Ukraina bắt Vladimir Tsemakh hồi tháng 6 vì nghi ngờ người này có liên quan đến vụ bắn hạ MH17. Chuyến bay MH17 của Malaysia Airlines từ Amsterdam đi Kuala Lumpur bị một tên lửa BUK do Nga sản xuất bắn hạ vào năm 2014 ở miền đông Ukraina, làm toàn bộ 298 hành khách và phi hành đoàn thiệt mạng.
Các nhà lập pháp Châu Âu mô tả Tsemakh là "nghi phạm chính" và yêu cầu Ukraina điều tra lấy lời khai.
Ngày 5.9, thẩm phán Yury Sliva của tòa phúc thẩm Kiev đã phóng thích Tsemakh, nhưng cảnh báo người này lúc nào cũng phải sẵn sàng để thẩm vấn và không được chạy trốn.
Tsemakh là một người Ukraina được cho là phụ trách lực lượng phòng không của phe ly khai ở Cộng hòa tự xưng Donetsk, miền đông Ukraina. Đây là địa điểm MH17 bị bắn hạ. Hầu hết các nạn nhân là công dân Hà Lan.
Mặc dù Ukraina chưa bao giờ xác nhận Tsemakh có liên quan đến vụ MH17, song 40 nhà lập pháp Châu Âu hôm 4.9 đã đề nghị Tổng thống Volodymyr Zelensky đảm bảo rằng nhóm điều tra chung do Hà Lan dẫn đầu có thể thẩm vấn Tsemakh.
Phát ngôn viên của nhóm điều tra chung, Brechtje van de Moosdijk, nói rằng các nhà điều tra muốn thẩm vấn Tsemakh nhưng giờ đây điều đó sẽ khó khăn hơn sau khi nghi phạm này được thả.
"Chúng tôi lo ngại rằng anh ta đơn giản là cứ thế biến mất" - AFP dẫn lời chủ tịch quỹ nạn nhân MH17 của Hà Lan Piet Ploeg nói thêm.
Theo truyền thông Nga và Ukraina, Mátxcơva muốn Tsemakh được trao trả cho Nga như một phần của cuộc trao đổi tù nhân dự kiến, đổi lại một số tù nhân quan trọng của Ukraina sẽ được phóng thích khỏi nhà tù Nga.
Nghị sĩ Hà Lan Kati Piri nói với AFP rằng, việc trao đổi Tsemakh với Nga sẽ "vi phạm cam kết của Ukraina với cuộc điều tra".
MH17 bị bắn hạ bởi một tên lửa phòng không BUK. Các nhà điều tra Hà Lan nói rằng tên lửa này có nguồn gốc từ lữ đoàn phòng không 53 của Nga sau khi nói được chuyển đến Snizhne từ vùng Kursk, phía tây nam Nga.
Việc trả tự do cho Tsemakh cũng gây ra sự chỉ trích rộng rãi ở Ukraina, nhiều người cho rằng nghi phạm có thể bị thủ tiêu ở Nga.
Các nhà điều tra quốc tế cho biết hồi tháng 6 rằng họ sẽ đưa 3 công dân Nga và 1 người Ukraina ra xét xử ở Hà Lan vào tháng 3 năm tới, mặc dù họ có thể bị xét xử vắng mặt. Phản ứng trước việc này, Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohammad cho rằng Nga đang trở thành vật tế thần trong vụ bắn hạ máy bay MH17 và đặt câu hỏi về tính khách quan của cuộc điều tra thảm kịch MH17 do nhóm điều tra quốc tế thực hiện.
“Chúng tôi rất không hài lòng, vì ngay từ đầu đây đã là vấn đề chính trị về cách thức buộc tội Nga vì những hành động sai trái” - Reuters dẫn lời Thủ tướng Malaysia Mahathir phát biểu tại một sự kiện của chính phủ hôm 20.6.
Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Nga gọi cáo buộc của nhóm điều tra chung là vô căn cứ. “Một lần nữa, những lời buộc tội hoàn toàn vô căn cứ đang được đưa ra để chống lại Nga, nhằm làm mất uy tín của Nga trong mắt cộng đồng quốc tế”, thông báo đăng trên trang web của Bộ Ngoại giao Nga nhấn mạnh.
