Tự động hoá
Thời gian gần đây, người ta nói nhiều về sự tự động hóa hoàn toàn của ôtô. Xe tải trở thành một trong những yếu tố của hệ thống này: Những chiếc xe TIR có trọng tải hàng chục tấn sẽ được điều khiển dưới sự hướng dẫn chặt chẽ của trí tuệ nhân tạo.
Cách đây 5 năm, ý tưởng Platoon, hay còn gọi là công nghệ di chuyển tự động của các tốp xe tải, dường như là công nghệ mang tính khởi sự: Chỉ có người lái xe dẫn đầu trong cả đoàn xe đường dài cầm lái, những xe còn lại trên hệ thống điều khiển hành trình thích ứng đều di chuyển ở chế độ tự động.
Những người trong công ty sản xuất xe tải, xe đầu kéo “MAN Truck & Bus” vài năm trước đã từng ca ngợi kết quả thử nghiệm phương án Platoon của họ.
Các xe tải đi cách nhau 15-21 mét, các tài xế đánh giá cao sự thoải mái và cảm giác an toàn trên đường. Các cuộc thử nghiệm tại hiện trường cũng cho thấy khả năng tiết kiệm nhiên liệu.
Tạm thời, trong mỗi xe vẫn cần có tài xế, nhưng họ có thể dừng lại nghỉ ngơi ít lần hơn, điều đó có nghĩa là họ có thể giao hàng đến đích nhanh hơn nhiều.
Như vậy thì một người lái xe tải đường dài bình thường sẽ nghĩ gì khi nhìn vào mớ hỗn độn tự động này?
Ít nhất, anh ta sẽ không hài lòng về viễn cảnh mất việc sắp xảy ra. Khi chọn nghề, các bạn trẻ sẽ phải suy đi tính lại trước khi nộp hồ sơ thi bằng lái xe tải bởi trong tương lai có nguy cơ không có thu nhập. Và công việc, nói thẳng ra là không hề dễ dàng gì ngay cả trong điều kiện Châu Âu và trên các thiết bị công nghệ cao hiện đại nhất.
Tuy nhiên, có một sự thật đang diễn ra khắp nơi là những tài xế xe tải đường dài bỗng nhiên biến đi đâu hết, trong khi chương trình Platoon cứu hộ và trí tuệ nhân tạo thì chưa kịp xuất hiện để thay thế.
Thiếu hụt nghiêm trọng tài xế
Sự thiếu hụt tài xế đặc biệt nghiêm trọng ở Anh, Pháp, Đức, Đan Mạch, Na Uy và Thụy Điển, tổng cộng, thiếu tới 400.000 lái xe đường dài chuyên nghiệp.
Vấn đề bắt đầu bộc lộ từ năm 2019. Những người trẻ tuổi không có ham muốn đặc biệt để bước vào một nghề khó nhọc với tương lai không ổn định. Trong khi đó, công việc này lại không hề đơn giản đối với người lớn tuổi - nhiều nhà điều hành vận tải không thuê tài xế có kinh nghiệm từ "45 tuổi trở lên", vì lo ngại chi phí mua bảo hiểm y tế và tai nạn cao.
Và COVID-19 cũng góp phần vào việc thiếu hụt tài xế. Bệnh dịch đã ngăn cản nhiều lao động nước ngoài quay trở lại làm việc vì Châu Âu đóng cửa.
Với nước Anh, công cuộc Brexit đã trục xuất hàng chục nghìn “công nhân - khách” ra khỏi nước này. Hiện nay, cuộc khủng hoảng vận chuyển hàng hóa là nghiêm trọng nhất ở đó. Tại các trạm xăng, người ta tranh nhau mua xăng, thực phẩm trên các kệ hàng trở nên đắt đỏ hơn. Không có ai cung cấp nhiên liệu cho người tiêu dùng, thậm chí không có ai nhập khẩu thực phẩm từ lục địa của Châu Âu. Các công ty vận tải đang phải tăng lương khủng cho các tài xế còn đang làm việc. Và việc xin thị thực hết sức chậm trễ bởi sau Brexit, ngay cả người Châu Âu cũng không dễ dàng đến được Vương quốc Anh. Hiện tại nước Anh thiếu tới 100.000 tài xế xe tải.
Phần còn lại của EU cũng cần giải quyết bằng cách nào đó vấn đề thiếu hụt tài xế, và điều này kéo theo một làn sóng lái xe chuyên nghiệp dịch chuyển từ Đông sang Tây Âu. Giờ đây, Ba Lan đang ở trong một tình thế khá ngặt nghèo vì có hàng chục nghìn tài xế xe tải đường dài đã rời đi làm việc ở nơi khác.
Nga cũng không ngoại lệ. Sự thiếu hụt nhân sự trong hệ thống giao thông Châu Âu có nguy cơ làm trầm trọng thêm tình hình ở Nga. Từ vài năm nay, nghề lái xe tải đường dài đang có nhu cầu cao ở Nga.
Theo dự báo của các nhà phân tích, cho đến năm 2030, tình hình sẽ không thể thay đổi về cơ bản do lỗ hổng nhân khẩu học đã làm giảm số lượng nam giới có thể hình tốt. Giờ đây, các tài xế xe tải buộc phải làm việc 12-16 giờ mỗi ngày với mức lương trung bình 70 nghìn rúp. So sánh con số này với 300 nghìn rúp ở Châu Âu nên có nhiều lái xe cũng chuyển sang làm việc ở Châu Âu.
Tình hình tương tự cũng diễn ra ở Mỹ, với sự thiếu hụt 60.000 tài xế. Và ở nước láng giềng Canada thiếu tới 40.000 tài xế. Các nước đang phát triển như Thổ Nhĩ Kỳ và Uzbekistan cũng lâm vào tình trạng tương tự.
Vấn đề này ngày càng lan rộng mỗi ngày và có khả năng gây ra sự gia tăng nghiêm trọng đến giá cả hàng hóa trên toàn thế giới.
Hiện có rất ít công thức cho giải pháp, và thường thì lương của các tài xế xe tải đường dài tăng chóng mặt. Ngoài ra người ta còn có ý định thu hút cả phụ nữ vào ngành này, hạ tuổi nghỉ hưu đối với lái xe và đưa việc giảng dạy chuyên ngành này trong chương trình giảng dạy của các trường dạy nghề. Tuy nhiên, hiện chưa có chương trình hành động nào phối hợp giữa doanh nghiệp và chính phủ.
Rõ ràng là, tất cả đều đang trông đợi vào năm 2022, nhưng không rõ tình hình liệu có khá hơn không?
