Vài nét về VAR
VAR được thử nghiệm lần đầu tiên cách đây 2 năm trong một trận đấu giữa hai đội dự bị ở giải Nhà nghề Mỹ (MLS).
Sau đó, A-League ở Australia trở thành giải vô địch chuyên nghiệp đầu tiên sử dụng VAR, sau đấy là MLS, Serie A, Bundesliga và Copa Libertadores, tiếp đến là Premier League và giờ là World Cup 2018.
Nên nói thêm là sau rất nhiều phân tích, kiểm tra, triển khai ở các giải đấu quanh giải đấu, VAR cũng được sử dụng tại 4 giải của FIFA là Confederations Cup tại Nga năm 2017, World Cup U20 tại Hàn Quốc năm 2017, Club World Cup tại Nhật Bản năm 2016 và tại UAE năm 2017.
Vậy thì VAR sẽ hỗ trợ các trọng tài như thế nào khi nó được sử dụng? Câu trả lời là chúng sẽ theo dõi các lỗi rõ ràng trong 4 tình huống quan trọng của một trận đấu:
1. Bàn thắng: VAR sẽ quyết định liệu một bàn thắng có được công nhận hay không.
2. Các quyết định thổi 11m: Vai trò của VAR là bảo đảm không có quyết định sai lầm nào trong việc thổi hay không thổi 11m.
3. Những tình huống thẻ đỏ: VAR sẽ bảo đảm không có sai lầm nào trong việc đuổi hay không đuổi một cầu thủ.
4. Nhận diện sai lầm: Khi một trọng tài phạt hay đuổi nhầm cầu thủ hay không chắc cầu thủ có nên bị phạt hay không, VAR sẽ thông tin cho họ.
VAR có nhiệm vụ hỗ trợ trọng tài trong các quyết định quan trọng nhưng trong trường hợp đó thì quy trình diễn ra như sau:
1. Tình huống xảy ra: Trọng tài thông tin cho VAR hoặc VAR thông báo cho trọng tài rằng quyết định hoặc tình huống này nên được xem lại.
2. VAR theo dõi và đưa ra lời khuyên: VAR sẽ theo dõi lại băng hình rồi đưa ra lời khuyên cho trọng tài qua tai nghe sau những gì nhìn thấy.
3. Ra quyết định hoặc hành động: Trọng tài quyết định xem lại băng hình ở ngoài sân hoặc trọng tài chấp nhận thông tin từ VAR, rồi đưa ra quyết định thích hợp.
Đội VAR gồm có video hỗ trợ trọng tài (VAR) và 3 video phụ hỗ trợ trọng tài (AVAR1, AVAR2 và AVAR3). Những thành viên của đội video hỗ trợ trọng tài đều là những trọng tài hàng đầu của FIFA.
Nên nói thêm là đội VAR có quyền truy cập 33 camera truyền hình, 8 trong số này quay cảnh siêu chậm và 4 quay cảnh cực chậm.
Chưa hết, họ còn được truy cập 2 camera bắt việt vị. 2 camera này chỉ dành cho đội VAR. Đến vòng knock-out sẽ có thêm 2 camera cực chậm được lắp đặt sau mỗi khung thành để đội VAR sử dụng.
Những tranh cãi
Việc sử dụng VAR như là điều tất yếu sau bàn thắng rõ ràng của Frank Lampard trong trận gặp Đức ở World Cup 2010 nhưng không được công nhận.
Thế nhưng, mặc dù đã giúp các trọng tài rất nhiều trong những tình huống thổi phạt 11m tại World Cup 2018, VAR vẫn không thể theo kịp nhiều pha bóng quan trọng của trận đấu.
Tính tới sau trận Brazil - Costa Rica thì VAR đã “mắc lỗi” ở những trận đấu sau:
* Tây Ban Nha - Bồ Đào Nha: Diego Costa phạm lỗi với Pepe trong tình huống gỡ hòa 1-1.
* Brazil - Thụy Sĩ: Hậu vệ Miranda của Brazil đã bị đẩy khi Steven Zuber đánh đầu gỡ hòa ở phút 50. Sau đó là pha bóng tiền đạo Gabriel Jesus bị phạm lỗi trong vòng cấm nhưng trọng tài không sử dụng VAR để xem lại.
* Anh - Tunisia: Harry Kane bị phạm lỗi trong vòng cấm nhưng không được hưởng 11m.
* Ai Cập - Nga: Mohamed Salah bị Roman Zobnin của Nga phạm lỗi nhưng không có quả phạt 11m nào cho Ai Cập.
* Bồ Đào Nha - Morocco: Pha tranh bóng giữa Nordin Amrabat và Raphael Guerreiro trong vòng cấm nhưng cầu thủ của Morocco không được hưởng 11m.
Ronaldo của Bồ Đào Nha bị phạm lỗi ở phút 85 nhưng không có quả phạt 11m nào.
* Iran - Tây Ban Nha: Bàn thắng của Iran không được công nhận.
* Đan Mạch - Australia: Thổi 11m ở pha để bóng chạm tay của Yussuf Poulsen là quá nặng.
* Croatia - Argentina: Ante Rebic phạm lỗi nguy hiểm với Eduardo Salvio nhưng chỉ bị phạt thẻ vàng.
* Brazil - Costa Rica: Neymar bị hậu vệ Costa Rica phạm lỗi nhưng sau khi xem VAR, trọng tài lại không cho Brazil được hưởng 11m.
World Cup 2018 chưa đi qua nửa chặng đường nhưng nếu có VAR mà vẫn có nhiều tình huống gây tranh cãi như vậy, liệu cuộc thử nghiệm của FIFA có được xem là thành công?
Rốt cuộc thì khi bóng đá là cuộc chơi của 22 cầu thủ và 1 trọng tài, chẳng ai có thể lường được những bất ngờ vẫn thường xảy ra trên sân cỏ.
Bởi VAR dù hiện đại tới đâu thì người quyết định cuối cùng vẫn là trọng tài, và trọng tài thì vẫn thường mắc sai lầm do lỗi nhận định.
Nhận định là của con người và phía sau nhận định đó có gì không gì quá khó để nói, khi VAR bản chất cũng chỉ là công cụ để hỗ trợ.
