Ngừng thử hạt nhân, tên lửa
Phía Mỹ vừa công bố đã có những tiếp xúc ở cấp rất cao với Triều Tiên - như chưa từng thấy kể từ năm 1994 đến nay - thì đã lại thấy có được sự khẳng định của Chính phủ Hàn Quốc là phía Triều Tiên cam kết chắc chắn sẽ thực hiện phi hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên.
Và mới đây nhất, chỉ vài ngày trước cuộc thượng đỉnh liên Triều lần thứ 3 dự kiến diễn ra vào ngày 27.4 tới tại Bàn Môn Điếm, phía Triều Tiên cho biết từ ngày 21.4.2018 không tiến hành thử hạt nhân và phóng tên lửa nữa, cũng như ngừng hoạt động một cơ sở thử nghiệm hạt nhân.
Lý do được phía Triều Tiên đưa ra là Triều Tiên đã thành công với việc phát triển chương trình tên lửa và hạt nhân tới mức không còn cần thiết phải phóng tên lửa hay thử hạt nhân thêm nữa.
Ngày 28.11 năm ngoái, ông Kim Jong-un đã tuyên bố là Triều Tiên hoàn thành chương trình này, nhưng không tuyên bố ngừng thử hạt nhân và phóng tên lửa. Nhiều nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đều có nội dung yêu cầu Triều Tiên ngừng phóng tên lửa và thử nghiệm hạt nhân, áp dụng hay siết chặt mức độ trừng phạt Triều Tiên cũng vì nước này tiếp tục thử hạt nhân và phóng tên lửa.
Tại hai cuộc gặp cấp cao tới đây giữa Triều Tiên với Hàn Quốc và Mỹ, vấn đề hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên là một trong những nội dung trọng tâm trên chương trình nghị sự. Cuộc gặp với Mỹ sẽ là cuộc thượng đỉnh song phương trong lịch sử, thời gian dự kiến vào cuối tháng 5 hoặc đầu tháng 6, và cụ thể về địa điểm cũng như thời gian chắc phải sau cuộc cấp cao liên Triều thứ 3 mới được hai bên công bố, vì còn phụ thuộc vào sự kiện ấy thành công hay thất bại.
Thành công hay thất bại của cả hai sự kiện phụ thuộc trước hết và nhiều nhất vào việc Triều Tiên với Mỹ và với Hàn Quốc có đạt được thoả thuận nguyên tắc, cơ bản hay cụ thể về vấn đề này hay không, và chuyện phóng tên lửa và thử nghiệm hạt nhân là sự thể hiện đầu tiên.
Bước đi chủ động
Mục tiêu của cả ông Moon Jae-in và ông Donald Trump là Triều Tiên ngừng thử hạt nhân và phóng tên lửa, chấm dứt chương trình tên lửa và hạt nhân, cũng như giải trừ tiềm lực hạt nhân hiện có, và ràng buộc Triều Tiên vào những cam kết quốc tế liên quan. Tuyên bố mới đây nhất của Triều Tiên đã giúp các bên liên quan giải quyết được vấn đề đầu tiên trong cả chuỗi vấn đề này. Tuy đây là vấn đề nhỏ nhất nhưng lại cần thiết đầu tiên, bởi nếu không giải quyết được nó thì không thể giải quyết được các vấn đề tiếp theo lớn hơn.
Cho nên, có thể thấy Triều Tiên đã chủ động đi bước đi đầu tiên để cả hai sự kiện lớn này chưa cần diễn ra đã có được kết quả cụ thể đầu tiên. Chuyện tiến hành gặp cấp cao với Triều Tiên trong bối cảnh tình hình hiện tại không hẳn nhận được chỉ có đồng thuận và ủng hộ ở Mỹ và Hàn Quốc.
Ở cả hai nơi, mức độ nghi ngờ Triều Tiên cam kết rồi không thực hiện vẫn còn rất đáng kể, và sự chống phá hai sự kiện lớn này vẫn còn rất mạnh. Động thái mới này của Triều Tiên nhằm vào đó để hậu thuẫn và khích lệ ông Moon Jae-in và ông Donald Trump kiên định thực hiện chủ ý gặp ông Kim Jong-un.
Mục đích là để tạo bầu không khí chính trị thuận lợi cho các cuộc cấp cao tới, để thể hiện phía Triều Tiên thật sự thiện chí đối thoại và cải thiện quan hệ với Mỹ và Hàn Quốc, thật sự mong muốn cả hai sự kiện lớn đều thành công khi lưu ý thoả đáng đến lợi ích và nhu cầu đối nội của cả Mỹ lẫn Hàn Quốc.
Trên thế giới có rất nhiều đánh giá khác nhau về mục đích của Triều Tiên với tuyên bố mới nhất nói trên. Góc độ nhìn nhận khác nhau thì đương nhiên sẽ đưa đến những đánh giá khác nhau. Nhưng điểm giống nhau là tình huống mới, khác biệt rất cơ bản so với từ trước đến nay, đã xuất hiện trong mối quan hệ song phương của Triều Tiên với Hàn Quốc và Mỹ nói riêng, cũng như đối với chính trị an ninh ở khu vực Đông Bắc Á nói chung.
Hai cuộc gặp cấp cao liên tiếp trong thời gian ngắn tạo ra cục diện quan hệ mới với áp lực thành công gia tăng đáng kể đối với Mỹ, Hàn Quốc và Triều Tiên. Cuộc trước có thành công thì mới có cuộc sau, và cuộc sau có thành công thì mới có thể đảm bảo là kết quả của cuộc trước có giá trị trên thực tế.
Bước đi trước này của Triều Tiên cũng còn là thông điệp nhằm cả vào Trung Quốc, Nga, Nhật Bản và Liên Hợp Quốc khi giúp Trung Quốc và Nga bớt khó xử, đồng thời lại hạn chế căng thẳng với Nhật Bản và Liên Hợp Quốc. Bên ngoài có thêm cơ sở để lạc quan về thời mới ở khu vực này.
