JN.1 có nguồn gốc từ BA.2.86, biến thể phụ của Omicron. Biến thể này có một đột biến khác biệt ở protein gai (chịu trách nhiệm xâm nhập và lây nhiễm tế bào) và các đột biến tại những vùng khác.
"Biến thể đáng quan tâm" chứa các đặc điểm di truyền làm virus có khả năng lây lan cao hơn, né tránh được hệ miễn dịch của cơ thể, khó phát hiện khi xét nghiệm hoặc làm cho bệnh nặng hơn. Trước đó, XBB.1.5, EG.5 cũng được WHO xếp vào nhóm "biến thể đáng quan tâm".
Theo WHO, JN.1 không gây quá nhiều mối đe dọa đối với cộng đồng. Tuy nhiên, các quốc gia nên lưu ý COVID-19 cùng với các mầm bệnh khác trong mùa đông có thể tạo nên đợt dịch bệnh đường hô hấp, ảnh hưởng đến hệ thống y tế.
"Khi mùa đông bắt đầu ở Bắc bán cầu, JN.1 sẽ làm tăng gánh nặng bệnh tật quốc gia" - WHO nêu rõ.
Trong thông báo về biến thể mới, WHO khuyến cáo các cơ sở y tế và người dân duy trì các biện pháp phòng ngừa bệnh hô hấp nói chung để tránh số ca COVID-19 và các bệnh hô hấp khác cùng tăng nhanh trong cộng đồng. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm: Đeo khẩu trang ở những không gian kín gió, đông đúc, cải thiện thông gió trong các tòa nhà, rửa tay thường xuyên, ở nhà nếu đang bị bệnh...
WHO đang liên tục theo dõi các bằng chứng về JN.1 cũng như các biến thể SARS-CoV-2 khác và sẽ cập nhật đánh giá rủi ro nếu cần.
Cơ quan y tế của Liên Hợp Quốc nhấn mạnh, các loại vaccine COVID-19 hiện tại vẫn có thể tiếp tục bảo vệ người nhiễm virus khỏi nguy cơ bệnh nặng và tử vong do JN.1 cũng như các biến thể khác của virus SARS-CoV-2.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) ước tính, biến thể phụ JN.1 gây ra khoảng 20% số ca nhiễm COVID-19 mới ở nước này, là chủng virus gây COVID-19 phát triển nhanh nhất hiện tại.
BA.2.86, hay Pirola - biến thể gốc của JN.1 - là biến thể gây chú ý trong mùa hè 2023 vì có nhiều thay đổi trong cấu tạo. Các nhà khoa học lo ngại đột biến trong biến thể này sẽ khiến virus thoát khỏi tầm ảnh hưởng của vaccine và kháng thể chống lại COVID-19 hiện có, dẫn tới nguy cơ lây lan cao như biến thể Omicron năm 2021.
CDC Mỹ ước tính, tỉ lệ lây lan của JN.1 đã tăng hơn gấp đôi ở Mỹ trong khoảng thời gian từ cuối tháng 11 đến giữa tháng 12. Đáng chú ý hơn, việc gia tăng số ca bệnh xảy ra khi kỳ nghỉ đang tới, với nhiều người di chuyển và tiếp xúc với nhiều người khác hơn. Một số quốc gia ở châu Âu, trong đó có Đan Mạch, Tây Ban Nha, Bỉ, Pháp và Hà Lan, lây lan của biến thể JN.1 đang tăng lên, khiến số ca nhập viện do COVID-19 tại đây ngày càng tăng.
Biến thể mới được WHO xếp hạng là "biến thể đáng quan tâm" cũng đang phát triển nhanh chóng ở một số khu vực, trong đó có châu Á. Cơ quan Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Quốc gia Trung Quốc thông báo ghi nhận 7 ca COVID-19 nhiễm biến thể JN.1. Biến thể phụ này đã được phát hiện ở Trung Quốc từ ngày 10.12.
Các nhà khoa học nhấn mạnh, JN.1 đang có xu hướng trở thành biến thể SARS-CoV-2 hàng đầu trên toàn thế giới trong vài tuần nữa. Dù xếp hạng JN.1 là "biến thể đáng quan tâm" nhưng WHO lưu ý, nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng của biến thể này vẫn ở mức thấp.
Tiến sĩ T. Ryan Gregory - nhà sinh vật học tiến hóa tại Đại học Guelph (Mỹ) - cho biết: “Rõ ràng là JN.1 có khả năng cạnh tranh cao với các biến thể khác hiện có và đang trên đà trở thành biến thể SARS-CoV-2 tiếp theo thống trị toàn cầu”.
