa, Hà Nội) cho biết năm nay do lo ngại đông đúc nên chị lựa chọn đi mua bánh trôi, bánh chay sớm để về thắp hương Tết Hàn thực. Năm nay với nhiều mẫu mã và màu sắc nhưng chị vẫn chỉ ưa chuộng mỗi màu trắng truyền thống.
Trải qua bao nhiêu năm, phong tục ăn bánh trôi bánh chay đã trở thành nét đẹp văn hóa của riêng người Việt.
