Tiến sĩ Vijay Sakhuja viết, vào tháng 11 năm ngoái, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã dự đoán làn sóng thứ ba của đại dịch COVID-19 mà cộng đồng toàn cầu sẽ chứng kiến và bắt đầu chuẩn bị để chống lại nó. WHO không chỉ cảnh báo các quốc gia phải chuẩn bị sẵn sàng cho làn sóng này, mà còn thiết lập cơ sở hạ tầng bổ sung để chống lại đại dịch.
Quả thực làn sóng thứ ba đã tấn công nhiều quốc gia; trên thực tế, Israel và Hồng Kông (Trung Quốc) đang trải qua làn sóng thứ tư và Nhật Bản, Thái Lan đã trải qua ba đợt dịch bệnh. Tuy nhiên, cũng có một tin tốt là vaccine COVID-19 đã ra mắt, mặc dù mức độ hiệu quả khác nhau và nhiều quốc gia đã bắt đầu chương trình tiêm chủng.
Điều này dẫn đến "ngoại giao vaccine" tương tự như "ngoại giao vật tư y tế COVID-19", theo đó nhiều quốc gia cung cấp thiết bị bảo hộ cá nhân PPE... Một số quốc gia không có đủ năng lực cần thiết để sản xuất vaccine đã được cung cấp miễn phí, trong khi nhiều quốc gia đã lựa chọn mua vaccine.
Trớ trêu thay, giữa chính sách ngoại giao COVID-19, "chủ nghĩa dân tộc vaccine" đã trỗi dậy một cách xấu xí. Ấn Độ và Nam Phi đã đưa ra đề xuất chung với Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về việc bỏ qua cấp bằng sáng chế quyền sở hữu trí tuệ đối với những đổi mới liên quan đến vaccine COVID-19. Họ lập luận rằng, “bằng sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, bản quyền và bảo vệ thông tin không được tiết lộ" sẽ đảm bảo các nước “tiếp cận kịp thời với những sản phẩm y tế giá cả phải chăng, bao gồm vaccine và thuốc, hoặc để mở rộng quy mô nghiên cứu, phát triển, sản xuất và cung cấp các sản phẩm y tế cần thiết để chống lại COVID-19".
Tuy nhiên, các nước phát triển dẫn đầu là Anh, Pháp, Đức và Mỹ không hài lòng với đề xuất này và đã phản đối. Điều này khiến Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus bày tỏ lo ngại về xu hướng "chủ nghĩa dân tộc vaccine", lưu ý rằng “việc chia sẻ nguồn cung hữu hạn về mặt chiến lược và trên toàn cầu thực sự là vì lợi ích quốc gia của mỗi nước”.
Làn sóng thứ ba của đại dịch COVID-19 đã tấn công Đông Nam Á. Malaysia và Việt Nam đang trải qua làn sóng thứ ba và như đã nói trước đó, Thái Lan cũng đã chịu ảnh hưởng. Tại Malaysia, vào tháng 1.2021, số ca lây nhiễm hằng ngày nhiều hơn gấp 10 lần và ghi nhận trung bình 3.000 ca, khiến chính phủ phải ban bố tình trạng khẩn cấp bất thường với việc đóng cửa trên toàn quốc, tạm dừng họp quốc hội và dừng tổ chức tổng tuyển cử.
Tại Việt Nam, chỉ có hơn 300 ca mắc và không có trường hợp tử vong do COVID-19 trong 4 tháng liên tiếp, từ tháng 10 đến tháng 1. Đây là một thành tích ấn tượng. Làn sóng đầu tiên đạt đỉnh vào ngày 2.4.2020; làn sóng thứ hai đạt đỉnh vào ngày 17.8.2020; làn sóng thứ ba bắt đầu vào ngày 27.1.2021; và dịch COVID-19 đã lan đến 13 tỉnh và các thành phố ở Việt Nam.
Làn sóng thứ ba xuất hiện ở Việt Nam vào cuối tháng 1 và chính phủ đã trở lại trạng thái cảnh giác cao độ, ra lệnh đóng cửa các trường học, hạn chế di chuyển của người dân và tăng cường xét nghiệm virus. Tâm dịch của đợt lây nhiễm thứ ba được xác định là Hải Dương (dân số 1,9 triệu người và 77 người đang điều trị tại bệnh viện, cao gấp 4 lần ngưỡng an toàn).
Ngoài ra, chính phủ Việt Nam cũng kêu gọi người dân thực hiện nghiêm túc nguyên tắc 5K (khẩu trang, khử khuẩn, khoảng cách, không tập trung và khai báo y tế) để bảo vệ hiệu quả gần 100 triệu người Việt Nam khỏi COVID-19.
Chính phủ cũng thông báo đã phát hiện chủng virus mới và nguy hiểm hơn của Vương quốc Anh. Việt Nam đồng thời thông báo đã ký hợp đồng cung cấp vaccine AstraZeneca theo chương trình COVAX và sẽ nhận được gần 4,8 triệu liều trong nửa đầu năm 2021. Một nguồn khác gồm 30 triệu liều cũng được cung cấp để tiêm chủng trong nước. Điều đáng nói là Việt Nam đang phát triển 4 loại vaccine COVID-19 của riêng mình.
Có lẽ điều đáng chú ý là Việt Nam một lần nữa nhanh chóng khống chế làn sóng thứ ba phần lớn nhờ sự đồng thuận của toàn bộ hệ thống chính trị và sự chung tay của người dân Việt Nam. Công bằng mà nói, Việt Nam thực sự là một điểm sáng trong việc ứng phó đại dịch và hứa hẹn sẽ là một điểm đến an toàn trong thời gian tới.
Trong khi đó, tại hội nghị trực tuyến Bộ trưởng ASEAN không chính thức, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã khẳng định với Brunei - Chủ tịch ASEAN năm 2021 - và các nước thành viên ASEAN rằng, Việt Nam sẽ hỗ trợ các nỗ lực của ASEAN trong kế hoạch phục hồi sau đại dịch, chống đại dịch và sử dụng Quỹ Ứng phó ASEAN về COVID-19 để mua vaccine cho người dân và đưa Kho dự trữ vật tư y tế khu vực ASEAN vào hoạt động.
