Trung Quốc vi phạm luật pháp quốc tế
Tờ Washington Times cảnh báo việc nhóm tàu Trung Quốc tiến hành hoạt động thăm dò ở gần Bãi Tư Chính, bên trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Tờ báo viết, một cuộc hội thảo về Biển Đông của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington vào tháng trước đã quy tụ ý kiến của các chuyên gia cho rằng cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Mỹ, cần lên tiếng về những hành động của Trung Quốc vi phạm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS). Bà Bonnie Glaser, cố vấn cao cấp về Châu Á của CSIS cho biết, “nếu không có phản ứng nào trước những hành vi vi phạm UNCLOS thì điều đó có nghĩa là Bắc Kinh tiếp tục có thể vi phạm luật pháp quốc tế mà không bị trừng phạt”.
Tờ báo viết, “những hành vi vi phạm UNCLOS của Trung Quốc, sự dửng dưng với phán quyết của Toà trọng tài về vụ kiện của Philippines, việc bồi đắp đảo điên cuồng, chưa kể việc quân sự ở Trường Sa, cấm đánh bắt cá và phá huỷ sinh thái lan tràn các rạn san hô, cho thấy một sự thật đau đớn là Bắc Kinh đang đặt ra mối đe doạ an ninh toàn cầu”.
Trên bề mặt đó, các nhà hoạch định chính sách Mỹ và các học giả Ấn Độ - Thái Bình Dương nhìn thấy một cơn bão địa chính trị đang đến gần, giống như một cơn bão di chuyển nhanh, trải dài trên Biển Đông. Tờ báo viết, Trung Quốc là một bên liên quan chịu trách nhiệm trong khu vực, nhưng Mỹ cũng phải như vậy. Bộ Ngoại giao Mỹ đã tuyên bố rằng “những hành động khiêu khích lặp đi lặp lại của Trung Quốc nhằm cản trở việc khai thác dầu khí của các nước đã đe doạ an ninh năng lượng khu vực và làm suy yếu thị trường năng lượng Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và rộng mở”.
Tờ báo nhấn mạnh, Mỹ cần đóng một vai trò ổn định ở Biển Đông khi Trung Quốc tìm cách áp đặt quyền kiểm soát bá chủ của mình với khu vực này và xa hơn nữa. Điều trước tiên Mỹ có thể làm là bắt đầu bằng việc Quốc hội phê chuẩn UNCLOS và thông qua Dự luật trừng phạt ở Biển Đông.
Ưu tiên hàng đầu ở Biển Đông
Tờ Eurasia Review ngày 3.9 có bài viết “Tôn trọng luật pháp: Ưu tiên hàng đầu về hoà bình ở Biển Đông”. Bài báo nhấn mạnh, những diễn tiến gần đây ở Biển Đông không chỉ đáng báo động mà còn có khả năng biến thành một cuộc xung đột thực sự. Tờ Eurasia Review cảnh báo, nếu điều đó xảy ra, hoà bình và ổn định sẽ bị phá vỡ ở Đông Nam Á.
Nhắc lại việc từ đầu tháng 7, nhóm tàu khảo sát của Trung Quốc được các tàu hộ tống có vũ trang xâm phạm trái phép vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, tờ báo đặt câu hỏi: “Ai chịu trách nhiệm cho tình huống này?”, “Có sự tôn trọng luật pháp ở đây hay không?”
“Vụ việc mới nhất xảy ra gần Bãi Tư Chính đã giải thích rõ ràng bản chất các hành động của Trung Quốc. Bãi Tư Chính, nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, cách bờ biển Việt Nam chưa đến 200 hải lý và cách biên giới biển của Trung Quốc 600 hải lý. Nhưng Trung Quốc viện dẫn đường chín đoạn tuyên bố rằng Bãi Tư Chính nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của họ” - tờ báo chỉ rõ.
Eurasia Review dẫn một loạt chỉ trích của cộng đồng quốc tế trước những hành động của Trung Quốc. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Morgan Ortagus ra thông cáo nêu rõ “Việc Trung Quốc cải tạo và quân sự hóa các tiền đồn đang tranh chấp ở Biển Đông, cùng với những nỗ lực khác để khẳng định các yêu sách hàng hải bất hợp pháp ở Biển Đông, bao gồm việc sử dụng dân quân hàng hải để hăm dọa, cưỡng ép và đe dọa các quốc gia khác, làm suy yếu hòa bình và an ninh của khu vực”.
Nhật Bản, Liên minh Châu Âu, Pháp, Đức, Anh, Canada, Australia và các quốc gia khác cũng đã lên án những hành động đơn phương của Trung Quốc ở Biển Đông và kêu gọi một trật tự dựa trên luật lệ. Hiệp hội Quốc tế Luật sư Dân chủ (IADL) danh tiếng mới đây ra tuyên bố yêu cầu “Trung Quốc ngay lập tức chấm dứt vi phạm chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam, ngừng thực hiện các hoạt động làm phức tạp thêm tình hình và gia tăng căng thẳng giữa các bên liên quan, bắt đầu tập trung vào việc xây dựng niềm tin lẫn nhau để duy trì an ninh, hoà bình và ổn định ở Biển Đông nói riêng và khu vực nói chung”.
Tờ Times of India cùng chung nhận định rằng những tháng vừa qua là thời gian cực kỳ căng thẳng ở Biển Đông. “Trung Quốc đã và đang thực hiện những điều chỉ có thể mô tả là các hành động khiêu khích, đơn phương, đe doạ hoà bình và an ninh khu vực” - tờ Times of India viết. “Có thể hiểu rằng Trung Quốc coi Biển Đông là quan trọng trong sự phát triển của mình. Nhưng Biển Đông cũng quan trọng không kém với các quốc gia Đông Nam Á. Vậy thì tại sao lợi ích của Trung Quốc lại được ưu tiên hơn lợi ích của các nước khác? - tờ báo của Ấn Độ đặt câu hỏi.
Cảnh báo những tính toán sai lầm có thể dẫn đến một cuộc xung đột không mong muốn, tờ Times of India viết: “Vẫn còn thời gian để Trung Quốc từ bỏ những hành động gây hấn ở Biển Đông, tham gia đối thoại với các bên liên quan mà không cần điều kiện tiên quyết, tuân thủ luật pháp quốc tế, cùng đảm bảo an ninh biển cho khu vực. Đối với việc này, việc tiến hành Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông giữa ASEAN với Trung Quốc là điều bắt buộc”.
