Chấm dứt tình trạng “phù phép” trọng lượng tôm
Trước vấn nạn “phù phép” trọng lượng tôm “còi” thành tôm căng mọng, tươi rói bằng các tạp chất, trong đó có chất agar để đánh lừa người tiêu dùng, ngày 1.8.2014, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 20/CT-TTg về việc ngăn chặn hành vi đưa tạp chất vào tôm nguyên liệu, trong đó giao Bộ NNPTNT chủ trì, phối hợp với các Bộ Công An, Công Thương, Tài chính khẩn trương xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án kiểm soát ngăn chặn hành vi đưa tạp chất vào tôm nguyên liệu và sản xuất, kinh doanh sản phẩm tôm có tạp chất.
Theo đề án đã được Thủ tướng phê duyệt, Bộ NNPTNT đặt mục tiêu đến hết năm 2017, 100% cơ sở nuôi tôm tại địa bàn 4 tỉnh trọng điểm: Cà Mau, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Kiên Giang ký cam kết không đưa tạp chất vào tôm trước khi tiêu thụ; 100% cơ sở thu mua, chế biến tại địa bàn 4 tỉnh trọng điểm: Cà Mau, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Kiên Giang ký cam kết không đưa tạp chất vào tôm. Đến hết 2018, cơ bản chấm dứt tình trạng đưa tạp chất vào tôm nguyên liệu. Trong đó, giải pháp chính của Đề án là tuyên truyền phổ biến pháp luật, ký cam kết, phát hiện và tố giác tội phạm. Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep) hoàn thiện Chương trình Các doanh nghiệp chế biến tôm “nói không với tôm tạp chất” vận động các doanh nghiệp hội viên sản xuất, chế biến tôm tham gia chương trình.
Các hội, hiệp hội ngành nghề có liên quan đến sản xuất, chế biến, xuất khẩu tôm vận động hội viên tuân thủ các quy định pháp luật về kiểm soát, ngăn chặn hành vi đưa tạp chất vào tôm nguyên liệu và sản xuất, kinh doanh tôm có chứa tạp chất. Đối với UBND các tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Kiên Giang, chỉ đạo thành lập các đường dây nóng tiếp nhận thông tin tố giác hành vi vi phạm tạp chất trong tôm tại các sở, ngành có liên quan và UBND các cấp; chỉ đạo việc tổ chức ký cam kết không vi phạm tạp chất, công bố công khai danh sách các cơ sở đã ký cam kết theo địa bàn.
Nhằm đảm bảo an toàn trong ngành chăn nuôi và chế biến, tiêu thụ tôm, cần cơ chế kiểm tra, giám sát thường xuyên và biện pháp xử lý nghiêm khắc. Theo đó, Bộ NNPTNT tổ chức kiểm tra việc chấp hành các quy định về kiểm soát, ngăn chặn tạp chất kết hợp kiểm tra, đánh giá điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm của các cơ sở sản xuất kinh doanh thủy sản xuất khẩu và xử lý các trường hợp vi phạm theo quy định pháp luật; chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương thực hiện kiểm tra việc chấp hành các quy định về kiểm soát, ngăn chặn tạp chất của các cơ sở sản xuất kinh doanh sản phẩm tôm trong quá trình vận chuyển, lưu thông, phân phối sản phẩm trên thị trường và xử lý các trường hợp vi phạm theo quy định pháp luật.
Bộ Công an tổ chức triển khai các biện pháp nghiệp vụ, thu thập thông tin, trinh sát để đấu tranh phòng ngừa và xử lý các trường hợp vi phạm theo quy định pháp luật. UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo các cơ quan chức năng tổ chức kiểm tra thường xuyên việc chấp hành các quy định về kiểm soát ngăn chặn tạp chất kết hợp kiểm tra, đánh giá điều kiện đảm bảo ATTP các cơ sở sản xuất kinh doanh thủy sản tiêu thụ nội địa trên địa bàn và xử lý các trường hợp vi phạm theo quy định pháp luật.
Vẫn bất chấp quy định, lén lút bơm tạp chất
Mặc dù Bộ NNPTNT phối hợp cùng C49 (Bộ Công an), Bộ Công thương thường xuyên kiểm tra, xử lý, nhưng vì “siêu lợi nhuận”, các cơ sở chế biến vẫn lén lút bơm tạp chất vào tôm trước khi tiêu thụ ra thị trường. Mới đây, C49 Bộ Công an vừa phát hiện 1 cơ sở tại Hà Nội lén lút bơm tạp chất vào tôm trước khi bán ra thị trường. Hành vi gian lận, vi phạm quy định ATTP của cơ sở này đã bị cơ quan chức năng phanh phui, xử lý. Theo Vasep, vấn nạn bơm tạp chất vào tôm nguyên liệu bắt đầu xuất hiện từ năm 1996 và được những kẻ vô lương tâm coi dây là phương tiện để trục lợi bất chính từ người tiêu dùng.
Ngoài tác dụng làm tăng khối lượng, các tạp chất được bơm vào tôm còn thay đổi kết cấu, lừa dối cảm giác về độ tươi, mang lại cho lái buôn một nguồn thu chênh lệch đáng kể. “Siêu lợi nhuận” từ việc đưa tạp chất vào tôm lớn đến mức, mặc dù các cơ quan quản lý như Công an, Công thương, Y tế, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng phối hợp vào cuộc, nhưng một số cá nhân bất chấp pháp luật để thực hiện bơm tạp chất vào tôm vào nguyên liệu thủy sản. “Thậm chí, đã có một giai đoạn, công nghệ đưa tạp chất vào tôm trở thành một “nghề” và diễn ra âm thầm, rất khó phát hiện, cần có sự vào cuộc của tất cả các cấp, các ngành, đặc biệt là tinh thần cảnh giác của người dân. Hiện tại, nhiều tỉnh ở khu vực ĐBSCL đã lập đường dây nóng để người dân tố cáo về hành vi này.
Để có chế tài đủ mạnh xử lý hành vi bơm tạp chất vào tôm, Bộ NNPTNT đã phối hợp cùng các bộ liên quan nghiên cứu, báo cáo Chính phủ, trình Quốc hội xem xét bổ sung hành vi bơm tạp chất vào tôm là tội danh mới trong Bộ luật Hình sự.
