Có người nhưng chưa tới tầm
Câu hỏi thường trực đặt ra qua mỗi giải đấu cấp đại hội với nhà quản lý rằng “ai sẽ là người kế cận đàn anh, đàn chị?”. Hệ thống tổ chức thi đấu các giải thể thao quốc gia phân chia cụ thể cấp độ để nhà quản lý có thể tìm ra những tài năng thể thao từ Hội khỏe Phù Đổng (giành cho tuyến năng khiếu); giải vô địch trẻ, cúp thể thao trẻ, giải thể thao lứa tuổi (giành cho tuyến kế cận); giải vô địch quốc gia (giành cho vận động viên (VĐV) thể hiện chuyên môn cao nhất trong nước để có cơ hội vào các đội tuyển quốc gia). Vì thế, cho rằng, sau Hoàng Xuân Vinh (bắn súng), Nguyễn Thị Ánh Viên (bơi lội), Thạch Kim Tuấn (cử tạ), Nguyễn Tiến Minh (cầu lông) không có ai là chưa chính xác.
Với bắn súng, ở nội dung 10m súng ngắn nam, nhóm xạ thủ trẻ tuổi đời như Phan Xuân Chuyên, Nguyễn Đình Thành, Lại Công Minh đã ở cấp kiện tướng và được đào tạo để theo sát các đàn anh Xuân Vinh, Quốc Cường. Tuy nhiên, khả năng chuyên môn của họ vẫn dừng ở cấp độ quốc nội do chưa tạo được sự ổn định và đạt thành tích nổi bật quốc tế. Huấn luyện viên (HLV) Nguyễn Thị Nhung và chuyên gia Park Chung-gun (Hàn Quốc) chủ yếu ưu tiên đàn anh kỳ cựu Vinh, Cường đi đấu quốc tế. Dù thế, xạ thủ Hoàng Xuân Vinh gần như chắc chắn nghỉ thi đấu sau Olympic Tokyo 2020 nên cơ hội để Xuân Chuyên, Đình Thành hay Công Minh thể hiện bản thân đã rõ ràng hơn.
Bơi lội Việt Nam từng bồi đắp cho hai gương mặt Ngô Thị Ngọc Quỳnh (Quảng Bình), Nguyễn Diệp Phương Trâm (TP.Hồ Chí Minh) với kỳ vọng có thể phát triển tương xứng chuyên môn như Nguyễn Thị Ánh Viên. Cả Quỳnh và Trâm đều thể hiện tốt năng lực ở giai đoạn chớm nở tài năng, thậm chí Ngọc Quỳnh đã được đầu tư cử đi Mỹ tập dài hạn cùng Ánh Viên năm 2013. Tiếc rằng, nữ kình ngư này (từng là VĐV trẻ nhất của Việt Nam dự SEA Games 2013, 13 tuổi) đã không cho thấy sự thăng tiến chuyên môn mạnh mẽ như Ánh Viên thể hiện khi ở cùng độ tuổi nên mất dần sự đầu tư, và không còn ở đội tuyển quốc gia.
Chiều ngược lại, Nguyễn Diệp Phương Trâm đã tạo cơn sốt với truyền thông năm 2015 khi đạt nhiều thành tích trẻ và được một nhà hảo tâm đầu tư dài hạn chín năm với số tiền tỉ và hứa tạo điều kiện đi Mỹ tập huấn. Dù vậy, gia đình Phương Trâm cùng HLV và đơn vị chủ quản TP.Hồ Chí Minh từng xảy ra tranh cãi nên tuyển thủ này về sau chỉ tập tại Việt Nam và phong độ tụt dần. Phương Trâm vẫn là thành viên Đội tuyển bơi dự SEA Games 30-2019 tại Philippines nhưng để đòi hỏi cô giành được Huy chương Vàng SEA Games nội dung cá nhân là điều quá sức.
Áp lực trước cái bóng lớn?
Nguyễn Tiến Minh thật sự là một tượng đài của cầu lông nam Việt Nam trong 20 năm qua, vì vậy, tất cả những tay vợt trẻ khi vừa xuất hiện đều đứng trước việc bị so sáng chuyên môn với đàn anh. Do đó, ở làng cầu lông quốc nội, các địa phương có VĐV cầu lông nam vượt qua được Tiến Minh trong giải đấu cụ thể thì xem như đã thành công dù cho điều cần thiết là phải đầu tư để tay vợt đó được tăng cường tập huấn thi đấu đạt vị trí quốc tế mới hiệu quả. Hiện tại, cầu lông nam có Lê Đức Phát, Phạm Cao Cường, Nguyễn Hải Đăng đã chứng tỏ được chuyên môn nhưng chưa có thứ hạng đủ sức tranh vé Olympic như Tiến Minh. Việc Tiến Minh dự Olympic bằng vé chính thức tại bốn kỳ liên tiếp các năm 2008, 2012, 2016, 2020 đã tự phản ánh điều này.
Trong khi đó, cử tạ Việt Nam chưa giải quyết được bài toán nhân lực hạng cân 56kg và 61kg. Trước đây, cuộc cạnh tranh có hai gương mặt Trần Lê Quốc Toàn và Thạch Kim Tuấn nên lựa chọn dễ hơn do không phải “so bó đũa chọn cột cờ”; còn bây giờ, chưa VĐV quốc nội nào vượt Kim Tuấn để làm người số một.
Nguyễn Trần Anh Tuấn, Lý Quang Vinh được kỳ vọng nhưng không thành công. Bùi Đình Sáng được chờ đợi sẽ có tạo được chuyên môn tốt ở hạng 61kg nhưng đô cử này thuộc nhóm VĐV cử tạ Việt Nam đã dính doping nên rất khó để trở lại thành công. Thạch Kim Tuấn đã ở tuổi 27, thất bại liên tiếp các kỳ Olympic năm 2016, 2020 nên không nhiều nhà chuyên môn dám kỳ vọng lực sĩ này ở Olympic Paris 2024.
